Ανατομία μιας επιστολής

Tου Σταύρου Λυγερού
Καθημερινή 15 Ιουλίου 2008

Η επιστολή Γκρούεφσκι αποτελεί την κλιμάκωση της τακτικής που είχε ήδη φανεί ότι θα ακολουθήσει. Σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσει το πολιτικό πλεονέκτημα, που απέκτησε η Αθήνα στο Βουκουρέστι, τα Σκόπια εγείρουν νέα ζητήματα. Αρχικά, έθεσαν επισήμως στον Μάθιου Νίμιτς ζήτημα «μακεδονικής» μειονότητας στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, έθεσαν ζήτημα περιουσιών. Πρόκειται για μία χωρίς προοπτική φυγή προς τα εμπρός.

Η επιστολή δεν κάνει τίποτα άλλο από το να θέτει αυτά τα θέματα στο ανώτατο δυνατό επίπεδο. Οι Σλαβομακεδόνες προσπαθούν να εμπλέξουν την Αθήνα σε μια συζήτηση, που θεωρούν ότι τους ωφελεί. Προσπαθούν να διευρύνουν το αντικείμενο της διαμεσολάβησης και κατ’ αυτό τον τρόπο να εκτρέψουν τις σχετικές διαπραγματεύσεις από το ζήτημα της ονομασίας. Ή να ανταλλάξουν την παραίτησή τους απ’ αυτές τις αξιώσεις με μία ευνοϊκή για τους ίδιους ρύθμιση στο ζήτημα της ονομασίας.

Οπως προκύπτει από την επίσημη αντίδρασή της, η ελληνική κυβέρνηση δεν πρόκειται να πέσει στην παγίδα. Η εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι να βρεθεί ένα μόνιμο όνομα για το γειτονικό κράτος. Δεν περιλαμβάνει τη διευθέτηση άλλων θεμάτων. Με δεδομένη την αρνητική θέση της Αθήνας, το επόμενο βήμα των Σκοπίων κατά πάσα πιθανότητα θα είναι να υψώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τους τόνους και να προχωρήσουν σε καταγγελίες διεθνώς για να ασκήσουν πίεση στην Ελλάδα.

Το ζήτημα της ονομασίας είναι διαφορετικό από το εάν υπάρχει ή όχι μειονότητα στην Ελλάδα και από το εάν υπάρχει ή όχι θέμα περιουσιών. Οχι μόνο στο επίπεδο της διπλωματικής διαδικασίας, αλλά και στο επίπεδο της πολιτικής ουσίας. Η διαμάχη για το όνομα προέκυψε από την προσπάθεια της Αθήνας να ακυρώσει το ιδεολόγημα του «Μακεδονισμού», σύμφωνα με το οποίο η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας είναι η διαμελισμένη πατρίδα του «μακεδονικού» έθνους.

Μακεδονική μειονότητα δεν μπορεί να υπάρχει, επειδή δεν υπάρχει μακεδονική εθνότητα. Το πραγματικό ερώτημα είναι εάν υπάρχει ή όχι σλαβομακεδονική μειονότητα. Η Ελλάδα δεν έχει ποτέ αναγνωρίσει την ύπαρξη τέτοιας μειονότητας και δεν έχει αναλάβει τις αντίστοιχες συμβατικές υποχρεώσεις. Είναι αλήθεια ότι κυρίως στους νομούς Φλώρινας και Πέλλας ζει ένας αριθμός σλαβοφώνων. Πριν από τη δεκαετία του 1940, μάλιστα, ο αριθμός αυτός ήταν αρκετά μεγαλύτερος.

Το γεγονός αυτό, όμως, δεν αρκεί από μόνο του για να τεκμηριώσει την ύπαρξη εθνικής μειονότητας. Το κριτήριο για την ύπαρξη εθνικής μειονότητας είναι μία κρίσιμη μάζα πολιτών να δηλώνει ενεργά ότι έχει ενιαία και διαφορετική από την κυρίαρχη εθνική συνείδηση. Μία σαφής ένδειξη για το εάν υφίσταται αυτή η προϋπόθεση είναι ότι το κόμμα «Ουράνιο Τόξο», που εκπροσωπεί όσους δηλώνουν πως έχουν «μακεδονική» εθνική συνείδηση, πήρε στις ευρωεκλογές του 2004 περίπου 0,1%. Στις εθνικές εκλογές του 2007 δεν τόλμησε να κατέβει.

Τέλος, όποιος θεωρεί ότι έχει αδικηθεί από το ελληνικό κράτος σε ό,τι αφορά την περιουσία του, μπορεί να προσφύγει στην ελληνική Δικαιοσύνη. Και εάν δεν την εμπιστεύεται μπορεί να προσφύγει και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Τόσο απλά και τόσο καθαρά.