Κ.Π. Μισίρκοφ : ο Βουλγαρομακεδόνας ήρωας της FYROM

Γεννημένος το 1874 στο Σλαβικό χωριό Ποστόλ κάπου κοντά στην αρχαία Πέλλα, ο Κρίστε Μισίρκοφ έγραψε ένα βιβλίο το οποίο πουλήθηκε στη Σόφια για λίγες μόνο ημέρες με το όνομα "μακεδονικές υποθέσεις" . Σήμερα θεωρείται ως ένας από τους εθνικούς ήρωες στη FYROM και χαίρει αναγνώρισης ανάλογης με αυτής των Ρήγα Φεραίου και Αδαμάντιου Κοραή στην Ελλάδα (χωρίς βέβαια να μπορεί να συγκριθεί με τη διεθνή τους φήμη).

Από τον ελληνοβουλγαροσερβικό ανταγω­νισμό στη Μακεδονία και τη διαιώνιση της τουρκικής κυριαρχίας προήλθε αρχικά και η ιδέα του σλαβομακεδονισμού όπως λέει ο καθηγητής Σπυρίδω Σφέτας σε άρθρο του. Μια μικρή ο­μάδα διανοουμένων [Ντέντοφ (Dedov), Μισάικοφ (Misaikov), Τσουπόβσκι (Cupovski), Μισίρκοφ (Misirkov)], που αρχικά είχε φοι­τήσει σε βουλγαρικά σχολεία και αργότερα σε σερβικά, κατέβαλε προσπάθεια στα τέλη του 19ου αι. και τις αρχές του 20ού αιώνα να δημιουργήσει ένα....
σλαβομακεδονικά έθνος. Σπουδαιότερος υπήρξε ο Μισίρκοφ. Εχοντας βιώσει το σερβοβουλγαρικό ανταγωνισμό στη Μακεδονία, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι η Βουλγαρία δεν μπορούσε να απελευθε­ρώσει τη Μακεδονία και ότι η ρωσική πολιτι­κή δεν ευνοούσε την επαναστατική τακτική της VMRO, μετά την ανεπιτυχή εξέγερση του Ιλιντεν (1903), ο Μισίρκοφ διακήρυξε την ι­δέα του σλαβομακεδονισμού ως μια εθνικο-πολιτική αντίληψη για την αυτονόμηση της Μακεδονίας. Είχε πλήρη συνείδηση του γε­γονότος ότι η σλαβομακεδονική εθνότητα ή­ταν χωρίς ιστορικές ρίζες, ότι θα ήταν ένα τε­χνητό δημιούργημα για πολιτικούς λόγους, αλλά «ό,τι δεν υπάρχει μπορεί να δημιουργη­θεί, αν το απαιτούν οι ιστορικές περιστά­σεις», έγραψε στο βιβλίο του «Περί των Μα­κεδόνικων Υποθέσεων» το 1903.

Όπως λέει η Άννα Αγγελοπούλου στο βιβλίο της « ο Κ.Π. Μισίρκοφ (1874-1926) και η κίνηση των "Μακεδονιστών"», η πλευρά των Σκοπίων μυθοποίησε τον Μισίρκοφ, περιβάλλοντάς τον με το φωτοστέφανο του εθνικού διαφωτιστή και κύριου εκπροσώπου της μακεδονικής εθνικής σκέψης και ιδεολογίας, άσχετα αν εκείνος εντέλει δεν διατήρησε με πίστη και σταθερότητα τις θέσεις του για το «μακεδονικό» έθνος. Από την άλλη, η βουλγαρική ιστοριογραφία έδωσε έμφαση στην αμφιταλάντευσή του μεταξύ «μακεδονισμού» και βουλγαρισμού, τονίζοντας ότι ο ίδιος είχε αρνηθεί δημοσίως τις μακεδονιστικές θέσεις του.

