Σλαβόφωνοι Έλληνες_2

Καπετάν Διαμαντής Νικολάου - Ολυμπίτης.

Ήταν από τούς αρματολούς τού Ολύμπου, των Πιερίων καί των βουνών τής Έδεσσας, επικεφαλής 100 ανδρών (μαζί του ήταν καί ό Καρατάσιος με 100 άνδρες καί ό Συρόπουλος με 100 άνδρες). Ήταν σκληρός πολεμιστής, άγριος στην όψη καί ιδιόμορφος ώς χαρακτήρας.
Όταν ό αρχηγός τής Επανάστασης τής Χαλκιδικής Σερραίος μεγαλέμπορος Εμ. Παπάς (Πού ξεκίνησε στις 23-3-1821) ήρθε σε δύσκολη θέση αντιμετωπίζοντας τεράστιες εχθρικές δυνάμεις, απευθύνθηκε στον Δημ. Υψηλάντη καί τόν Ιούνιο τού 1821 έστειλε 12000 γρόσια στον αρματολό τού Ολύμπου καπετάν -Διαμαντή ζητώντας στρατιωτική ενίσχυση. Ο Διαμαντής έδωσε χρήματα καί πυρομαχικά σε μέρος των ανδρών του, περ. 400, καί υπό την ηγεσία των υπαρχηγών του Μήτρου Λιακόπουλου ή Λιάκου καί Κωνστ. Μπίνου τούς έστειλε νά βοηθήσουν τούς άλλους επαναστάτες. Πραγματικά ή άφιξή τους στη Χαλκιδική εμψύχωσε αυτούς πού αγωνίζονταν εκεί καί τέθηκαν επικεφαλής τής άμυνας τής Χερσονήσου τής Κασσάνδρας. Στις αρχές Ιουλίου έφτασε εκεί καί ό Διαμαντής. Αυτός, χρησιμοποιώντας διάφορα κλέφτικα τεχνάσματα, αιφνιδίασε τούς Τούρκους καί τούς προκάλεσε απώλειες γύρω στους 500 νεκρούς. Κατόπιν, ό Διαμαντής έφυγε για τόν Όλυμπο για νά φροντίσει για τή συγκέντρωση ανδρών.

0 Μουτεσαφίρης τής Θεσσαλονίκης Έμπού Λουμπούτ, αφού ξεκαθάρισε την κατάσταση στην Κασσάνδρα, (όπου σκοτώθηκαν τά 3/4 των Ελλήνων μαχητών) αποφάσισε νά πάρει μέτρα κατά τού Διαμαντή πού κατασκεύαζε στην Καστανιά τής Βέροιας οχυρωματικά έργα.
Εκεί ό Διαμαντής με τόν Γούλα Δράσκου ήταν επικεφαλής 300 κλεφτών.
Στις 8-3-1822 κηρύχθηκε ή Επανάσταση καί στα Πιέρια κι ό Διαμαντής με τούς 300 του επετέθη κατά τού Κολινδρού πού κατεχόταν από 1500 Τούρκους. Έγινε φονική μάχη. Ο Διαμαντής πού δεν μπόρεσε νά καταλάβει τόν Κολινδρό αποσύρθηκε στα Ν.Δ. όπου συνέχισε τόν αγώνα.

Μετά την πτώση τής Νάουσας (21-4-1822) στην περιοχή τής Κατερίνης οργανώθηκε δύναμη με τούς Διαμαντή, Κώστα Νικολάου (αδερφό του), Καραμήτσο, Σάλα καί Κασομούλη καί τό πυροβολικό τού Λεζίνσκυ. Οι Τούρκοι με 4.000 πεζούς καί 6000 ιππείς επετέθησαν κατά των ελληνικών θέσεων από τρία σημεία, αλλά απέτυχαν, καταδιώχθηκαν καί αποκλείσθηκαν στον Κολινδρό. Ο Διαμαντής τραβήχτηκε πάλι στα υψώματα τής Καστανιάς. ΟΙ Τούρκοι τού Κολινδρού με δύναμη 2000 πεζών καί ιππέων χτύπησαν τόν Διαμαντή με δύο φάλαγγες. Η θέση τού Διαμαντή έγινε δύσκολη. Αλλά, οι Τούρκοι έχασαν εκεί τό μεγαλύτερο μέρος τής δύναμής τους. Ο Διαμαντής υποχώρησε προς τή Μηλιά, όπου ενώθηκε με τά αρματολικά σώματα τού Γούλα καί τού Λάζου. Αργότερα, μαζί με τόν Κασομούλη κατέφυγαν στα Κρύα Νερά καί στη συνέχεια, με τόν Γούλα, τόν Τόλιο, τόν Λάζο κ.α. διασκορπίσθηκαν στον Όλυμπο καί στα Πιέρια.

