Βιβλιοκριτική για το πόνημα του Γιώργου Μαργαρίτη με τον τίτλο : «Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου»

Του Νίκου Μαραντζίδη*

Σε αυτή τη νέα μυθοποίηση του ΔΣΕ ένα εκδοτικό γεγονός έπαιξε τον ρόλο του. Το 2000 εκδόθηκε το δίτομο έργο του Γιώργου Μαργαρίτη Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Το βιβλίο, αν και έτυχε εξαιρετικής υποδοχής από το κοινό, προκάλεσε αξιοπρόσεχτα περιορισμένη συζήτηση στον ακαδημαϊκό χώρο. Η σιωπή αυτή οφείλεται σε διάφορους λόγους. Ο ένας όμως είναι καθαρά πρακτικός, καθώς φαίνεται πως λίγοι άνθρωποι διάβασαν πραγματικά ολόκληρο το βιβλίο και ακόμη λιγότεροι ειδικοί. Δεν εξηγείται αλλιώς, για παράδειγμα, πώς κανείς δεν αναφέρεται στο γεγονός ότι, ενώ το βιβλίο παρουσιάζεται ως μελέτη του Εμφύλιου Πολέμου, ο συγγραφέας αφιερώνει δυσανά­λογα μικρό χώρο για να παρουσιάσει τον άλλο εμπόλεμο: την ελληνική κυβέρνηση και τον Εθνικό Στρατό. Εντέλει, το βιβλίο μόνο οριακά δικαιολογεί τον τίτλο του. Θα ήταν μάλλον ειλικρινέστερο αν ο συγγραφέας ονόμαζε το έργο του….

«Η τρίχρονη εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας». Όμως, ακόμη και έτσι το συγκεκριμένο πόνημα θα είχε σοβαρά προβλήματα.

Ολόκληρα κεφάλαια του βιβλίου έχουν εξαιρετικά ασθενή βιβλιογραφική υποστήριξη επιπέδου φοιτητικής εργασίας, όπως για παράδειγμα το 93 σελίδων κεφάλαιο στον πρώτο τόμο για την αφύπνιση του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο (σελ. 513-606), το οποίο στηρίζεται ουσιαστικά σε τρεις μόνο πηγές. Επιπλέον, άλλα σημαντικά κεφάλαια, που θα περίμενε κανείς να γραφούν από έναν ιστορικό που ισχυρίζεται ότι δίνει έμφαση στην κοινωνική ιστορία, απουσιάζουν εντελώς: για παράδειγμα, η κοινωνική και εθνοτική σύνθεση του ΔΣΕ και η συμμετοχή των Σλαβο­μακεδόνων σε αυτόν. Φυσικά απουσιάζουν επίσης κεφάλαια που θα αφορούσαν τη στρατολογία, τα προβλήματα πειθαρχίας και λιποταξίας, τη στρατιωτική δικαιοσύνη. Δεν χρειάζεται βέβαια να γίνει αναφορά στη σχεδόν πλήρη απουσία της διεθνούς βιβλιογραφίας, την αγνόηση βασικών αρχείων, την αόριστη παρα­πομπή σε προσωπικά αρχεία, ακόμη και τα λάθη στα ονόματα άλλων συγγραφέων.

Ωστόσο, παρά τα παραπάνω προβλήματα, το βιβλίο του Μαργαρίτη συνέ­βαλε σημαντικά να γίνει ο Δημοκρατικός Στρατός το επίκεντρο μιας συζήτησης. Για παράδειγμα, λίγα χρόνια αργότερα, το 2005, οργανώθηκε από το Δίκτυο για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Η Κοινωνία σε πόλεμο: Στρατός και Αντάρτες στη δεκαετία του '40». Στό­χος του συνεδρίου ήταν να διερευνήσει τις πολιτικές, πολιτισμικές και κοινω­νικές διαστάσεις των στρατιωτικών συγκρούσεων όπως και τους φορείς-υποκείμενα αυτών των συγκρούσεων. Κάποιες από τις ανακοινώσεις του συνεδρίου είχαν ως αντικείμενο τους όψεις της λειτουργίας, της δράσης και της μνήμης του Δημοκρατικού Στρατού.

*απόσπασμα από το βιβλίο «Ανορθόδοξοι Πόλεμοι» των εκδόσεων Πατάκη. Πηγές και παραπομπές στο βιβλίο(σελ301-302).