Το blog, για τους λόγους που βιώνουμε προσωπικά, οικογενειακά και κοινωνικά, αλλάζει την κύρια κατεύθυνσή του και επικεντρώνεται πλέον στην Κρίση.
Βασική του αρχή θα είναι η καταπολέμηση του υφεσιακού Μνημονίου και όποιων το στηρίζουν.
Τα σχόλια του Κρούγκμαν είναι χαρακτηριστικά:
...Άρα βασιζόμαστε τώρα σε ένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα είναι αναγκασμένη να «πεθάνει στη λιτότητα» προκειμένου να πληρώσει τους ξένους πιστωτές της, χωρίς πραγματικό φως στο τούνελ.Και αυτό απλώς δεν πρόκειται να λειτουργήσει....[-/-]....οι πολιτικές λιτότητας οδηγούν την οικονομία σε τόσο μεγάλη ύφεση που εξανεμίζονται τα όποια δημοσιονομικά οφέλη, υποχωρούν τα έσοδα και το ΑΕΠ και ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ γίνεται χειρότερος.

Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2009

Λίγες σκέψεις περί εθνικισμού και νεωτερικότητας.

Eίναι κοινά παραδεκτό από τις κοινωνικές επιστήμες ότι για τους εθνικιστές, ο κόσμος χωρίζεται σε σαφώς διαχωρισμένα έθνη, μεταξύ των οποίων υπάρχουν εμφανείς πολιτικές, πολιτιστικές και φυλετικές διαφορές. Οι ρίζες των εθνών χάνονται στα βάθη των αιώνων, ενώ ιστορικός σκοπός του έθνους είναι η εκπλήρωση του πεπρωμένου του, η ανάδειξη με κάθε τρόπο του μεγαλείου του λαού του. Η ανάπτυξη των εθνικιστικών επιστημών (αρχαιολογία, λαογραφία, φιλολογία) από τον 17ο αιώνα και έπειτα βοήθησε στην «επιστημονική τεκμηρίωση» των εθνικιστικών θέσεων, εξέλιξη μεγίστης σημασίας σε κοινωνίες όπως οι νεωτερικές όπου επιστήμη και αλήθεια συμβαδίζουν και συχνά ταυτίζονται.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και έπειτα, αρχίζει σιγά-σιγά να αναπτύσσεται στα δυτικά κράτη μία κριτική στάση απέναντι στο εθνικιστικό φαινόμενο από την πλευρά της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η ιστορική, ανθρωπολογική, και κοινωνιολογική έρευνα αρχίζει να υποστηρίζει ότι τα έθνη δεν είναι παρά σχετικά πρόσφατες κοινωνικές κατασκευές του 18ου και του 19ου αιώνα, τρόποι συλλογικής ταύτισης ανάμεσα σε τόσους άλλους που αναπτύχθηκαν ως αποτέλεσμα των συγκεκριμένων αλλαγών που επέφερε η νεωτερικότητα στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες αρχικά, και σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο αργότερα. Παρόλο που υπάρχουν πολλές και σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους θιασώτες αυτής της άποψης, το βασικό επιχείρημα, ότι δηλαδή τα έθνη είναι σύγχρονες και όχι προαιώνιες οντότητες παραμένει το ίδιο. Η προσέγγιση αυτή, η οποία κατέχει ηγεμονική θέση στον τομέα των κοινωνικών επιστημών σήμερα, ονομάστηκε
μοντερνισμός ή νεωτερισμός(modernism).

Λίγα λόγια για τις γραμμές

Οι εθνικιστές(nationalists) πιστεύουν ότι το παρελθόν του έθνους είναι αρκετό και απροβλημάτιστο στο να τους οδηγεί σήμερα. Ο στόχος του εθνικιστή είναι απλά να υπενθυμίσει στους συμπατριώτες του το λαμπρό παρελθόν τους, έτσι ώστε μπορούν να αναδημιουργήσουν και να ξαναζήσουν εκείνες τις παλιές δόξες.

Οι διαχρονιστές(perennialists) έχουν σαν κεντρική ιδέα εκτός από το παρελθόν και την αδιάσπαστη, αμνημόνευτη και φυλετική σύσταση του έθνους. Η λέξη προέρχεται από τον Ιταλικό όρο Perenne που σημαίνει αμετάβλητο στο πέρασμα του χρόνου- αιώνιο.

Οι νεωτεριστές(modernists) πιστεύουν ότι το έθνος είναι μία νεωτεριστική, κατασκευασμέ­νη φαντασιακή πολιτική κοινότητα ανθρώπων πε­ριορισμένη σε μία επικράτεια.

