ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΣΑΜΗΔΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΚΕ (Φεβ.-Απρίλιος 1949)

του Ευάγγελου Κωφού,

Ιστορικού/Πρέσβη-Εμπειρογνώμονα ε.τ.*

[*Ανάρτηση/καταχώρηση με την άδεια του συγγραφέα]

Από το υλικό του προσωπικού αρχείου του Αλέκου Παπαπαναγιώτου, από το οποίο ο εκλιπών μου επέτρεψε να λάβω αντίγραφα, εντόπισα αναφορές για το θέμα της επιστράτευσης στο ΔΣΕ Τσάμηδων που είχαν καταφύγει στην Αλβανία στην περίοδο 1944-1945. Οι αναφορές εστιάζονται στην περίοδο Φεβρουαρίου-Απριλίου 1949 και είναι κυρίως ραδιογραφήματα μεταξύ του Π.Γ. του ΚΚΕ/ΔΣΕ (κάπου στη ΒΔ Ελλάδα) και των εκπροσώπων του στα Τίρανα (την εποχή εκείνη Γιάννης Ιωαννίδης και Λευτέρης Βουτσάς).  Προέρχονται κυρίως από τους φακέλους των ραδιογραφημάτων Φ-7/1 και Φ-41, του "Αρχείου του ΚΚΕ Εσωτερικού" όπως σημειώνει ο Αλέκος. Υπάρχουν όμως σκόρπιες αναφορές και σε άλλα έγγραφα.

           

Αναμφίβολα, το θέμα της ένταξης Τσάμηδων στο ΔΣΕ ήταν παλαιότερο και οπωσδήποτε στα αρχεία του ΚΚΕ θα πρέπει να υπάρχει περισσότερο υλικό. Παρά την αποσπασματική μορφή τους, τα ως άνω αντίγραφα εμφανίζουν το θέμα να ....

εγείρεται από την έναρξη του ένοπλου αγώνα. 'Ελαβε, όμως, εντονότερη μορφή από τα τέλη του 1948 και κυρίως μετά την 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (τέλη Ιανουαρίου 1949), όταν η εξεύρεση εφεδρειών είχε καταστεί επιτακτική.

Ενδιαφέρουσα είναι η επισήμανση του Μεχμέτ Σέχου προς τον Λ. Βουτσά ότι οι Τσάμηδες που θα επιστρατευθούν "θα πολεμήσουν για την απελευθέρωση της πατρίδας τους". Αξιο διασταυρώσεως από αλβανικά αρχεία.

Χρονολογικά τα υπάρχοντα στοιχεία (1949) αναφέρουν:

28.2
Iωαννίδης (Τίρανα) προς Μπαρτζώτα. Ζητάει αξιωματικό για στρατολογία Τσάμηδων [Φ-7/1/3].

8.3

Μπαρτζώτας πρός Λ. Βουτσά (Τίρανα): "Να μας απαντήσεις αμέσως αν έγινε η σύσκεψη για τους Τσάμηδες και πως προχωρεί η δουλειά αυτή. Να πεις στους φίλους [Αλβανούς] ότι μέχρι τέλους του Μάρτη πρέπει να στρατολογήσουμε και να μεταφέρουμε δύο χιλιάδες (2000) Τσάμηδες" [Φ-41/165]

24.3

Βουτσάς προς Π.Γ.  Αναφέρει σύσκεψη Τσάμηδων και σημειώνει ότι εθελοντική κατάταξη μη πραγματοποιήσιμη. "Ολοι λένε ότι μόνο επιστράτευση με ταυτόχρονη εξουδετέρωση αντίδρασης θα λύσει ζήτημα". Ζητά οδηγίες [Φ-7/1/23].

24.3

Μπαρτζώτας προς Βουτσά "Σε καμμιά περίπτωση δε μπορεί να μπεί ζήτημα υποχρεωτικής επιστράτευσης και Τσάμηδων. Χρειάζεται καλά οργανωμένη διαφωτιστική και πολιτική δουλειά και να παίρνουμε μόνον αυτούς που θέλουν." [Φ-41/184].

26.3

Βουτσάς προς Π.Γ. "Ανακοίνωσε στον Μεμέτ τα σχετικά με εθελοντική επιστράτευση Τσάμηδων. Μεμέτ [ψευδ. Μεχμέτ Σέχου]διαβίβασε ειδοποιηθούν όλοι που δουλεύουν στους Τσάμηδες επιστρέψουν στα Τύρανα. Αυτοί θα επιστρατεύσουν υποχρεωτικά όλους τους Τσάμηδες 20-45 χρόνων να πολεμήσουν για απελευθέρωση πατρίδας τους" (έμφαση δική μου) [Φ-7/1/27].

