Βιβλίο:«Το αντίπαλο δέος: Οι εθνικιστικές οργανώσεις αντίστασης στην κατεχόμενη Μακεδονία (1941-1944)» του Βάιου Καλογρηά

Κυκλοφορεί εδώ και λίγο καιρό το νέο βιβλίο του Βάιου Καλογριά με τον τίτλο «Tο αντίπαλο δέος: Οι εθνικιστικές οργανώσεις αντίστασης στην κατεχόμενη Μακεδονία (1941-1944)»(εκδόσεις University Studio Press).  Όπως αναφέρεται σχετικά στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, για πολλά χρόνια ο νεφελώδης "κόσμος των εθνικιστών" στη Μακεδονία, το στρατόπεδο δηλαδή που αποτέλεσε το αντίπαλο δέος του ΕΑΜ και στο οποίο περιλαμβάνονται τόσο οι μη κομμουνιστικές αντιστασιακές οργανώσεις όσο και οι αντικομμουνιστές συνεργάτες των Γερμανών, δεν είχε ερευνηθεί συστηματικά και η σύγχυση που επικρατούσε στη βιβλιογραφία γύρω από αυτό το θέμα ήταν μεγάλη. 

Η αμηχανία αστών-συντηρητικών συγγραφέων να προσεγγίσουν το "δωσιλογικό" φαινόμενο ήταν εμφανής, ενώ η δαιμονοποίηση όλων των εθνικιστών ως "προδοτών" και "οργάνων του κατακτητή" -περισσότερο από αριστερούς συγγραφείς- συσκότισε τα πράγματα αντί να διευκολύνει στην ψύχραιμη εξέτασή τους. Είναι βέβαιο ότι ο "κόσμος των εθνικιστών" δεν υπήρξε ενιαίος και συμπαγής, αν και από τα τέλη του 1943 τα όρια μεταξύ του αστικού-αντιστασιακού και του "δωσιλογικού" στρατοπέδου είναι συχνά ρευστά και δυσδιάκριτα. 

Δεν πρέπει να λησμονηθεί το γεγονός, ότι....

Αντώνης Φωστηρίδης (Αντών Τσαούς)

Κέλμε Πούλγκαρ κέλμε πενίμ ιστουμέ
Αντών-τσαους τερλέρ πενίμ ισμιμέ
κέλμε Πούλγκαρ πουσμάν όλουρσουν
ουρούμ τσετελερινέ κουρπάν όλουρσουν


Βούλγαροι μην έρχεστε μην έρχεστε πάνω μου
Αντών-τσαους είναι το όνομα μου
Βούλγαροι μην έρχεστε γιατί πικρά θα μετανιώστε
Στους Ρωμιούς αντάρτες θα γίνετε πρόβατα για σφαγή
(ποντιακό τραγούδι στα τουρκικά για τον Αντώνη Φωστηρίδη)


Ο Αντώνης Κυριάκου Φωστηρίδης γεννήθηκε στο Ερουκλί  Μπάφρας του Πόντου το 1912 και ήταν κάτοικος Κρηνίδων Καβάλας όπου εργαζόταν ως αγροφύλακας. Στον στρατό υπηρέτησε ως λοχίας και γι' αυτό πήρε το προσωνύμιο Τσαούς με το οποίο και ήταν κυρίως γνωστός. Ο πατέρας του, Κυριάκος, ήταν αντάρτης στον Πόντο το διάστημα 1916-1922. Το πιθανότερο είναι πως ο Φωστηρίδης εγκατέλειψε τις Κρηνίδες για να βγει στο βουνό το φθινόπωρο του 1942 καταδιωκόμενος από τις βουλγαρικές Αρχές με την κατηγορία της δολοφονίας της συζύγου του. Επειδή η φήμη αυτή είναι διαδομένη στην αριστερά θα μπορούσε να θεω­ρηθεί ως συκοφαντία των πολιτικών του αντιπάλων και δεν θα άξιζε ιδιαίτερης προσοχής καθώς η πλευρά αυτή προφανώς θέλει να μειώσει τα κίνητρα εξόδου του αρχηγού των ε­θνικιστών ανταρτών στην περιοχή στο αντάρτικο, αφού τον θεωρεί κοινό εγκληματία. Από την πλευρά της δεξιάς το γεγονός αποσιωπάται πλήρως, αφήνεται δε να εννοηθεί ότι ο Φωστηρίδης διωκόταν από τις βουλγαρικές αρχές για την αντιστασιακή του δραστηριότητα η οποία όμως, το 1942, δεν είναι τέτοια που να δικαιολογεί την καταδίκη του από στρατοδι­κείο ερήμην στις 7.11.1942 (Φωνή των αγωνιστών Νοέμβριος 1984: αρ. φ. 178). Σχετικά με την κατηγορία για το φόνο της γυναίκας του, τα στοιχεία που υπάρχουν δείχνουν ότι α­ποτελεί πραγματικό γεγονός, οπότε πρόκειται μάλλον για κοινό μυστικό. Το γεγονός της ποινικής δίωξης του Αντώνη Φωστηρίδη για το φόνο της γυναίκας του επιβεβαίωσε και ο Βούλγαρος ιστορικός Ντασκαλώφ που έχει μελετήσει τα σχετικά βουλγαρικά αρχεία ( προσωπική επικοινωνία του ιστορικού Τάσου Χατζηαναστασίου με τον βούλγαρο ιστορικό, Σόφια 17.9.1992). Σε καμία περίπτωση, ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν μπορεί να μειώσει την προσφορά του Φωστηρίδη στην Εθνική Αντίσταση. Πρέπει εξάλλου να συμβιβαστούμε με την ιδέα ότι σε μια τόσο βίαιη υπόθεση όπως ο ανταρτοπόλεμος, ανα­δεικνύονται σε ηγετικές φυσιογνωμίες συνήθως αυτοί που μπορούν να ασκήσουν βία με τον πιο αποφασιστικό και αποτελεσματικό τρόπο.

Σύντομα ο Φωστηρίδης αναδείχθηκε....