Οι μετανεωτεριστές(post-modernists) έχουν την άποψη ότι το έθνος αποτελεί σχετικά σύγχρονο δημιούργημα και μια κοινωνική οντότητα μόνο στο βαθμό που παίρνει τη μορφή του σύγχρονου εδαφικά προσδιορισμένου κράτους, δηλαδή του "εθνικού κράτους". Σημαντικό σημείο των μετανεωτεριστών είναι η μη αποδοχή των «αφηγήσεων» σε ότι αφορά το ιστορικό παρελθόν.

Οι αρχεγονιστές (Primordialists) Παρουσιάζουν το παρελθόν ως την ιστορία των εθνών, που βρίσκονται σε μία διαρκή στιγμή αυτοπραγμάτωσης όπως επίσης ότι τα έθνη ήσαν πρωτογενείς οντότητες, με ρίζες στην φύση και στην ιστορία, αντικειμενικά προσδιορίσιμες, από τον ξεχωριστό τρόπο ζωής, τον εδαφικό προσδιορισμό, την επιθυμία για πολιτική αυτονομία και απορρίπτουν τον πάσης φύσεως ιδεολογικό ρεύμα που προέρχεται από τον νεωτερισμό.

Οι εθνοσυμβολιστές(etno-symbolists) υποστηρίζουν ότι το έθνος και η εθνική ταυτότητα αποτελούν εθνο-συμβολική κατασκευή,δηλαδή συστήνονται με βάση την επιλογή, το συνδυασμό και την ανακωδικοποίηση αξιών, συμβόλων και μνημών που προϋπάρχουν μέσα στην εθνοτικότητα ή εθνοτικότητες(ethnie). Οι εθνο-συμβολικές θεωρίες τοποθετούν στο κέντρο της εθνοκατασκευής την κουλτούρα και τον πολιτισμό και κυρίως δεν μηδενίζουν την έννοια της εθνικής ταυτότητας όπως κάνουν οι νεωτεριστές, μετανεωτεριστές κλπ. Οι εθνοσυμβολιστές μιλάνε για εθνική ταυτότητα και έθνος το οποίο δεν έχει σχέση με το κράτος.


Προσωπικά όπως έχω πει πολλές φορές είμαι ας πούμε οπαδός της εθνο-συμβολικής θεωρίας. Απορρίπτω την ιδέα της φυλετικής σύστασης του έθνους και συσχετίζω τον κοινωνικο-οικονομικό παράγοντα με την πολιτισμική παράδοση. Ένας από τους ακούσιες εκφραστές αυτής της θεωρίας είναι ο Σβορώνος που μας δίνει την άποψη για την πορεία του ελληνισμού πειστικότερη από εκείνη των κυρίαρχων σήμερα στη χώρα μας, στο πανεπιστημιακό επίπεδο, μοντερνιστικών και μεταμοντερνιστικών σχημάτων, μιαν άποψη που ενισχύεται από τις πρόσφατες μελέτες των εθνοσυμβολιστών (Perry Anderson στο Α Zone of Engagement, 1992 Α.D. Smith στο Nationalism, 2001), όπως και από πρόσφατες παρατηρήσεις της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της εξελικτικής ψυχολογίας για τον σημαντικό ρόλο των πολιτισμικών στοιχείων και του αισθήματος στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης.


Η εθνο-συμβολική θεωρία που έχει αναπτύξει ο A.D. Smith αναφέρει ότι η αίσθηση της ελληνικής ταυτότητας και τα κοινά εθνοτικά αισθήματα διατηρήθηκαν για 2000 χρόνια παρά τις τεράστιες πολιτισμικές αλλαγές που υπέστησαν οι Έλληνες.


Τώρα τι επικρατεί σήμερα στην πατρίδα μας ;


Η μετανεωτεριστική γραμμή πλέον κυριαρχεί παντού. Εάν πας σε ένα βιβλιοπωλείο τα 7 στα 10 βιβλία έχουν σαν κεντρική γραμμή τον μετανεωτερισμό. Όλες οι άλλες απόψεις είναι δυστυχώς χαμένες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την επέλαση του εθνομηδενισμού και την καταστροφή της εθνικής μας ταυτότητας. Για τον εθνομηδενισμό η εθνική ταυτότητα παραπέμπει σε κοινότητα μηδενικού αντικρίσματος: φανταστική, "νοερή". Είναι ο κοσμοπολιτισμός των πολυεθνικών. Είναι επίσης ο σοσιαλιστικός διεθνισμός, που εξισώθηκε με τον διεθνισμό των πολυεθνικών, όταν έσβησε το ιδανικό που τον κινούσε. Ο εθνομηδενισμός, φορώντας το φωτοστέφανο του διεθνισμού, είναι σήμερα η σημαία της παγκοσμιοποίησης.
Τελευταία ανανέωση: 15-1-2010