Μερικές από αυτές τις θέσεις του και οι οποίες δεν διδάσκονται στην FYROM λένε ότι οι Σλάβοι της Μακεδονίας ανήκαν στην ίδια σλαβική φυ­λετική ομάδα με τους Σλάβους της Βουλγαρίας, κατά την εγκατά­σταση τους στην περιοχή, και διατήρησαν τη γλωσσική και εθνική ταυτότητα με τους Βούλγαρους από το μεσαίωνα ως τη σύγχρονη εποχή. Ο Μισίρκοφ διατείνεται επανειλημμένα ότι οι Σλάβοι της Μα­κεδονίας είχαν "βουλγαρική εθνική συνείδηση" ως υπήκοοι του κρά­τους του Σαμουήλ, του Βυζαντίου, αλλά και του κράτους της σερβι­κής δυναστείας των Νεμάνια.

Ας δούμε μερικά κεντρικά σημεία αυτών των θέσεων όπως διατυπώθηκαν στο « "Balazki ρο juzno-slavjanskata filologija...", Balgarska Sbirka, XVII, 1, Sofija, 1910» και αναγράφονται στο βιβλίο της Αγγελοπούλου :

• Η κοιλάδα του Μοράβα συγκαταλέγεται στις "βουλγαρικές χώ­ρες", γιατί οι Σλάβοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, δεν ανή­καν στη σερβοκροατική φυλετική ενότητα, αλλά στην ίδια φυλετι­κή ενότητα με τους Σλάβους της Βουλγαρίας. Η εγκατάσταση τους στην κοιλάδα του Μοράβα έγινε νωρίτερα από την άφιξη των Σερβοκροατών στη Βαλκανική. Το "μοραβικό" ιδίωμα ανήκει στη βουλγαρική γλώσσα, αλλά, επειδή είναι "το πιο δυτικοβουλγαρικό" ιδίωμα στα όρια της βουλγαρικής και σερβικής γλωσσικής πε­ριοχής, έχει δεχθεί και σερβικά χαρακτηριστικά.
• Τα γλωσσικά και εθνικά όρια ανάμεσα στους "Σλάβους Βούλγα­ρους" και τους Σερβοκροάτες καθορίζονται από τη γεωγραφική γραμμή, η οποία αρχίζει από τη δεξιά όχθη του ποταμού Σάβου, κατεβαίνει νότια κατά μήκος του υδροκρίτη των ποταμών Κολού-μπαρ και Μοράβα και συνεχίζει κατά μήκος των ποταμών Σερβι­κού Μοράβα και Ίμπαρ ως τον Σκάδρο στην Αδριατική".
• Οι Σλάβοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Μοράβα, αλλά και στην Αλβανία, τη Μακεδονία, την Ελλάδα και τη Θράκη ανή­κουν στην ίδια σλαβική φυλετική ενότητα με τους Σλάβους της Βουλγαρίας. Το μεγαλύτερο τμήμα αυτών κατέβηκε σχεδόν ταυ­τόχρονα από την κοιλάδα του Μοράβα και όχι από την Ανατολική Βουλγαρία. Η εγκατάσταση του σλαβικού στοιχείου στην κοι­λάδα του Μοράβα, τη σημερινή Δυτική Βουλγαρία, τη Μακεδονία, τη Θράκη, καθώς και στις περιοχές που αργότερα εξαλβανίσθηκαν και εξελληνίσθηκαν (Αλβανία, Ελλάδα), έγινε νωρίτερα από την κάθοδο των Σερβοκροατών στη Βαλκανική. Επομένως, η κοιλάδα του Μοράβα, η Μακεδονία και η Θράκη συγκαταλέγο­νται στις "βουλγαρικές χώρες", γιατί ο πληθυσμός τους ως προς την καταγωγή και τη γλώσσα είναι βουλγαρικός.