Μετά από σύσκεψη των αρχηγών στο μοναστήρι τού Αγίου Διονυσίου τού Ολύμπου, αποφασίσθηκε ή κάθοδος των Μακεδόνων αγωνιστών στη Νότια Ελλάδα.

Ο Διαμαντής, με δικό του πάντα σώμα πολεμιστών από 250 άνδρες μαζί με τούς Γούλα Δράσκου, Μήτρο Λιακόπουλο ή Λιάκο καί Κωνστ. Μπίνο έφυγαν για Σκόπελο καί Σκιάθο.
Στο τέλος Ιουνίου τού 1822 ό ‘’Άρειος Πάγος” (τό πολιτικό Σώμα τής Ανατολικής ‘Ελλάδας) απέστειλε στις Βόρειες Σποράδες τόν αρεοπαγίτη Θεόκλητο Φαρμακίδη για νά τούς μεταφέρει στην Εύβοια. Ο Διαμαντής είχε πάει στον Όλυμπο για νά παραλάβει τις οικογένειες των αγωνιστών καί 150 πολεμιστές πού ήταν σκορπισμένοι στα μακεδονικά δάση, ώστε μόνον 600 Μακεδόνες μετέφερε ό Φαρμακίδης, με τόν Λιακόπουλο, τόν Μπίνο καί τόν σύγγαμπρο τού Διαμαντή, Καρακώστα. Η μικρή αυτή δύναμη εκτόπισε τούς Τούρκους από τά Βρυσάκια Χαλκίδας, καί εμψύχωσε τούς Ευβοείς, οι οποίοι άρχισαν να κατατάσσονται στο μακεδονικό σώμα.

0 Διαμαντής, γυρίζοντας από τον Όλυμπο, διορίσθηκε γενικός αρχηγός των επαναστατικών δυνάμεων τής περιοχής Χαλκίδας και στις αρχές Σεπτεμβρίου 1822 πέτυχε νά διαλύσει τούς Τούρκους τού στρατοπέδου τής Λιθούδας. Η κυβέρνηση προήγαγε τον Διαμαντή σε στρατηγό και τον διόρισε αρχηγό τής εκστρατείας κατά τής Χαλκίδας.

Δυστυχώς, ό Κριεζώτης, υποκινούμενος από τον Ανδρούτσο, αρνήθηκε νά δεχθεί τόν Διαμαντή ώς αρχηγό καί μετά από εμφύλια σύγκρουση, ό Κριεζώτης αποσύρθηκε στον Άγιο Λουκά. Ο Ανδρούτσος με ισχυρή δύναμη Ρουμελιωτών επετέθη κατά των ανδρών τού Διαμαντή, πού ασχολούνταν με την πολιορκία τής Χαλκίδας. Ο Διαμαντής, για νά αποτραπεί μεγαλύτερης έκτασης εμφύλια σύρραξη, έφυγε για τή Σκιάθο.

