ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ, Προς επανεγκατάσταση σλαβομακεδονικής μειονότητας στη Μακεδονία;

του Ευαγγέλου Κωφού[1]
Το Βήμα, Τετάρτη 25 Ιουνίου 2003

Απροσδόκητα δύο πρόσφατες κυβερνητικές ανακοινώσεις έθεσαν θέμα "επαναπατρισμού" των Σλαβομακεδόνων φυγάδων της περιόδου 1941-1949[2]. Συγκεχυμένα κάπως, ο υφυπουργός Εξωτερικών Ανδρέας Λοβέρδος, σαφέστερα ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Παναγιώτης Μπεγλίτης αφήνουν να εννοηθεί ότι μέσα στο καλοκαίρι θα ρυθμιστεί νομοθετικά όχι μόνο η διευκόλυνση επισκέψεων (βίζες κλπ.), αλλά και ο "επαναπατρισμός". Καθώς οι δηλώσεις αυτές συνέπεσαν με το θόρυβο για χορήγηση της ελληνικής ιθαγένειας σε "300,000 Βορειοηπειρώτες" και πιθανής συμμετοχής τους στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές, ο προαναγγελλόμενος "επαναπατρισμός" των "Αιγαιατών Σλαβομακεδόνων"[3] είναι φυσικό να προκαλεί ανάλογους συνειρμούς.

Ξενίζει ωστόσο το γεγονός ότι ένα τόσο σοβαρό θέμα που είχε αντιμετωπιστεί με εθνική ευαισθησία από όλες τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις και προσωπικά από τους Γεώργιο και Ανδρέα Παπανδρέου στις δεκαετίες 1960 και 1980, εμφανίζεται σήμερα ανατρεπτικό χωρίς πειστική αιτιολόγηση. Ποιος ο λόγος που αποσιωπώνται ή παραποιούνται τα ιστορικά δεδομένα και εμφανίζονται οι "Αιγαιάτες" ως τα τελευταία θύματα του ελληνικού εμφυλίου; Και γιατί δεν δίδονται στην ελληνική κοινή γνώμη οι σημερινές διαστάσεις του προβλήματος;

--Σήμερα, σύμφωνα με τους δικούς τους υπολογισμούς, οι "Αιγαιάτες" μαζί με τους κατιόντες και τους μικτούς γάμους εγγίζουν τους 100.000 στην πΓΔΜ. Πέραν αυτών υπάρχουν αρκετές χιλιάδες σε Βουλγαρία, Αυστραλία, Καναδά

--Στη διάρκεια της Κατοχής η ένταξη πολλών από αυτούς στο πλευρό των βουλγαρικών και γερμανικών αρχών κατοχής, και αργότερα, στον Εμφύλιο, στη σλαβομακεδονική οργάνωση του ΝΟΦ χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός διεκδίκησης περιοχών της Μακεδονίας από την ελληνική επικράτεια. Αλλά και έναντι του ΚΚΕ η αυτομόλησή σημαντικού αριθμού "Αιγαιατών από τις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας προς τη Μακεδονία του Τίτο κατάφερε οδυνηρό "πισώπλατο χτύπημα" στο ΔΣΕ.

--Αυτός ο διπλά αρνητικός ρόλος των "Αιγαιατών" στην Ελλάδα εκτιμήθηκε ως απόλυτα θετικός από το γιουγκοσλαβικό καθεστώς σε Βελιγράδι και Σκόπια. Η δράση τους στην Ελλάδα αναγνωρίσθηκε ως στρατιωτική υπηρεσία όχι στον ελληνικό Εμφύλιο, αλλά στον "Εθνικοαπελευθερωτικό Πόλεμο της Μακεδονίας". 'Ετσι, όσοι κατέφυγαν στην τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας έτυχαν ειδικών ευεργετημάτων [γιουγκοσλαβική υπηκοότητα, "μακεδονική" ταυτότητα, δωρεάν κατοικίες, τιμητικές διακρίσεις] και, το κυριότερο, πολεμικών συντάξεων.

--'Εκτοτε, δύο νέες γενεές, τέκνα των αρχικών φυγάδων, διαπαιδαγωγήθηκαν σε περιβάλλον αξιών που θεωρεί ότι το "Αιγαιατικό Τμήμα της Μακεδονίας υπό την Ελλάδα"-- δηλαδή η Ελληνική Μακεδονία-- παραμένει "αλύτρωτο".[4]

--Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της πΓΔΜ το 1991, "Αιγαιάτες" ακτιβιστές σε πΓΔΜ και Διασπορά βρέθηκαν στην πρωτοπορία ακραίων ανθελληνικών εθνικιστικών εκδηλώσεων.