6 σχόλια:

  1. Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια Κε Ευαγγελίδη. Πραγματικά πιστεύω ότι πρέπει να αναδείξουμε το ιδεολογικό πρόβλημα που υπάρχει στην χώρα μας ώστε να ξαναβρούμε και την εθνική μας ταυτότητα. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε να είμαστε πραγματικά σαν έθνος: Σύγχρονοι Έλληνες με μία εθνική ταυτότητα που διατηρήθηκε για αιώνες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο Άντωνυ Σμιθ, κατά την περίφημη διάλεξη του στο πανεπιστήμιο του Ουόργουικ, καταθέτει τα εξής για την εθνοσυμβολική προσέγγιση επιτιθέμενος στις απόψεις του Γκέλνερ:

    Πιστεύω ότι αυτού του είδους η προσέγγιση, ας την πούμε «εθνο-συμβολιστική», μας βοηθάει περισσότερ στην κατανόηση της ανάπτυξης των εθνών, την άνοδο των εθνικών εθνικισμών και τις σχετικές συγκρούσεις.

    Καταρχάς, πρόκειται περί προσέγγισης ή οπτικής, όχι περί θεωρίας. Αμφιβάλλω ότι είμαστε ήδη στην θέση να διαμορφώσουμε μια θεωρία για κάτι τόσο πρωτεϊκό και πολυσύνθετο όσο το φαινόμενο των εθνοτήτων, των εθνών και των εθνικισμών, παρεκτός σε πολύ αφηρημένο επίπεδο.

    Δεύτερον, αυτού του είδους η προσέγγιση μπορεί να μας βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί ορισμένοι πληθυσμοί είναι πιθανότερο να ξεκινήσουν ένα εθνικιστικό κίνημα υπό ορισμένες προυποθέσεις, και τι περιεχόμενο θα έχει αυτό το κίνημα —αν και σε αυτό το τομέα απομένουν να γίνουν πολλά.

    Μια διερεύνηση των παλαιότερων εθνικών σχηματισμών θα μας βοηθήσει, κατά την γνώμη μου, να εξηγήσουμε τα σημαντικά ζητήματα και προβληματισμούς των εθνικισμών που ακολούθησαν σε κάποιο πληθυσμό, και να μας δώσει στοιχεία για την πιθανή ανάπτυξη ενός έθνους και ενός εθνικισμού. Η σύγχρονη Ελλάδα αποτελεί παράδειγμα αυτού του πράγματος. Η διπλή της κληρονομία της αυτοκρατορικής βυζαντινής ορθοδοξίας και της κλασσικής δημοκρατίας της αρχαιότητας καθόρισε τα πρότυπα και τα περιεχόμενα των ελληνικών εθνικισμών του δεκάτου ενάτου αιώνα και μετά —και δείχνει τους λόγους για τους οποίους θα έπρεπε κανείς να περιμένει την ανάπτυξη ενός ισχυρού εθνικιστικού κινήματος στους Έλληνες, και όχι, π.χ. στους γειτονικούς Βλάχους (Campbell and Sherrard 1968, ch. 1; Kitromilides 1989).

    Τρίτον, η προσέγγιση που προτείνω δίνει έμφαση στην σημασία της μνήμης, των αξιών, των μύθων και των συμβόλων. Ο εθνικισμός συχνότατα περιλαμβάνει την επιδίωξη συμβολικών στόχων —εκπαίδευση σε μια συγκεκριμένη γλώσσα, απόκτηση τηλεοπτικού σταθμού στην γλώσσα σου, διατήρηση των αρχαίων ιερών τόπων όπως το τζαμί στην Αντιόχεια και το Τείχος των Δακρύων, το δικαίωμα στην ίδια θρησκευτική έκφραση, το να έχει ένας λαός τα δικά του δικαστήρια, σχολεία και τύπο, το δικαίωμα σε συγκεκριμένες φορεσιές και ούτω καθεξής, στόχοι οι οποίοι συχνά καταλήγουν σε εξεγέρσεις και αιματηρές συγκρούσεις, βασισμένες καθώς είναι σε λαϊκές μνήμες, σύμβολα και μύθους. Οι υλιστικές, ορθολογιστικές και μοντερνίστικες θεωρίες πολύ λίγα έχουν να πουν για τα συγκεκριμένα θέματα, ιδιαίτερα για το πολύ σημαντικό στοιχείο της συλλογικής μνήμης (see Connor 1993; Horowitz 1985, ch. 2; Hutchinson 1987; Kapferer 1988; cf. Tonkin, McDonald and Chapman 1989).