Στα τέλη τού Σεπτεμβρίου 1823, ό τουρκικός στόλος τού Χοσρέβ πασά σχεδίαζε νά αποβιβασθεί στη Σκιάθο. Οι αρχηγοί Καρατάσιος, Διαμαντής, Γάτσος, Περραιβός, Μπίνος, Λιακόπουλος, Συρόπουλος καί Βελέντζας αποφάσισαν νά προβάλουν αντίσταση. Ο Διαμαντής έπιασε τό δυτικό τμήμα τού λιμένα. Την 9-10-1823 οι Τούρκοι επιχείρησαν την απόβαση, ή οποία αποκρούσθηκε καί ό Χοσρέβ απέπλευσε για τόν Παγασητικό Κόλπο. Ο Διαμαντής με τόν Τσάμη Καρατάσιο καί τό Μήτρο Λιακόπουλο έγιναν κυρίαρχοι τού νησιού. Ακολούθησε διαφωνία του με τούς άλλους αρχηγούς καί αποχώρησή του από τή Σκιάθο. Γύρισε στον γνώριμό του Όλυμπο.

Όταν τόν Ιανουάριο 1828 έφτασε στο Ναύπλιο ό Καποδίστριας, αντιπροσωπεία των Μακεδόνων από τούς Διαμαντή, Τόλιο Λάζο καί Δ. Σύρο παραβρέθηκε στην ορκωμοσία τού κυβερνήτη. Σχηματίσθηκε μία ταξιαρχία Μακεδόνων καί Θεσσαλών προσφύγων την ηγεσία τής οποίας ανέλαβε ό Τόλιος Λάζος, Πράγμα που δυσαρέστησε τόν (αρχαιότερο) Διαμαντή, ό οποίος μαζί με τόν αδελφό του Κώστα γύρισαν πάλι στον Όλυμπο.

Στις 8-10-1828 οι Ολύμπιοι με πρώτο τόν Διαμαντή ζήτησαν με επιστολή τους οδηγίες από τόν Καποδίστρια καί μαζί υπέβαλαν τό αίτημα νά συμπεριληφθεί ή περιοχή τού Ολύμπου μέσα στα όρια τού νέου ελληνικού κράτους. Οι απαντήσεις πού πήραν δεν ήταν καθόλου ενθαρρυντικές.

Στο μεταξύ οι Τούρκοι ισχυρίζονταν ότι ό Διαμαντής συγκέντρωνε στον Όλυμπο καί στο Βέρμιο ληστές καί προς τό τέλος τού 1830 έστειλαν δυνάμεις τους νά συλλάβουν αυτόν καί τόν Μιχ. Πετσιάβα.

Φήμη ότι ό Διαμαντής συνεργάσθηκε με τούς Τούρκους ελέγχεται ώς ανακριβής.


Χατζή-χρίστος

Ο Χατζή-χρίστος Δάγκοβιτς γεννήθηκε στο Βελιγράδι, τό 1783. Ο πατέρας του καί ό αδερφός του σκοτώθηκαν στη Σερβική επανάσταση τού 1806. Τό 1824 έφυγε με τή μητέρα του καί μετά από περιπλάνηση σε διάφορες χώρες κατέληξε στην Αίγυπτο, κοντά στον Μεχμέτ Αλί, ό οποίος τόν κατέταξε στα σώματα πού πολεμούσαν τούς αντιζήλους του μπέηδες μαμελούκους (κιολεμίνιδες). Λόγω τής ανδρείας του προήχθη στο βαθμό τού ‘καβιάμπαση’. Στη συνέχεια κατετάγη στο στρατό τού Χουρσίτ πασά στη Συρία. Τό 1820 ό Χουρσίτ διορίσθηκε Αλής τής Πελοποννήσου. Όταν ό Χουρσίτ διατάχθηκε νά επιτεθεί εναντίον τού Αλί-πασά, άφησε στον Χατζηχρίστο τή φύλαξη τού χαρεμιού του καί των θησαυρών του.

Την 23-9-1821 ή Τρίπολη κατελήφθη από τούς επαναστατημένους Έλληνες καί ό Χατζηχρίστος πιάσθηκε αιχμάλωτος. Τότε, σε μία κρίση συνείδησης πού ξύπνησε μέσα του τό ελληνικό εθνικό φρόνημα, ορκίσθηκε μαζί με άλλους στο Ευαγγέλιο νά αγωνισθεί για την Ανεξαρτησία. Από τότε έγινε εξαίρετος πολεμιστής καί διακρίθηκε ώς αρχηγός τού ιππικού. Στο Βαλτέτσι τραυματίστηκε καί τό φημισμένο ιππικό του διέπραξε θαύματα ανδρείας.
Στη μάχη κοντά στο Πετροχώρι, έξω από τό Ναβαρίνο κατά τού Ιμπραήμ πασά (25 έως 30-4-1825) συνελήφθη αιχμάλωτος, φυλακίσθηκε καί βασανίσθηκε από τόν Ιμπραήμ ό οποίος τόν αναγνώρισε.