Με βάση τα δεδομένα αυτά, είναι λογικό ότι η επαναπροώθηση στην Ελλάδα χιλιάδων ατόμων με εδραιωμένη εθνικιστική σλαβομακεδονική συνείδηση και συμπεριφορά δεν συνιστά "επαναπατρισμό", αλλά αυθαίρετο εποικισμό αλλοεθνούς εθνικιστικής μειονότητας στις παραμεθόριες περιοχές των μακεδονικών νομών της χώρας.

Τρεις συνέπειες ας επισημανθούν εδώ:

Σε πρώτο πλάνο οδηγούμεθα σε αναδιάταξη του εθνολογικού χάρτη της παραμεθόριας ζώνης της πατρίδας μας, και μάλιστα σε εποχή που οι εθνικιστικές και εθνοτικές συγκρούσεις στον άμεσο περίγυρό μας δεν έχουν κοπάσει. 'Ενα πρόσφορο έδαφος θα διευκόλυνε τη μετάστασή τους πρός Νότον.

Σε δεύτερο πλάνο είναι αναπόφευκτο να εγερθούν ανάλογες πιέσεις για "επαναπατρισμό" αρκετών δεκάδων χιλιάδων Αλβανών Τσάμηδων φυγάδων (1944-45) από τη Θεσπρωτία, Βουλγάρων πολιτικών φυγάδων (1944) από Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, και Τούρκων Μουσουλμάνων.

Σε τρίτο πλάνο η εμφύτευση χιλιάδων Αιγαιατών Makedonci, με τον εθνικιστικό μεσσιανισμό τους, στις κοινωνίες των Ελλήνων Μακεδόνων μας αναπότρεπτα θα προκαλέσει ένα μίνι "πόλεμο των πολιτισμών" με τη διεκδίκηση της μακεδονικής ιστορίας, του μακεδονικού πολιτισμού και του μακεδονικού ονόματος. Και αυτό το καλό κλίμα στις διμερείς σχέσεις, που με τόσο κόπο έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια, θα κινδυνεύει να ανατραπεί από τον ελλαδικό χώρο.

Οφείλουμε όμως να αναγνωρίσουμε ότι διαχρονικά το Μακεδονικό Ζήτημα δημιούργησε συλλογικά και προσωπικά τραύματα Το ελληνικό κράτος υπήρξε μικρόκαρδο, απαγορεύοντας επί δεκαετίες την απλή επίσκεψη στη χώρα μας χιλιάδων "Αιγαιατών". Σημαντικές βελτιώσεις έχουν σημειωθεί τελευταία, αλλά πρέπει να ολοκληρωθούν. 'Αλλες εκκρεμότητες, όπως οι εκατέρωθεν περιουσιακές απαιτήσεις πρέπει επίσης να αντιμετωπισθούν σε διακρατικό επίπεδο με ένα "νέο πακέτο". Για την ειρήνη και την καλή γειτονία, σε αυτό θα πρέπει να ρυθμιστούν και οι πολιτισμικές διαφορές, ανάμεσά τους και το αγκάθι του ονόματος.


[1] Ο Ευ. Κωφός υπήρξε εμπειρογνώμων πρεσβευτής στο υπουργείο Εξωτερικών

[2] Συνέντευξη υφυπουργού Εξωτερικών Ανδρέα Λοβέρδου στην "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" 8.6.2003 και συνέντευξη Τύπου του Π. Μπεγλίτη, εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών στις 9.6.03 (βλ. ιστοσελίδα www.mfa.gr 9.6.03).

[3] Με τον όρο "Αιγαιάτες Μακεδόνες"--ή "Egejiski Makedonci"--ορίζονται στα Σκόπια οι εκ της Ελληνικής Μακεδονίας--"Μακεδονίας του Αιγαίου"--καταγόμενοι καθώς και κατιόντες τους.

[4] Στην κατοχή του παρόντος συντάκτη, ντοκουμέντα και πρόσφατες βιντεοταινίες από τη διδασκαλία της ιστορίας της Μακεδονίας σε σχολεία της πΓΔΜ.

==================================================================

Ευχαριστώ τον Χρήστο Κατσέτο που μου έστειλε το άρθρο του Δρ Ευάγγελου Κωφού. Το άρθρο αυτό είναι επίκαιρο μιας και το ΠΑΣΟΚ το ξαναφέρνει στο προσκήνιο. Ελπίζω σήμερα να αναφερθεί στο debate των πολιτικών αρχηγών.