Η σφαγή των Ελλήνων της Θεσσαλονίκης κατά την Ελληνική Επανάσταση.

Ο μουτεσελίμης Θεσσαλονίκης Γιουσούφ μπέης, ανήσυχος από τις Επαναστατικές ζυμώσεις των ραγιάδων, διατάζει να παρουσιαστούν στην έδρα του οι πρόκριτοι της περιοχής του. Επιδιώκει να τούς κρατήσει ως όμηρους, να αποστερήσει τις επαρχίες από τούς αρχηγούς μελλοντικού κινήματος και έτσι να εξασφαλίσει την ησυχία του τόπου. Οι πρόκριτοι όμως κατανοώντας τον κίνδυνο έστειλαν στη θέση τους άλλους φτωχούς χωρικούς . Τότε ίσως να έγιναν και οι πρώτες συλλήψεις προκρίτων στη Θεσσαλονίκη. Έτσι ο Γιουσούφ φυλακίζει στο κονάκι της (το σημερινό διοικητήριο) περισσότερους από 400 όμηρους (απ’ αυτούς οι 100 ήταν μοναχοί των μετοχίων), πού τους κακομεταχειρίζεται: τους βρίζει, τους εξευτελίζει, τούς μαστιγώνει και μερικούς τους θανατώνει . Θέλοντας ίσως ακόμη να εκβιάσει την κατάσταση έστειλε στον ισθμό του Αγίου Όρους δύναμη ανδρών, η όποια, αφού πήρε τά όπλα των κατοίκων, άρχισε νά τούς καταπιέζει φοβερά. Πολλοί τότε αναγκάστηκαν να φύγουν στα βουνά, ωσότου κατά τα τέλη Μαΐου επαναστατικά σώματα επιβάλλουν την ελληνική εξουσία .

Επίσης ο Γιουσούφ θέλησε να   ....

 

 

...... πιάσει τούς δυνατούς προκρίτους του Πολυγύρου, για τούς οποίους είχε υποψίες ότι υποκινούσαν ταραχές, αλλ’ αυτοί  πρόλαβαν και έφυγαν στις 16 Μαΐου. Το ίδιο βράδυ οι Τούρκοι στρατιώτες της μικρής φρουράς του Πολυγύρου άρχισαν την τρομοκρατία: έβριζαν, απειλούσαν τους κατοίκους και πυροβολούσαν όσους νέους συναντούσαν στον δρόμο τους. Φοβισμένοι οι κάτοικοι και περιμένοντας από μέρα σε μέρα την έκρηξη του κινήματος, άρπαξαν στις 17 Μαΐου τα όπλα, πάτησαν το διοικητήριο, σκότωσαν τον διοικητή (βοεβόδα) και 14 άνδρες του και τραυμάτισαν άλλους τρεις. Κατόπιν έσπευσαν ν’ αποκρούσουν τα δύο τουρκικά σώματα από 500 άνδρες το καθένα, υπό τον τσερίμπαση (=αρχηγό των Ιπποκόμων) της Παζαρούδας και υπό τον Χασάν αγά, διοικητή των Χασικοχωρίων δ73. Κοντά στο χωριό Καγιατζίκ, το σημερινό Παλαιόκαστρο, έστησαν ενέδρα σ’ ένα τουρκικό απόσπασμα, πού πήγαινε να πάρει θέσεις για να φυλάξει τά παράλια, σκότωσαν τρεις και πλήγωσαν άλλους τόσους. Από τον Πολύγυρο η επανάσταση ξαπλώθηκε στα χωριά της Χαλκιδικής και του Λαγκαδά . Η προφορική παράδοση διασώζει ακόμη νωπή τη μνήμη των γεγονότων εκείνων.