• Το σερβικό κράτος επί δυναστείας των Νεμάνια διηύρυνε τα όρια του και κατέκτησε τις "βουλγαρικές χώρες" (κοιλάδα του Μοράβα, σημερινή Δυτ. Βουλγαρία, την "Παλαιά Σερβία" και τη Μακεδονία). Ο βουλγαρικός πληθυσμός των περιοχών αυτών συμμάχησε με τους Νεμάνια και αποδέχθηκε τη σερβική πολιτι­κή εξουσία, γιατί ήθελε να απαλλαγεί από το ζυγό του Βυζαντί­ου. Έτσι σχηματίσθηκε ένα εκτενές σερβικό κράτος, στο οποίο το σερβικό στοιχείο σχεδόν εξαφανίστηκε μπροστά στη μεγάλη μάζα του βουλγαρικού πληθυσμού των ενσωματωμένων νέων χωρών. Η δυναστεία που κυβερνούσε το κράτος ήταν σερβική, αλλά η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού ήταν Βούλγαροι, οι οποίοι είχαν αποδεχθεί το όνομα "Σέρβοι" ως πολιτικό και όχι εθνικό όρο.
• Η ένταξη της Μακεδονίας στην επικράτεια του σερβικού κράτους των Νεμάνια δεν είχε ως αποτέλεσμα τον εκσερβισμό του βουλ­γαρικού σλαβικού πληθυσμού της περιοχής. Αντίθετα η "βουλγα­ρική κουλτούρα" των κατεκτημένων επηρέασε την κουλτούρα των Σέρβων κατακτητών.
• Η ενσωμάτωση των βόρειων "βουλγαρικών χωρών" (κοιλάδα του Μοράβα, σημερινή "Παλαιά Σερβία") στο σερβικό κράτος των Νε­μάνια είχε ως αποτέλεσμα να δεχθεί σερβική επιρροή ο βουλγαρι­κός εθνικός χαρακτήρας του πληθυσμού αυτών των περιοχών. Ενώ η ενσωμάτωση των νότιων "βουλγαρικών χωρών" (Μακεδονία, σημερινή νοτιοδυτική Βουλγαρία) δεν επέφερε αλλαγή στη "βουλγα­ρική εθνική συνείδηση" του πληθυσμού.
• Με την ενσωμάτωση των "βουλγαρικών χωρών" και την αύξηση του βουλγαρικού πληθυσμού στο κράτος των Νεμάνια, το σερβικό στοιχείο έχασε σταδιακά την πολιτικά κυρίαρχη θέση και έγινε δευτερεύων παράγοντας της κρατικής ζωής.
• Η "βουλγαρική εθνική συνείδηση" του σλαβικού πληθυσμού της Μακεδονίας, κατά τον 13ο και 14ο αιώνα, είχε σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό και τη διάσπαση του κράτους του Δουσάν. Ο Σέρβος ηγεμόνας Δουσάν παραχώρησε πολιτικά προνόμια και υψηλούς τίτλους στη βουλγαρική αριστοκρατία της Μακεδονίας και μετατόπισε το κέντρο της πολιτικής εξουσίας από τον "σερβι­κό βορρά" στον "βουλγαρικό νότο" του κράτους. Η ενίσχυση της θέσης της βουλγαρικής αριστοκρατίας, επί ηγεμονίας του Δουσάν και των διαδόχων του, δείχνει ότι το "σερβικό" βασίλειο των Νε­μάνια απέκτησε βουλγαρικό χαρακτήρα και μετατράπηκε σε "δυ­τικό βουλγαρικό" κράτος. Η εύνοια του Δουσάν προς τη βουλ­γαρική αριστοκρατία προκάλεσε τη δυσαρέσκεια και την αντί­δραση του "σερβικού βορρά" του κράτους. Για το λόγο αυτό, ο Δουσάν αντιμετωπίσθηκε αρνητικά από τα σερβικά χρονικά και τη σερβική λαϊκή παράδοση.
• Ο βουλγαρικός εθνικός χαρακτήρας της Μακεδονίας αποδεικνύε­ται και από τη μελέτη του "νοτιοσλαβικού κύκλου" επικών δημο­τικών τραγουδιών και διηγήσεων για τον Βολκάσιν και κυρίως τον "Κράλη Μάρκο".

Τα υπόλοιπα στο βιβλίο.

Πάντως σημαντική ιστορική εξέλιξη για την εθνική ταυτότητα του Μισίρκοφ είναι το προσωπικό ημερολόγιο του (1913) που βρέθηκε στην Οδησσό το 2006 όπου αυτοπροσδιοριζόνταν ως "Βούλγαρος Μακεδόνας"



Η υπογραφή αυτή δεν αμφισβητήθηκε ούτε και από τους Σλαβομακεδόνες της FYROM. Από τότε ως είναι φυσιολογικό άρχισε και η αμφισβήτησή του.