Σπάνια Ομιλία του Κορυφαίου Ιστορικού N.G.L Hammond για τους Αρχαίους Μακεδόνες

Απόσπασμα απο την Ομιλία του Ξένου Εταίρου της Ακαδημίας Αθηνών κ. Nicholas G.L. Hammond

Ό Φίλιππος ήταν Βασιλεύς ένός έθνους που είχε πολύ γερά χαρακτηριστικά. Στην αρχή, ‘ως λέγει ό Ησίοδος, οι Μακεδόνες έ’ζησαν περί τόν “Ολυμπο και τήν Πιερία. Φαίνεται ότι ήταν βοσκοί και κατείχαν τά βοσκοτόπια καί τά δάση τών βουνών. Ή κοινωνική μονάδα τών βοσκών, όπως ξέραμε σήμερα άπο τούς Σαρακα­τσάνους, εΐναι ενότητα περίπου 300 ανδρών καί γυναικών, πού μετακινούνται μέ τά πρόβατα και άλλα ζώα απο τα βουνά στά πεδινά βοσκοτόπια τό Φθινόπωρο, και γυρίζουν τήν Άνοιξη στά βουνά. Κάθε ομάδα Μακεδόνων ήτο μία αυτάρκης κοινότης πού είχε απο κοινού την ιδιοκτησία τών προβάτων και δασών, ύπό την προ­στασία επίλεκτων ένοπλων ανδρών, πού έξέλεγαν τον ηγέτη τους, ο όποιος διοικούσε τις υποθέσεις τους μέ αυστηρότητα. Το έθνος τών Μακεδόνων είχε το ίδιο σύστημα, δηλαδή ό εκλεγόμενος Βασιλεύς τους και οϊ πολεμιστές του αποτελούσαν τήν κυβέρ­νηση. Ή γλώσσα τών Μακεδόνων ήταν μία ιδιαίτερη διάλεκτος τής ελληνικής, που δεν εχρησιμοποιεΐτο αλλού.

Μετά το 650 π.Χ. οι περισσότεροι άπο τους Μακεδόνες άρχισαν νά εγκαθίστανται στις πεδιάδες της Κάτω Μακεδονίας. “Απομάκρυναν τους παλαιότερους κατοίκους και έγιναν αγρότες. Μία ή περισσότερες ομάδες βοσκών ίδρυσαν πόλεις, τήν κάθε μιά μέ τή δική της πολιτική οργάνωση καί τους ένοπλους άνδρες της, με αυτονομία καί αυστηρή διοίκηση. Αυτές οι πόλεις δέν πολέμησαν μεταξύ τους, διότι ό Βασιλεύς καί οί πολεμιστές του αποτελούσαν τήν κεντρική κυβέρνηση, Οι πόλεις αυτές είχαν εσωτερική ειρήνη και στις σχέσεις μεταξύ τους, γιατί ήταν υποταγ­μένες στην κεντρική κυβέρνηση, δηλαδή στον Βασιλέα καί τους επίλεκτους στρα­τιώτες του, καί ή κυβέρνηση αποφάσιζε για όλα τά θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Το 358 π.Χ. ό Φίλιππος νίκησε τους Ιλλυριούς — τους προγόνους των “Αλβα­νών — καί τούς έδιωξε προς τή βόρεια άκρη της λίμνης Άχρίδος. Μέ μιάν ενέργεια διπλασίασε τήν έκταση τοΰ βασιλείου του. Πώς θά έπρεπε νά οργανώσει τήν άμυνα τών απομακρυσμένων συνόρων του; “Η λύση στό πρόβλημα ήταν νά εγκαταστήσει ολό­κληρες πόλεις με πληθυσμούς Μακεδόνων από τήν Κάτω Μακεδονία στις πιό εύφο­ρες κοντά στά σύνορα. Πληροφορηθήκαμε πώς αυτό έγινε άπό μιάν έπιγραφή—ό Βασιλεύς κατέχει ώς “δορύκτητον» τή χώρα πού νίκησε καί παραχώρησε στή Συνέ-λευση -ών έκλεκτών στρατιωτών Μακεδόνων ένα κομμάτι της γης. Και ή —συνέλευση ίδρυσε μιά κατάλληλη πόλη στά σύνορο. ‘Λλλά τί θα έκανε μέ τούς κατοίκους της Δυτικής Μακεδονίας, ττού οί περισσότεροι ήταν ελληνόφωνοι βοσκοί, άλλά μέ άλλη διάλεκτο; Ό Φίλιππος καί οί Μακεδόνες τούς προσκάλεσαν νά γίνουν καί αυτοί Μακεδόνες μέ όλα τά δικαιώματα τών Μακεδόνων καί νά κτίσουν πόλεις στά πεδία της Δυτικής Μακεδονίας. Ή πρόσκληση έγινε δεκτή. “Έτσι ό Φίλιππος διπλασίασε τήν έκταση τοΰ βασιλείου καί τόν αριθμό τών στρατιωτών. Έτσι ό στρατός του Βασιλέως αυξήθηκε άπό 10.000 σέ 20.000 καί στο τέλος τής βασιλείας του σέ 28.000 συνολικά, 25.000 καί 3.000 Ιππείς.