Ελευθερώθηκε ύστερα από ανταλλαγή με Τούρκους. Πολέμησε με τόν Αυγουστίνο Καποδίστρια στην πολιορκία τού Αντιρίου καί τής Ναυπάκτου (12 καί 13-3-1 829) καί στις 2-5-1829 κατέλαβε τή Ναύπακτο με συνθήκη.
Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε στο στράτευμα, προήχθη σε στρατηγό από τόν Όθωνα καί διορίσθηκε υπασπιστής του.
Πέθανε τό 1853.



Βάσος

Έλληνας σλαβόφωνος Μακεδόνας καπετάνιος τού αγώνα τής ανεξαρτησίας για τόν οποίο τά στοιχεία πού υπάρχουν είναι λίγα. Τόν αναφέρει ό Φιλ. Δραγούμης (ό.π.) καί ό Ι. Βασδραβέλης. (ό.π., σ. 172). Αυτό πού έγινε γνωστό γι’ αυτόν είναι ότι, μετά την άτυχή μάχη τού Κρομμυδιού οι Πελοποννήσιοι σκόρπισαν στα χωριά τους καί οι Ρουμελιώτες γύρισαν στη Δυτ. Ελλάδα. Στην Πελοπόννησο έμειναν 2000 πολεμιστές υπό τούς Καρατάσιο, Βάσο, Χατζηχρίστο καί Σκούρτη.



Λοιποί επώνυμοι σλαβόφωνοι Μακεδόνες αγωνιστές.

Στα σώματα, τόσο τού Γάτσου, όσο και τού Διαμαντή, αλλά και τού Καρατάσιου, υπηρετούσε μεγάλος αριθμός ανώνυμων σλαβόφωνων Μακεδόνων, πού πολέμησε με ηρωισμό για την εθνική ανεξαρτησία.

Επώνυμοι σλαβόφωνοι αγωνιστές εκτός αυτών πού αναφέρθηκαν παραπάνω, ήταν και οι εξής:
- Οι αδελφοί Σιούγκαρα. Ήταν ανάμεσα στους υπερασπιστές τής Νάουσας καί ηγούνταν μαζί με τόν Γάτσο 450 αγωνιστών από τά χωριά Δαρζίλοβο, Οσλιάνη κ.α. Επίσης, πήραν μέρος στην εκστρατεία για την κατάληψη τής Βέροιας. Στην άμυνα τής Νάουσας οι αδελφοί Σιούγκαρα κατέλαβαν τή θέση Πλακένια Δραγασιά μαζί με τόν Καρατάσιο. Τουρκική δύναμη πού παρέκαμψε τή Γάστρα καί πλευροκόπησε τό σώμα τού Καραμήτσου, έπεσε στα πυρά των Σιουγκαραίων καί αναγκάσθηκε νά υποχωρήσει. ΟΙ Σιουγκαραίοι ακολούθησαν τόν Γάτσο καί τόν Καρατάσιο στη νότια Ελλάδα όπου επίσης αγωνίσθηκαν ηρωικά.

- Ο Τσέρνυ Πέτρη. Στην κατανομή των δυνάμεων για την υπεράσπιση τής Νάουσας (Μάρτιος 1822) μία φάλαγγα 80 ανδρών με αρχηγό τόν Τσέρνυ Πέτρη στάλθηκε νά φυλάξει τά περάσματα τού Λουδία. Κατόπιν, για την άμυνα μέσα στη Νάουσα ό Τσέρνυ Πέτρη με τόν Καραμήτσο καί τόν Καραμπατάκη κατέλαβαν τις κλιτύες τής Γάστρας από τις πηγές ώς την Καραγίδα.
- Στογιάννος. Στην οργάνωση τής υπεράσπισης της Νάουσας 110 άνδρες με αρχηγό τόν Στογιάννο καί τους Δεληγιάννη καί Μιχ. Πιτσιάβα ορίσθηκαν νά φυλάγουν τις βόρειες διόδους (περάσματα) τού Λουδία, στα χωριά Αράχνιανη καί Μπάνια.



