Ποιος είπε το ΟΧΙ την 28η Οκτ 1940;

του Ιωάννη Κολιόπουλου

 

Όσοι, λοιπόν, αυτοπροσδιορίζονται ως «προοδευτικοί» θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν ότι το «ΟΧΙ» στους Ιταλούς δεν το «είπε» ο Μεταξάς αλλά ο ελληνικός λαός. Όσοι μάλιστα θέλουν να πιστεύουν ότι ανήκουν στην Αριστερά μπορεί να θεωρείται βέβαιο ότι θα υποστηρίζουν ότι ο «δημοκρατικός» λαός πήρε τα όπλα κατά των εισβολέων, όχι μόνο για να υπερασπισθεί την πατρίδα, αλλά και για να διώξει και τη «φασιστική» κυβέρνηση της χώρας. Όσοι από το άλλο μέρος ανήκουν στους «συντηρητικούς» αναμένονται να αποτίουν φόρο τιμής στους προφανείς πρωταγωνιστές της εποχής και κατ' εξοχήν στον πρωθυπουργό της χώρας Ιωάννη Μεταξά και τον βασιλιά Γεώργιο Β'. Τόσο οι «συντηρητικοί» όμως όσο και οι «προοδευτικοί» θα θεωρούν ότι ο πόλεμος ήταν η μόνη οδός που μπορούσαν να ακολουθήσουν οι Έλληνες τον Οκτώβριο του 1940. Η τιμή της χώρας για τους πρώτους και οι δημοκρατικές παραδόσεις για τους δεύτερους αποτελούσαν εγγύηση ότι οι Έλληνες θα αντιστέκονταν στον εισβολέα.

 

Οι «συντηρητικοί», ως ιδεολογικοί και πολιτικοί επίγονοι της προπολεμικής συντηρητικής παρατάξεως, είχαν εξ αρχής κάθε λόγο να θεωρούν τον Πόλεμο του 1940-1941 ως....
κατόρθωμα της παρατάξεως τους και τον Μεταξά και τον Γεώργιο ως τους κατ' εξοχήν συντελεστές των ελληνικών πολεμικών επιτυχιών. Ο πόλεμος ήταν χρησιμότατος ως αφετηρία μιας νέας εποχής. Όπως και κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Έλληνες βρέθηκαν στο πλευρό των νικητών και μάλιστα ενωμένοι αυτή τη φορά ως την κατάληψη της χώρας από τον Άξονα, χάρη στην ενότητα που είχε εξασφαλισθεί στην κορυφή της εξουσίας. Επιπλέον, οι περισσότεροι από τους συμμάχους της Ελλάδος κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήσαν σύμμαχοι της παρατάξεως που συνέτριψε την κομμουνιστική ανταρσία κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο.

 

Οι «προοδευτικοί», από το άλλο μέρος, είχαν κάθε λόγο να επιδιώκουν να υπονομεύσουν τη συντηρητική ερμηνεία του πολέμου. Στη δική τους ερμηνεία του πολέμου ο Μεταξάς και ο βασιλιάς «σύρθηκαν» χωρίς τη θέληση τους από τον «δημοκρατικό» λαό στον πατριωτικό πόλεμο, ο οποίος ήταν ταυτοχρόνως και πόλεμος εναντίον και του «φασιστικού» καθεστώτος που κυβερνούσε τη χώρα. Πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος κάθε προελεύσεως μπορούσαν να προσθέτουν ψιμύθια στην προοδευτική ερμηνεία του πολέμου όπως ότι ο Μεταξάς εξέπληξε τους πάντες με τη στάση του την 28η Οκτωβρίου, επειδή ήταν ο μόνος Έλληνας που θα μπορούσε να πει «ΝΑΙ» στους Ιταλούς- ή ότι ο Μεταξάς και ο Γεώργιος υποχρεώθηκαν να αντισταθούν στους Ιταλούς για να σώσουν τη δικτατορία και τη μοναρχία- ή ότι η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της εποχής, σε αντίθεση με τον λαό, προσπάθησε να αποφύγει τον πόλεμο για ιδεολογικούς λόγους, αλλά τελικά σύρθηκε από τον λαό και αναγκάσθηκε να πολεμήσει χωρίς πίστη όμως στη νίκη.

 

Στη μεταπολεμική Ελλάδα οι δύο αυτές πολιτικές ερμηνείες του πολέμου έγιναν προοδευτικά η καθεμιά μέρος του ιδεολογικού οπλοστασίου της μιας ή της άλλης παρατάξεως και κατεύθυναν τις αναζητήσεις εκπροσώπων τους στον πόλεμο για την άντληση των ζητούμενων κάθε φορά επιχειρημάτων στον σκληρό ιδεολογικό πόλεμο που ξέσπασε μεταξύ των δύο παρατάξεων πριν από τον τερματισμό των εχθροπραξιών εναντίον των δυνάμεων του Άξονος.