Στή Βόρεια καί Ανατολική Μακεδονία ένίκησε στη συνέχεια τούς Παίονας στήν περιφέρεια Σκοπιή καί τις φυλές τών Θρακών έως τό Νέστο. Τούς άφησε όλους αυτόνομους μέ τους δικούς τους Θεούς, τή γλώσσα καί θρησκεία. Γιά παράδειγμα οί Παίονες εϊχαν ακόμα τό δικό τους Βασιλέα, καθώς καί νόμους, πολιτοφυλακή καί νόμισμα. Άλλά ώς υπήκοοι τοΰ Φιλίππου εισέφεραν φόρους καί εργάτες καί έστει­λαν επίλεκτους ιππείς στύ στρατό τοΰ Φιλίππου. Οί Παίονες καί οί θράκες δέχθη­καν την εξουσία του Φιλίππου, γιατί ήταν ασφαλείς καί μέ τήν ειρήνη έγιναν εύδαί-μονες. Ό Φίλιππος τώρα είχε τήν ευκαιρία νά οργανώσει τό εσωτερικό τοΰ μεγά­λου βασιλείου του. “Ολα τά μεταλλεία ήταν δικά του και τά νομίσματα άπό χρυσό καί άργυρο εϊχαν μεγάλη αξία στην Ευρώπη καί τή Δυτική Ασία. “Ολη ή ξυλεία τοΰ βασιλείου άνηκε στό Βασιλέα. Έτσι μπόρεσε νά εξοπλίσει τό στρατό μέ τις σάρισσες άπό κράνεια καί τις ασπίδες άπό ξύλο καϊ χαλκό.