Δραστηριότητες στην περίοδο 1854 -1878

Αναφέρονται οι παρακάτω δραστηριότητες Ελλήνων σλαβοφώνων τής Μακεδονίας στην περίοδο 1854-1878:

1. Τό 1854 σημειώθηκε στον Όλυμπο επαναστατική δραστηριότητα των Ελλήνων πού μεταξύ των άλλων (Γ. Ζαχείλα, Δ. Ψαροδήμο, Ε. Καραβάγκο. Ζ. Σωτηρίου) είχε αρχηγό και τόν Ι. Διαμαντή.

2. Παρόλη την τουρκική αντίδραση ή επαναστατική δραστηριότητα των Ελλήνων στον Όλυμπο συνεχίσθηκε. Οι ντόπιοι τροφοδοτούσαν με έμψυχο υλικό την επαναστατική δραστηριότητα των περιοχών Καστοριάς καί Κλεισούρας.

3. Τό καλοκαίρι τού 1857 δρούσε στο Μορίχοβο τό σώμα τού οπλαρχηγού Γιαννούλα, ό οποίος αργότερα στράφηκε προς τις ληστείες.

4. Στα χρόνια τής Κρητικής Επανάστασης 1866-69, ή περιοχή Μοριχόβου ανακηρύχθηκε Ελεύθερη Ελλάδα. 0ι βασικοί παράγοντες στη νέα αυτή επαναστατική κίνηση ήταν Έλληνες σλαβόφωνοι Μακεδόνες, ό Ναούμ Κύρου από τό Ανταρτικό, ό Α. Κορδίστας από τή Νέβεσκα, Κόλε Πίνας από τό Φλάμπουρο τής Φλώρινας, ό Νικ. καί Στ. Νταλίπης από τή Σφήκα Κορεστίων, ό Ναούμ Ορλίνης από την Ιεροπηγή Καστοριάς καί ό υπαρχηγός του Νάειδος, ό Αρκούδας, ό Γιαρέσης κ.α. (κοντά σ’ αυτούς καί ορισμένοι βλαχόφωνοι Μακεδόνες). 0 Ν. Ορλίνης με τό Νάειδο καί τούς άνδρες τους μπήκαν κρυφά στη Φλώρινα καί απήγαγαν τόν εκεί ‘’καϊμακάμη’’

5. Στη “Νέα Φιλική Εταιρεία’’ πού οργάνωσε ό εκπαιδευτικός Αναστ. Πηχεών από την Αχρίδα μαζί με άλλους, Πήρε μέρος καί ό Κ. Τσιούλκας από την Κορησσό.

6. Στην περίοδο τής προετοιμασίας τού κινήματος τού 1878 είχαν συμμετοχή τά σώματα ορισμένων Μακεδόνων οπλαρχηγών όπως ό τρίγλωσσος Ν. Σπανός (ελληνόφωνος-βλαχόφωνος-σλαβόφωνος), ό Βελούλας κ.α.

