Κοινωνικός Δαρβινισμός και Νεοφιλελευθερισμός

Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός αναφέρεται στην τάση να θεωρούνται οι επιστημονικές θεωρίες του Καρόλου Δαρβίνου περί φυσικής επιλογής και επιβίωσης του καταλληλότερου εφαρμόσιμες στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ο όρος Κοινωνικός Δαρβινισμός εισήχθη στο κοινωνικό και πολιτικό ευρωπαϊκό προσκήνιο το 1877, όπως προέκυψε από ιδέες του Τόμας Μάλθους, του Χέρμπερτ Σπένσερ και του Φράνσις Γκάλτον.

Ο τελευταίος, είναι αυτός που εισήγαγε τον όρο ευγονική με τον οποίο εξέφρασε την υποστήριξή του για την επιλεκτική αναπαραγωγή μόνο των ικανών και επιφανών, έτσι ώστε να διαιωνιστεί η ομάδα των ανθρώπων που φαίνεται να είναι περισσότερο προσαρμοσμένη στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και όχι άλλες.

Αυτά  ως  προς την ιστορία του.

Πως συνδέεται με τον νεοφιλελευθερισμό;

Οι απόψεις περί Κοινωνικού Δαρβινισμού αναπτύχθηκαν κατά την περίοδο ακμής του καπιταλισμού του laissez-faire και του περιορισμού της κρατικής παρέμβασης, θεμελιώνοντας τον άκρατο ατομικισμό και την ιδιωτικοποίηση του κεφαλαίου.  H «επιβίωση του ισχυρότερου», ο «νόμος της ζούγκλας», η σύνεση του  κοινωνικού δαρβινισμού με το ρεύμα του κλασσικού φιλελευθερισμού(laissez faire) είναι πλέον ισχυρός και ορατός και έχει βρει στέγη στον νεοφιλελευθερισμό. Επισημαίνω ότι ο Δαρβίνος δεν είχε την πρόθεση να δημιουργήσει μια θεωρία που θα αφορά τις κοινωνικές δομές, ή θα έχει μια δυνάμει επέκταση σε αυτές, αλλά στόχευε αποκλειστικά στη μελέτη της βιολογικής εξέλιξης.

Ο νεοφιλελευθερισμός ζει και αναπνέει με τον κοινωνικό δαρβινισμό. Η επιβίωση και η κοινωνική άνοδος των ικανοτέρων, δηλαδή των ισχυρότερων, είναι το παιχνίδι της άπληστης καπιταλιστικής αγοράς το οποίο αποθεώνει ο νεοφιλελευθερισμός. Για τα θύματα αυτού του κοινωνικού πολέμου δεν υπάρχει καμία πρόνοια εκτός από την φιλανθρωπία, είτε με την παραδοσιακή της μορφή είτε ως «δίχτυ κοινωνικής προστασίας» για όσους πέφτουν εκτός παλαίστρας.

Συνήθως οι νεοφιλελεύθεροι πιστεύουν ότι το πρόβλημα δεν είναι η αντίθεση μεταξύ πλουσίων και φτωχών αλλά μεταξύ ανθρώπων που δρουν (makers) και ανθρώπων που ζητούν όλο και περισσότερα από το κράτος χωρίς να δρουν (takers). Δηλαδή, μεταξύ ανθρώπων που είναι υπεύθυνοι για τον εαυτό τους και ανθρώπων που εξαρτώνται από άλλους. Στην Ελλάδα βέβαια οι νεοφιλελεύθεροι έχουν πάει ακόμα πιο άκρα, συναγωνίζοντας τους συναδέλφους του στο  αμερικάνικο Tea Party  δηλαδή πιστεύουν ότι π.χ οι φτωχοί κάνουν λάθος επιλογές σε κρίσιμες στιγμές(Λυμπεράκη) ή η αναδιανομή του πλούτου κάνει τους φτωχούς τεμπέληδες(Κικίλιας).

Το μεταπολεμικό φιλελεύθερο κράτος δεν έχει αξία για αυτούς επειδή νοθεύει το παιχνίδι της αγοράς, που είναι τόπος παραγωγής αλήθειας: μιας αλήθειας που πρέπει να ακουστεί επειδή εγκαθιδρύει μια φυσική τάξη πραγμάτων μεταξύ ατόμων με κριτήριο την προσωπική τους αξία, το «ατομικό κεφάλαιό» τους. Γι 'αυτό και το κατηγορούν ως σοσιαλιστικό και προωθούν στην θέση του το μινιμαλιστικό-ελάχιστο κράτος.!!!

Ο κοινωνικός δαρβινισμός των νεοφιλελεύθερων είναι λοιπόν ένα καθεστώς διακρίσεων που θέλει να εμφανίζεται ως αποτέλεσμα δικαιοσύνης, μιας δικαιοσύνης που απονέμεται στους «άξιους», στους «νικητές», μια ελίτ, που δεν προσδιορίζεται από την κοινωνία ή την ηθική, αλλά από τον  δικό τους φυσικό τόπο παραγωγής αλήθειας που είναι η ιδιωτική ελεύθερη αγορά. Οι χαμένοι της αγοράς, σε μια νεοφιλελεύθερη κοινωνία με διακυβέρνηση «μεταρρυθμιστών τεχνοκρατών» είναι οι φτωχοί που ζουν στο όριο της ανθρώπινης ύπαρξης ή με «δίχτυ κοινωνικής προστασίας». Άλλωστε δηλώσεις,  όπως «όποιος δεν προσαρμόζεται πεθαίνει» (Γεωργιάδης) ή «Τι μας νοιάζει, όποιος ζήσει έζησε»(Βρούτσης), χαρακτηρίζει τον κυνικό χαρακτήρα του νεοφιλελεύθερου κοινωνικού δαρβινισμού. Σε κάθε περίπτωση, οι πιο αδύναμοι πρέπει να κάνουν στην άκρη για να ζήσουν οι ισχυροί με τον πλούτο, την αξία, την εξουσία  και την φήμη που τους αξίζει.

Η σχέση Νεοφιλελευθερισμού με τον Κοινωνικό Δαρβινισμό είναι σαφής στην διεθνή βιβλιογραφία: The Blackwell Companion to Globalization(σελ 79) , The Routledge Companion to Global Popular Culture(δες τον όρο Racial Neoliberalism), Changing Theories: New Directions in Sociology(σελ 184), Encyclopedia of Governance (σελ 21), κ.λπ.

Κλείνω με αυτό: Ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι μπροστά μας. Αυτά που ζούμε δεν θα είναι τίποτα αν επικρατήσουν οι πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν τον νεοφιλελευθερισμό οι οποίες αντιλαμβάνονται την κοινωνία ως ζούγκλα και ρωμαϊκή αρένα, όπου επιβιώνει ο δυνατότερος και μόνο.