“Εξω άπό τό βασίλειο του στά Βαλκάνια, ίδρυσε τήν πρώτη αυτοκρατορία στήν ιστορία τής Εΰρώπης καί άφησε τις φυλές τών Ιλλυριών καί τών Θρακών νά αυτο­διοικούνται καί νά διατηρούν ή κάθε μία τή γλώσσα καί τή θρησκεία καί τήν πολι­τοφυλακή της. Δέν υπήρχε στρατός κατοχής τών Μακεδόνων καί δέν εγκατέστησε πουθενά φυλάκια. Ώς υπήκοοι τών Μακεδόνων οί Ιλλυριοί καί οί Θράκες πλήρω­ναν μία δεκάτη επί τής παραγωγής όλων τών προϊόντων καί διέθεταν εργάτες καί στρατιώτες κατά τή διαταγή τοΰ Φιλίππου. Οί υπήκοοι αυτοί άρχισαν νά είναι εύδαί-μονες μέ τήν ειρήνη καΐ την πολιτική τοΰ Φιλίππου. Ό ίδιος άλλωστε έκτισε και­νούργιες πόλεις μέ μικτούς πληθυσμούς — Μακεδόνων καί Θρακών Ιλλυριών — καί ενθάρρυνε τό εμπόριο καί τήν αγροτική παραγωγή. Στις πόλεις αυτές οί εντό­πιοι πολίτες έμαθαν τήν ελληνική γλώσσα καί απέκτησαν τή μακεδόνικη παιδεία. Ένα τέτοιο κέντρο ήταν ή Φιλιππούπολη – σήμερα Πλόβδιβ. Στό Νότο οί πόλεις τών Ελλήνων πολεμούσαν μεταξύ τους καί μερικές μέ τή Μακεδονία. To 338 π Χ. ό Φίλιππος νίκησε τή συμμαχία Θηβαίων, Αθηναίων καΐ άλλων πόλεων. Δέν έδιωξε τούς ηττημένους. Έθαψε τά παλληκάρια τών Θηβαίων τοΰ Ίεροϋ Λόχου μέ τιμές ηρώων, καί τούς έστησε ένα μνημείο — τό Λεοντάρι τής Χαιρώνειας. Ό Άλέξανδρος καί δύο στρατηγοί μετέφεραν τά λείψανα τών Αθηναίων νεκρών στήν Άίγινα. Ό Φίλιππος δέν ήθελε τον πόλεμο, άλλά νά ενώσει ειρηνικά τους “Έλληνες. Στούς εκπροσώπους τών πόλεων πρόσφερε τό σχέδιο της Ένωσης για νά γίνει «Τό Κοι­νόν τών “Ελλήνων», μέ σκοπούς τήν ειρήνη καί ευδαιμονία στην Ελλάδα και την δικαιο­σύνη στην πολιτική όλων τών πόλεων. “Ολες οί πόλεις δέχτηκαν το χέδιο τοΰ Φιλίππου. Κάθε πόλη έστειλε αντιπροσώπους σιήν Κοινή Βουλή σέ αναλογία με τό μέγεθος τών Ενόπλων Δυνάμεων της. Η Βουλή αποφάσιζε μέ πλειοψηφία. “Οταν εΐχε ανάγκη, ή Βουλή διέτασσε τις πόλεις νά στείλουν είρηνοφύλακες καί στρατιώτες και τριήρεις, όσες δυνάμεις ήταν αναγκαίες.

Το 337 π.Χ. ή ελληνική κοινότης καί το Βασίλειο των Μακεδόνων έγιναν σύμ­μαχοι μέ τη συμφωνία νά υποστηρίξουν το καθεστώς στην κάθε χώρα. Άφου ή Μα­κεδονία πολεμούσε κατά τών Περσών, ή Ελληνική Κοινότης έλαβε μέρος στον πό­λεμο καϊ έστειλε στρατιώτες και Τριήρεις. Ποιός πρέπει νά είναι ό “Αρχιστράτηγος τών ενωμένων δυνάμεων; Η Ελληνική Κοινότης εκήρυξε τον πόλεμο κατά της ΙΙερσίας καϊ εξέλεξε τον Φίλιππο αρχηγό τών ενωμένων δυνάμεων τών Ελλήνων. Ό Φίλιππος δολοφονήθηκε πριν φθάσει στην “Ασία.


Ο Φίλιππος και ό “Αλέξανδρος ήταν πολύ άφοσιωμένοι. στή θρησκεία. Πίστευαν οτι ο Ζευς ζοΰσε στον “Ολυμπο και ήταν Βασιλεύς τών Θεών καί τών ανθρώ­πων. Για αυτό απεικόνισαν στά νομίσματα τις κεφαλές του Δία, τοΰ “Απόλλωνα, της ‘Αθηνάς και τοΰ Ηρακλή. Οί θεοί αυτοί έδωσαν τήν νίκη στο Φίλιππο και ό Αλέ­ξανδρος επίστεψε ότι οί θεοί του έδωσαν τήν κυριαρχία ολόκληρης της “Ασίας. “Οταν αποβιβάστηκε στήν ΜικράΑσία αμέσως έριξε κάτω την σάρισα και φώναξε “Δέχομαι άπό τους Θεούς την Ασία”.

Πηγή : Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών

από το history-of-macedonia.com