7. Το 1875 οι Στρωμνιτσιώτες (μεταξύ των οποίων και πολλοί σλαβόφωνοι) αποφάσισαν να αντισταθούν κατά των Βουλγάρων και συγκρότησαν γι’ αυτό το σκοπό πατριωτική ομάδα.
“Το Πάσχα του έτους 1875 συνελθόντες εις την οικίαν του Δ. Παπαδιονυσίου, οι, Νικόλαος Ε. Οικονομίδης, Κωστάκης Γραικού, Κων. Δημ. Μίσσιου, Γρηγ. Παπαδιονυσίου, Ι. Παπαδιονυσίου, Δημ. Αγγειοπλάστης, Γεώργ. Κόλλιου, Γεωργ. Μούλκας, Κων. Αμπράσης, Κων. Κωνσταντινίδης καί Παντελής Γουγούσης, αντιπροσωπεύοντες δε οι ανωτέρω καί τούς παρακάτω ειλικρινείς καί ενθέρμους πατριώτας Δημ. Καλινίκην, Παντελήν Πάκον, Εμ. Πώνην, Κων. Κολιούσκαν, Γ. Κολιούσκαν, Γρηγ. Ταμανίμην, Κύρον Τοπούζην, Γρηγ. Τράϊνον, Πρωτοπαππάν (παπά Νικόλαν), Γρηγ. Δανιήλ, Ιω. Ιόφτσου, Παντ. Σαμουλαδάν καί Γεώργ. Ντουλμπέρη, απεφάσισαν καί κατήρτισαν Πατριωτικήν ομάδα αντιστάσεως, προγραμματίσαντες συνάμα την ημέραν εκείνην σχέδιον αντάξιον γνησίων Ελλήνων ηρώων, εξέλεξαν δε αρχηγόν τόν Παντελήν Γουγούσην”.



δ. Συμμετοχή στην Επανάσταση του 1878

Η συμμετοχή των Ελλήνων σλαβόφωνων τής Μακεδονίας στην Επανάσταση τού 1878 (πού ήταν ή ελληνική απάντηση στο δημιούργημα τής Συνθήκης τού Αγ. Στεφάνου, τή “μεγάλη Βουλγαρία”) ήταν μαζική, έντονη καί αποτελεσματική.
Προηγήθηκαν οι διαμαρτυρίες προς τις Μεγάλες Δυνάμεις τής εποχής, πού έστειλαν όλες οι ελληνικές (ελληνόφωνες, σλαβόφωνες, βλαχόφωνες, αλβανόφωνες) Κοινότητες τής Μακεδονίας.

Η επανάσταση εκδηλώθηκε στον Όλυμπο καί ξεκίνησε με την κατάληψη τού Λιτοχώρου (19-2-1878) από δύναμη πού είχε συγκροτηθεί στην Αθήνα με αρχηγό τόν Κ. Δουμπιώτη. Ακολούθησε ή απελευθέρωση τού Πλαταμώνα (20-2-1878) καί τού Κολινδρού (26-2-1878), πού όμως δεν κράτησε πολύ. 0ι Τούρκοι κινητοποιήθηκαν καί ξαναπήραν τό Λιτόχωρο στις 4-3-1878 πού τό έκαψαν. Η κατάληξη ήταν νά υπογραφεί στις 16-4-1878, με τή μεσολάβηση των ξένων, ανακωχή.

Αλλά ό επαναστατικός σπόρος είχε πέσει σε πολύ εύφορο έδαφος καί βλάστησε αμέσως. Οι Έλληνες σλαβόφωνοι βλαχόφωνοι καί αλβανόφωνοι κράτησαν ψηλά την επαναστατική δάδα. Τό Μοναστήρι, τό Μεγάροβο, τό Τίρνοβο, ή Νιζόπολη, τό Κρούσοβο, το Μπούκοβο, τό Μπούσι, τό Γκόπσι, ή Μηλόβυστα, ή Κορυτσά, ή Ρέσνα, ή Αχρίδα, τό Γιαγκοβέτσι, ή Άνω καί Κάτω Μπεάλα, ή Φλώρινα, ή Καστοριά, ή Βλάση, ή Κλεισούρα έσφυζαν από επαναστατικό παλμό.

Οι τρεις πιο σημαντικοί ηγέτες τής Επανάστασης ήταν σλαβόφωνοι: Βασίλης Ζούρκας, Νικόλαος Νταλίπης καί Νικόλαος Κορδίστας καί είχαν ορμητήριο τά Κορέστια. Τον Ιούνιο 1878 κατάφεραν βαριά πλήγματα κατά των Τούρκων στο Μπούφι καί στο Πισοδέρι, που τα επανέλαβαν και τόν Ιούλιο στο Πισοδέρι, στα Άλωνα (Αρμένσκι) καί Τύρσια (Τύρνοβο). Ό Ζούρκας κυνήγησε τόν Ισμαήλ Αγά πού αποτελούσε μάστιγα για την Περιφέρεια Καστοριάς.