26.3

Μπαρτζώτας προς Βουτσά. "Για Τσάμηδες σύμφωνοι όπως το βάζει ο Μεμέτ." [Φ-41/187]    

29.3

Βουτσάς προς ΠΓ. "Σταμάτησε κάθε δουλειά με Τσάμηδες. Στείλτε οδηγίες" [Φ-7/1/31]

29.3

Μπαρτζώτας προς Βουτσά. ".Για Τσάμηδες θα ενεργήσεις όπως αποφάσισαν φίλοι." [Φ-41/191

30.3

Βουτσάς προς ΠΓ "Αναφέρει ότι Μεμέτ ζητάει συνάντηση με Μπαρτζώτα ή Ζαχαριάδη στις 3 Απρίλη. Ταγματάρχης (σημ. σύνδεσμος Αλβανός) λέει ότι πρόκειται για το ζήτημα Τσάμηδων". [Φ-7/1/33]

2.4

Βουτσάς προς Ζαχαριάδη (γράμμα). "Αναφέρει μερικά ζητήματα ίσως του χρειαστούνε για σημερινή συνάντηση. Δουλειά για στρατολογία Τσάμηδων σταμάτησε. Γράφτηκαν 130-150 εθελοντές. Μπορεί να γίνει στρατολογία." [σημ. Κείμενο από περίληψη Αλέκου] [Φ-8/2/188]

Υπάρχει  και γράμμα με ημερομηνία 31.3.1949, προς τον Πολιτικό Επίτροπο του ΔΣΕ από τον Θανάση Ρούμπο, Διευθυντή Πολιτοφυλακής, που αναφέρει ότι μπορεί να βοηθήσει οι αρβανίτες της Τσαμουριάς που βρίσκονται στην Αλβανία να κατεβούν στο ΔΣΕ (έχει αδελφό ανώτερο δημ. υπάλληλο στα Τίρανα) [Φ-61/55] . Στο αρχείο υπάρχει βεβαίωση εποχής "Δεκεμβριανών" (1944) ότι το ίδιο πρόσωπο "μπορεί να βοηθήσει στην στρατολογία των τσάμιδων της Ηπείρου που βρίσκονται στην Αλβανία" [Φ-61/33]

6.4.

Μπαρτζώτας προς Βουτσά, (σημ. μετά τη συνάντηση με Σέχου στις 2.4.49): "Για τους Τσάμηδες θα γίνει αυτό που αποφάσισε ο Μεχμέτ" [Φ41/208]

Αθήνα 10.10.2002

==========================

Σχόλια Χρήστου Δ.Kατσέτου (9.8.2011):

1/. Εξαιρετικό ενδιαφέρον προκαλεί "η πλήρης πολιτική και κομματική αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη, στην οποία προέβη εσχάτως το ΚΚΕ, πενήντα πέντε χρόνια μετά την αποκαθήλωσή του από το ανώτατο αξίωμα του γενικού γραμματέα του κόμματος (6η Ολομέλεια 1956)..."

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=414225&h1=true

Προς αποκατάσταση της ιστορικής μνήμης του ανδρός, παρατίθεται απόσπασμα από παλαιότερο άρθρο του Ευάγγελου Κωφού με τίτλο "Το Μακεδονικό ως καταλύτης του πολέμου¨ δημοσιευθέντος στο ΒΗΜΑ [17.10.1999]:

"Προσπαθώντας να αναστρέψει το κύμα φυγής και ίσως για να ασκήσει πίεση στον Τίτο εξαργυρώσιμη στη Μόσχα, η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, στην 5η Ολομέλειά της (30/31 Ιανουαρίου 1949), έλαβε μια μοιραία απόφαση. Ανέτρεψε την ως τότε πολιτική του Κόμματος περί ισοτιμίας των Σλαβομακεδόνων εντός της Ελλάδας, αντικαθιστώντας τη με την προπολεμική της Κομιντέρν για ανεξάρτητη και ενιαία Μακεδονία στο πλαίσιο μιας Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας."

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=115291

Εν προκειμένω ίσως θα ήταν σκόπιμο να τεθεί δημοσίως το "ερώτημα" εαν η πλήρης αποκατάσταση του Ζαχαριάδη από τη σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ, σχετίζεται με τις τότε πρωτοβουλίες του Κόμματος το 1949, (όπως η απόφαση για "Μακεδονικό" 5ης Ολομέλειας ΚΕ ΚΚΕ Ιαν. 1949, καθώς και η προσπάθεια στρατολογήσεως απο την Αλβανία Τσάμηδων για την "απελευθέρωση της Πατρίδας τους" (Τσαμουριάς).

2/. Βλ. επιφυλλίδες σχετικού ενδιαφέροντος:

"Γιατί έκλεισαν το στόμα του Ζαχαριάδη" (Φωτεινή Τομαή, ΤΟ ΒΗΜΑ, 04/07/2010)

http://www.tovima.gr/society/article/?aid=341332

"Επιστρέφει το ΚΚΕ στη εποχή Ζαχαριάδη" (ΤΟ ΒΗΜΑ, 08/05/2011)

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=399512