Ψευδοϊστορία και εθνικότητα

Με αφορμή τις διάφορες θεωρίες,  ότι οι Έλληνες προέρχονται από τους Πελασγούς ή τα προελληνικά φύλλα που κατοικούσαν στον ελλαδικό χώρο, όπως προκρίνουν διάφοροι ερευνητές μέσω των μύθων(αρχαίων και σύγχρονων) και αρχαίων συγγραμμάτων, θα ήθελα να γράψω μερικές από τις σύγχρονες απόψεις που αφορούν την εθνικότητα.

Καταρχήν τέτοιες απόψεις ή αποδείξεις  αδυνατούν να λάβει επαρκώς υπ’ όψιν του τη σημαντική διάκριση, που πρότεινε ο Μαξ Βέμπερ και από τότε αξιοποιήθηκε από κοινωνικούς ανθρωπολόγους, μεταξύ της αντικειμενικής και της υποκειμενικής εθνικότητας. Η αντικειμενική εθνικότητα είναι μια βιολογική κατηγορία η οποία προσδιορίζει τις ομάδες ανθρώπων αναφορικά με τα κοινά τους φυσικά χαρακτηριστικά που προέρχονται από μια κοινή ομάδα γονιδίων. Η υποκειμενική εθνικότητα, ωστόσο, περιγράφει την….. ιδεολογία μιας εθνικής ομάδας καθορίζοντας ως κοινά στοιχεία τους προγόνους, την ιστορία, τη γλώσσα, τον τρόπο παραγωγής, τη θρησκεία, τα ήθη, τον πολιτισμό και άλλα και επομένως αποτελεί μια κοινωνική δομή, όχι ένα φυσικό γεγονός .

Η αντικειμενική και η υποκειμενική εθνικότητα μπορεί να ταυτισθούν -και συμβαίνει συχνά- και τα υποκειμενικά, ιδεολογικά όρια μεταξύ των εθνικών ομάδων μπορεί να επικαλύψουν τα αντικειμενικά εθνικά όρια , ειδικότερα εκεί που μια εθνική ομάδα έχει απομονωθεί ή έχει αποφύγει σχολαστικά την επιμειξία. Υποκειμενικοί προσδιορισμοί της εθνικότητας, από την ίδια τους τη φύση ως κοινωνικές δομές, είναι αμφισβητήσιμοι. Διαφορετικοί άνθρωποι μπορούν να προσδιορίσουν τη γενεαλογία μιας συγκεκριμένης εθνικής ομάδας με διαφορετικούς τρόπους σύμφωνα με τους σκοπούς της συγκεκριμένης εποχής.

Αλλά υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στην άποψη ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήσαν οι απόγονοι των Πελασγών  και στην άποψη ότι οι αρχαίοι Έλληνες νόμιζαν ότι ήσαν οι απόγονοι των Πελασγών ή και των Αιγυπτίων(υπόθεση Μπερνάλ). Η πρώτη δήλωση προσπαθεί να προσδιορίσει την εθνικότητα των αρχαίων Ελλήνων αντικειμενικά, η δεύτερη υποκειμενικά. Π.χ. όταν ο αφροκεντριστής Μπερνάλ μιλά για τους «αποικιακούς μύθους», όπως είναι εκείνοι του Κάδμου και του Δαναού, χρησιμοποιεί μύθους που προσδιορίζουν την εθνικότητα υποκειμενικά ως απόδειξη της αντικειμενικής εθνικής προέλευσης των αρχαίων Ελλήνων, κάτι που είναι ένα λογικό ανακόλουθο και αποτελεί μεθοδολογικό σφάλμα.

Η πελασγική θεωρία όπως αποδεδειγμένα έχουν αναλύσει σπουδαίοι κλασσικιστές, προβάλλεται επομένως συγκεχυμένα στο έργο των αρχαίων συγγραφέων, από τον πέμπτο αιώνα και μετά, πραγματικότητα που αντανακλά τις προσπάθειες ενός διαιρεμένου λαού, ο οποίος είχε εξαπλωθεί σε διάφορες αυτόνομες πόλεις-κράτη, με ελάχιστη «εθνική» ελληνική ταυτότητα, να δημιουργήσει για τον εαυτό του μια ευφυή μυθολογική-ιστορική παράδοση για την εθνική του καταγωγή. Πολλοί σύγχρονοι ερευνητές, εξετάζοντας αρχαίες πληθυσμιακές ομάδες και προσπαθώντας να καθορίσουν την «εθνικότητα», τείνουν να θεσπίσουν αναχρονιστικά κριτήρια, όπως για παράδειγμα την κοινή γλώσσα και τους μύθους. Ένας από αυτούς είναι ο Μπερνάλ, ο οποίος πήρε αποσπάσματα μύθων, έκανε παραετυμολογίες και έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήσαν Αιγύπτιοι και Σημίτες. Το ίδιο κάνουν και οι δικοί μας.

Τέλος κλείνω με το πρόβλημα το οποίο πρέπει να απομονωθεί είναι ότι η υποκειμενική εθνικότητα είναι μια εξαιρετικά ρευστή κοινωνική δομή η οποία μπορεί να μεταβληθεί ταχύτατα. Στον μύθο η εθνικότητα των ηρωικών μορφών είναι ιδιαιτέρως ασταθής. Οι ήρωες μπορούν να μεταβάλλουν την εθνικότητά τους σύμφωνα με τις ιδεολογικές απαιτήσεις των φαντασιών που ερμηνεύουν τις ιστορίες τους. Συχνά παρατηρείται μια διαχρονική αντίληψη για την αστάθεια των εθνικοτήτων συγκεκριμένων ηρώων και δυναστειών και έτσι οι λεπτές διαφορές ή οι περιπλοκές των ιδεών που προτείνονται και οι αλλαγές που περιλαμβάνονται μπορούν πράγματι να παρουσιαστούν. Τελικά  οφείλουμε να απορρίψουμε την επιστημονική εγκυρότητα  ή να συνεχίζουμε να ζούμε με τους αποσπασματικούς μύθους ;

ΥΓ: Να προσδιορίσω ότι θεωρώ ως εθνικότητα,  ένα φαινόμενο συγγένειας, μια συνέχεια μέσα στον εαυτό του και μέσα σε εκείνους που μοιράζονται μια διαγενεακή σύνδεση με τους κοινούς προγόνους. Η εθνικότητα αναγνωρίζεται ως μία απτή, πραγματικότητα διαβίωσης που κάνει κάθε άνθρωπο να συνδέεται σε έναν αιώνιο δεσμό από γενεά σε γενεά -  από τους προηγούμενους προγόνους σε εκείνους του μέλλοντος.