Ο Έλληνας Πρόξενος στο Μοναστήρι Π. Λογοθέτης σημείωνε στις 19-7-1878: Οι μαχόμενοι άνδρες είναι ιθαγενείς, ως και οι οπλαρχηγοί τυγχάνουσι μεστοί αδαμάστου τόλμης καί ρίπτονται μετ’ ακαθέκτου ορμής εις τας συμπλοκάς, καθ’ ως πάντοτε σχεδόν μέχρι τούδε την δοκίμησαν... ή τόλμη των εκτρέπεται μέχρι παραφροσύνης”.

Οι Ζούρκας, Κορδίστας μαζί με τούς Μανθόπουλο καί Καραγεώργη έφτασαν μέχρι τη Νιζόπολη κι ο Ζούρκας αιχμαλώτισε τον Αλβανό Αλώμπεη, που όμως τόν ελευθέρωσε με τον όρο να μη ξαναχτυπήσει Έλληνες.

Οι συγκρούσεις συνεχίσθηκαν και το Φθινόπωρο, με εκδηλώσεις φοβερών ωμοτήτων από τουρκικής πλευράς. Στο Μορίχοβο, στα μέσα Νοεμβρίου 1878, συνελήφθησαν 100 Έλληνες σλαβόφωνοι με την κατηγορία της ενίσχυσης των επαναστατών.

Επαναστατική δραστηριότητα παρατηρήθηκε και στις περιοχές Γευγελής, Στρώμνιτσας, Δοϊράνης, Μελενίκου, Σηράς (Λούμνιστα), Κάρπης (Τσέρνα Ράκα), Καστανερής (Μπαράβιστα) κ.α. Παντού οι Έλληνες σλαβόφωνοι (όπως καί οι βλαχόφωνοι) πρωτοστατούσαν.

Γράφει ό Ν. Μέρτζος για τούς αγωνιστές του 1878:

Όλοι αυτοί οι αρματωμένοι ξεπερνούν τις 2500 κατά τούς μετριότερους υπολογισμούς καί είναι όλοι Μακεδόνες. Δεν έχουν έλθει από την ελεύθερη Ελλάδα, αλλά ξεπήδησαν μέσα από τά χωριά τους, υπερασπίζονται τη ζωή, τή μικρή περιουσία καί τή μεγάλη τιμή των οικογενειών τους καί είναι αδύνατο νά φύγουν στο “Ελληνικό”. Δεν έχουν άλλωστε που νά πάνε. Μπορεί 2-3 καπεταναίοι με δεσμούς στην Αθήνα νά έφυγαν ακολουθώντας τό παράδειγμα του λοχαγού Κ. Δουμπιώτη πού βρέθηκε στη Θεσσαλία από τό Μάρτιο κιόλας του 1878. Αλλά, οι δεκάδες άλλοι ντόπιοι οπλαρχηγοί θα άφηναν τόν τόπο τους στο έλεος των μπασιμπουζούκων; Εξάλλου, από τό Φθινόπωρο κιόλας της ίδιας χρονιάς, μόλις τό Συνέδριο του Βερολίνου κατάργησε τή “μεγάλη Βουλγαρία’’ οι ένοπλοι Βούλγαροι άρχισαν επιδρομές στην Άνω Μακεδονία για νά διαμαρτυρηθούν... Οι Τούρκοι έκαιγαν αδιάκριτα όλα τα χριστιανικά χωριά, πού στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ελληνικά, έστω καί σλαβόφωνα καί στο βορρά μεικτά. Έτσι ή παρουσία των ενόπλων Μακεδόνων γιό την αυτοάμυνα τους ήταν ζήτημα ζωής ή θανάτου...”.





Πηγή: Ιωάννης Χολέβας, Οι Έλληνες σλαβόφωνοι της Μακεδονίας, εκδ. Πελασγός, 1999.


συνεχίζεται...............................