Στις 18 Μαΐου, όταν ο Γιουσούφ έμαθε τα γεγονότα του Πολυγύρου, έγινε έξω φρένων. Τις σχετικές πληροφορίες μας τις δίνει τουρκική πηγή, ο φιλεύσπλαχνος μολλάς Θεσσαλονίκης Χαϊρουλλάχ. Το ίδιο βράδυ ο Γιουσούφ διέταξε να σφάξουν εμπρός στα μάτια του τους μισούς από τούς ομήρους του. Το παράδειγμά του το ακλουθούν με φανατικότερο ζήλο οι άνθρωποί του. Τριγυρίζουν στους δρόμους και σκοτώνουν χωρίς κανένα οίκτο κάθε Έλληνα πού συναντούν, χωρίς να εξαιρούν τα μικρά παιδιά ούτε και τις έγκυες ακόμη γυναίκες. «Κάθε μέρα και κάθε νύχτα, γράφει ο Χαϊρουλλάχ, δεν ακούς τίποτε άλλο στους δρόμους της Θεσσαλονίκης παρά φωνές, κλάματα, βογγητά. Ο Γιουσούφ μπέης, ο γενιτσάρ αγάς, ο σούμπασης και οι χοτζάδες και οι ουλεμάδες έχουν λυσσάξει, θαρρείς». 'Ο τοποτηρητής του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο Κίτρους Μελέτιος, ο παπά Γιάννης του Άγ. Μηνα μαζί μέ άλλους προκρίτους και πλήθος λαού, με τον Χριστόδουλο Μπαλάνο, τον Μενεξέ, τον Γεώργ. Πάικο κ.ά. βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο στην πλατεία Καπάν (αγορά), στις 21 Ιουλίου, και δημεύονται οι περιουσίες τους. Άλλες τραγικές σκηνές ξετυλίγονται, συνεχίζει ο Χαϊρουλλάχ, μέσα στον μητροπολιτικό ναό, όπου είχαν καταφύγει πλήθη Ελλήνων. Ο τουρκικός όχλος σπάζει τις πόρτες και χύνεται μέσα σφάζοντας. Όσοι δεν σκοτώθηκαν, μεταφέρθηκαν δεμένοι δυό-δυό στο Καπάν, όπου και τούς έσφαξαν. Λίγοι μόνο γλύτωσαν, όσοι κατόρθωσαν— ίσως με δωροδοκίες— να ξεφύγουν στον κοντινό τεκέ, όπου οι δερβίσηδες τους έκρυψαν και τους φέρθηκαν με συμπόνια. O Χαϊρουλλάχ γραφεί ότι είδε και «άλλα πολλά», που όμως δεν μπορεί να τα περιγράφει, γιατί και η θύμησή τους ακόμη τον κάνει ν’ ανατριχιάζει.

Η όψη της Θεσσαλονίκης ήταν φρικτή. Οι πλατείες της ήταν γεμάτες από πασσάλους και οι επάλξεις του Επταπυργίου στεφανωμένες με κεφάλια. Κάθε μέρα αποκεφαλισμοί και παλουκώματα. Οι εκκλησίες είχαν μεταβληθεί σε φυλακές, όπως αναφέρουν όχι μόνον οι γραπτές, αλλά και οι προφορικές παραδόσεις που σώζονται ακόμη ως σήμερα. Έτσι π.χ. αναφέρεται ότι στην εκκλησία του 'Αγ. Αθανασίου είχαν φυλακιστεί πολλοί Έλληνες, κυρίως γέροι και γυναικόπαιδα, που τους άφησαν χωρίς τροφή και νερό επί σαράντα ημέρες, ώσπου βρήκαν εκεί τραγικό θάνατο. Συνηθισμένος τόπος βασανιστηρίων και ανασκολοπισμών ήταν για πολύν καιρό η περιοχή από την Πύλη της Καλαβρίας (Πλατεία Σιντριβανίου) ως τους Στρατώνες .

Οι ωμότητες όμως αυτές, αντί νι τρομοκρατήσουν τούς Έλληνες και ν’ απονεκρώσουν κάθε τους κίνηση, φέρνουν το αντίθετο αποτέλεσμα, τούς εξαγριώνουν και προκαλούν τη γενίκευση της επαναστάσεως στη Χαλκιδική.

Πηγή (και πρωτογενείς) στο : Απόστολος Βακαλόπουλος, τόμος 5, 1813-1822, σελ 471-473