    Τέταρτον, η εθνο-συμβολιστική προσέγγιση μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε γιατί ο εθνικισμός έχει τόσο συχνά μεγάλη λαϊκή απήχηση. Μπορεί η διανόηση να «προσκαλεί τις μάζες στην ιστορία» και να πολιτικοποιεί αυτές και τις κουλτούρες τους, αλλά γιατί οι μάζες ανταποκρίνονται; Όχι απλά λόγω υλικών ανταμοιβών. Ο λόγος είναι ότι η παραδοσιακή, λαϊκή τους κουλτούρα θεωρείται σημαντική και μετατρέπεται σε θεμέλιο μια καινούργιας, λαϊκής κουλτούρας του έθνους. Επομένως ο εθνικισμός συχνά περιλαμβάνει την λαϊκή κινητοποίηση των μαζών. (Nairn 1977, ch. 2; Smith 1989).

    http://politikes-paremvaseis.blogspot.com/2009/11/blog-post.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολύ σωστή η τοποθέτηση σου ΑΕΕΤ. Ο λεξικογραφικός ορισμός του έθνους, η καθομιλουμένη του έννοια, δεν απαιτεί αίτημα δημιουργίας έθνους-κράτους για να δηλώσει έθνος και εθνική συνείδηση.
    Η έννοια του «nation» (η λέξη) είναι πολύ μεταγενέστερη της έννοιας (της λέξης) «έθνος». Η δεύτερη χρησιμοποιήθηκε για να αποδοθεί η πρώτη στην ελληνική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η σημασία των εννοιών ταυτιζόταν (όπως δεν ταυτιζόταν η σημασία των εννοιών δικαιοσύνη και justice). Επειδή το nation παρήχθη μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι της αναγεννησιακής Ευρώπης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ο ιδιαίτερος τρόπος που αναδύθηκαν οι ethnicities στην κεντροδυτική Ευρώπη, το να πούμε ότι απλώς προσετέθη μια μορφή εκδηλώσεως του έθνους δεν θα απέδιδε ορθά την πραγματικότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Εθνικισμός δεν σημαίνει αυτό που γράφεται παραπάνω. Οι εθνικιστές δεν είναι παρελθοντολάγνοι με παρωπίδες. Ορίζουν την πολιτική και πολιτισμική τους ταυτότητα με βάση τον πυρήνα του έθνους και του συνόλου των επιτευγμάτων του. Άλλο αυτό και άλλο να νομίζει κάποιος πως εθνικισμός σημαίνει πως το παρελθόν είναι αρκετό και απροβλημάτιστο, όπως διάβασα. Εθνικισμός δεν είναι φουστανέλες και πανοπλίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. 11:41 δεν έδωσα τον ορισμό του εθνικισμού αλλά κάποιες από τις παραμέτρους του. Υπάρχουν πολλοί ορισμοί σήμερα και ανάλογα με το τι πιστεύει κανείς (διαχρονισμό, ολοκληρωτικό εθνικισμό, νεωτερισμό, εθνοσυμβολισμό κλπ.)

    Ο όρος εθνικισμός υποδηλώνει μία μορφή ομαδι­κής συνειδητότητος δηλαδή της συναισθήσεως συμμετοχής ως μέλους ή προσηλώσεως σε ένα έθνος. H συνειδητότης αυτή αποκαλείται συχνά εθνική συνείδηση και η οποία ταυτίζει τις τύχες των μελών της ομάδος άλλες φορές με τις τύχες ενός εθνικού κράτους (nation-state) επιθυμητού ή υπαρκτού και άλλες φορές με την απόκτηση και την διατήρηση της αυτονομίας, της ενότητας και της ταυτότητας ενός έθνους.

    Από εκεί και πέρα υπάρχουν παράμετροι που αρχίζουν με το "ένδοξο παρελθόν" και φτάνουν στο "ολοκληρωτικό σήμερα".Αλλά και πάλι ισχύει αυτό που έγραψα στην αρχή: ορισμό δίνουμε σήμερα ανάλογα με το τι πιστεύει κανείς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σχόλια τα οποία θα περιέχουν Greekenglish, ύβρεις, μειωτικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς δεν θα αναρτώνται.