 

Με την ιδιότητα του ερευνητού που ασχολήθηκε σοβαρά με το ίδιο το γεγονός, αλλά και με την ιστορία της επετείου, μπορώ να βεβαιώσω ότι δεν θεωρείται αυτονόητη η σημασία της 28ης Οκτωβρίου 1940. Όπως και τόσα άλλα στον τόπο μας, η 28η Οκτωβρίου υπήρξε θύμα των πολιτικών παθών και της ανερυθρίαστης πολιτικής και ιδεολογικής επεξεργασίας από τους ιδεολογικούς επιγόνους της πολιτικής παρατάξεως που ηττήθηκε στη διάρκεια του Εμφυλίου. Η ίδια παράταξη, συστηματικά, αμφισβήτησε εξαρχής τη συμβολή δύο πρωταγωνιστών της 28ης Οκτωβρίου, του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδος Ιωάννη Μεταξά και του βασιλέως Γεωργίου Β΄.

 

Δεν ήταν δύσκολη η επιχείρηση του διασυρμού τους: ο Μεταξάς ήταν δικτάτωρ και ο Γεώργιος Β΄ είχε επιστρέψει στην Ελλάδα ύστερα από ένα νόθο δημοψήφισμα. Κατέληξαν λοιπόν οι Έλληνες να ακούν τους επετειακούς ρήτορες κάθε 28η Οκτωβρίου να στηρίζονται σε ευφυολογήματα και θέσεις που ακολουθούν την πολιτική ορθότητα του συρμού: Ο Μεταξάς ήταν ο τελευταίος Ελλην που αναμενόταν να πει το «όχι»· σύρθηκε άκων από τον ελληνικό λαό και ψέλλισε αυτό που βροντοφώναξε ο λαός. Ο Μεταξάς και ο Γεώργιος αναγκάσθηκαν να αντιταχθούν στους Ιταλούς φασίστες, φοβούμενοι την ανατροπή τους από τον λαό και τους Αγγλους. Αυτά και άλλα ευρήματα ενός ασύστολου λαϊκισμού έπλασαν μια εικονική πραγματικότητα. Με την επανάληψη, μάλιστα δε και από επίσημα χείλη, τα ευρήματα του λαϊκισμού και της πολιτικής ορθότητας απέκτησαν την ισχύ αξιωμάτων.

 

Η αλήθεια όμως προκύπτει αβίαστα από τις πηγές της εποχής, οι οποίες είναι ευτυχώς προσιτές. Είναι γνωστό, πέραν κάθε αμφιβολίας α) ότι ο Μεταξάς πήρε μόνος του την απόφαση να αντισταθεί η Ελλάς κατά της Ιταλίας χωρίς καν να συμβουλευθεί τον ανώτατο άρχοντα, β) ότι αυτή του η απόφαση ήταν προϊόν ορθολογικής αναλύσεως όλων των αντικειμενικών δεδομένων που είχε στη διάθεσή του, γ) ότι πίστευε πως ο πόλεμος και τα συνακόλουθα δεινά ήταν προτιμότερα, από τη σκοπιά των εθνικών συμφερόντων, από την εθελουσία και ατιμωτική υποταγή και δ) ότι ήταν πεπεισμένος πως η απόφασή του είχε την ομόθυμη απόφαση του πολιτικού κόσμου και του έθνους.

 

Οι Έλληνες της 28ης Οκτωβρίου, συγχώρησαν στον Μεταξά τις ταπεινώσεις της δικτατορίας και τον τοποθέτησαν στο εθνικό πάνθεον των ηρώων, ο δε Μεταξάς αναθεώρησε πολλές από τις θέσεις του που τον είχαν οδηγήσει στην επιβολή μιας από τις πιο αδικαιολόγητες συνταγματικές εκτροπές της ελληνικής ιστορίας αλλά οι ιδεολογικοί και συναισθηματικοί επίγονοι των ηττημένων της σφοδρής συγκρούσεως για την εξουσία στην Ελλάδα, στα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του Μεταξά, δεν συγχώρησαν τον μπαρμπα-Γιάννη, για την τιμή που του έλαχε να αποφασίσει αυτός για τα ύψιστα συμφέροντα και την τιμή του έθνους.

 

Δεν είναι τυχαίο που πάλι πρώτος στόχος του Ράιχ ήταν ο Ελληνισμός.

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

1-Απόσπασμα από το βιβλίο "Η δικτατορία του Μεταξά και ο Πόλεμος του 40" , ΒΗΜΑ-Βιβλιοθήκη, 2009

2- Ο «μπάρμπα Γιάννης» της 28ης Οκτωβρίου, Καθημερινή, 21-10-2007