ΑΥΤΟΝΟΜΙΣΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΟΦΩΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ 1944, Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ Η ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟ-ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ -μέρος 1

Το παρόν άρθρο είναι από τον διακεκριμένο Ιστορικό Σπυρίδωνα Σφέτα και έχει τον τίτλο ΑΥΤΟΝΟΜΙΣΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΛΑΒΟΦΩΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ 1944, Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ Η ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟ-ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ. Είναι μία εργασία που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1994 στο Διεθνές Συνέδριο που οργάνωσε το Ιδρυμα μελετών Χερσονησου του Αίμου (ΙΧΜΑ) και σε συνεργασία με το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με θέμα την κατοχή, αντίσταση και την απελευθέρωση του ευρύτερου βορειοελλαδικού χώρου.

Οι εργασίες αυτές μπορεί να τις διαβάσει στο βιβλίο του ΙΧΜΑ με τον τίτλο

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ,1941-1944
ΚΑΤΟΧΗ-ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ-ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Για λόγους κατανόησης του θαυμάσιου άρθρου του Κου Σφέτα το έσπασα σε δύο μέρη. Φυσικά στην εργασία του Καθηγητή υπάρχουν και οι πρωτογενείς πηγές.

Η ίδρυση του ΣΝΟΦ (Σλαβομακεδονικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο)-(Slavjano Мakedonski Narodno Osloboditelen Front) τον Οκτώβριο του 1943 στην Καστοριά και το Νοέμβριο του ιδίου έτους στη Φλώρινα υπήρξε αποτέλεσμα των γενικότερων διαπραγματεύσεων μεταξύ του απεσταλμένου του Tito στη γιουγκοσλαβική και ελληνική Μακεδονία Svetozar Vukmanovic-Tempo με τη στρατιωτική ηγεσία του ΕΛΑΣ και την πολιτική η­γεσία του ΚΚΕ τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1943 για το συντονισμό της δράσης των αντιστασιακών κινημάτων.

Σχετικές συζητήσεις είχε επίσης ο Λεωνίδας Στρίγκος με τον πολιτικό επίτροπο του Γενικού Στρατηγείου της γιουγκοσλα­βικής Μακεδονίας Cvetko Uzunovski (ψευδώνυμο Abbas) στα τέλη Αυγούστου ή αρχές Σεπτεμβρίου 1943 κοντά στα Γιαννιτσά. Με την ίδρυση του ΣΝΟΦ η γιουγκοσλαβική πλευρά αποσκοπούσε άμεσα στην εμφύσηση εθνικής σλαβο-μακεδονικής συνείδησης στους Σλαβόφωνους της ελληνικής Μακεδονίας και στη στρατολόγηση των Σλαβόφωνων της ελληνικής Μακεδονίας υπέρ του α­ντιστασιακού κινήματος στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία και έμμεσα στην προώθηση των γιουγκοσλαβικών απόψεων σχετικά με το Μακεδόνικο

Το ΚΚΕ, που από το 1934, σύμφωνα με τη σχετική απόφαση της Κομιντέρν, ανα­γνώριζε τους Σλαβόφωνους ως σλαβομακεδονικό έθνος και από το 1935 υπο­στήριζε την πλήρη ισοτιμία των μειονοτήτων εντός του ελληνικού κράτους, συγκατατέθηκε στη ίδρυση του ΣΝΟΦ γιατί εκτιμούσε ότι έτσι 0α προσελκύο­νταν στην αντίσταση οι Σλαβόφωνοι εκείνοι που είχαν παρασυρθεί από τη βουλγαρική φασιστική προπαγάνδα. Η ίδρυση του ΣΝΟΦ δεν είχε (οστόσο την έγκριση της Κ Ε του ΕΑΜ, η οποία είχε την άποψη ότι η νέα οργάνωση συ­ντελεί περισσότερο στη διάσπαση παρά στην ενότητα των αντιστασιακών δυ­νάμεων. Το γεγονός αυτό καθιστούσε το ΚΚΕ ιδιαίτερα προσεκτικό απέναντι στις κινήσεις της νέας οργάνωσης.

Η πορεία της οργάνωσης πρέπει να εξετάζεται σε συνάρτηση με τις πολι­τικές εξελίξεις εντός της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας. Παρά το γεγονός ότι ο Tempo κατόρθωσε στις αρχές του 1943 να ιδρύσει Κομμουνιστικό Κόμμα στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία και Γενικό Στρατηγείο με αρχηγό τον Mihailo Apostolski και πολιτικό επίτροπο τον Cvetko Uzunovski, μόλις μετά τη συν­θηκολόγηση της Ιταλίας και τη διαφαινόμενη ήττα της Γερμανίας άρχισε η ορ­γάνωση της αντίστασης5. Δύο πολιτικά προγράμματα υπήρχαν στο αντιστασιακό κίνημα της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας. Το πρόγραμμα που εκπρο­σωπούσε ο Tempo και το νεοϊδρυθέν ΚΚ έδινε προτεραιότητα στην καταπο­λέμηση κάθε έκδηλου ή λανθάνοντος φιλοβουλγαρισμού στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία και την ένταξη της περιοχής στη γιουγκοσλαβική ομοσπονδία. Το ζήτημα της συνένωσης των τριών τμημάτων της Μακεδονίας και της ενσωμά­τωσης τους στη γιουγκοσλαβική ομοσπονδία θεωρούνταν στη διάρκεια του πολέμου ως δευτερεύον ζήτημα. Αναπτυσσόταν κυρίως προπαγανδιστική δραστηριότητα για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του «σλαβομακεδονικού λαού» στην Ελλάδα και Βουλγαρία. Την άποψη αυτή υποστήριζε και ο Tito. Βετεράνοι της μεσοπολεμικής βουλγαρικής VMRO και πολιτικά στελέχη της VMRO (Ενωμένης), που κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αποδέχτηκαν το σλαβομακεδονισμό ως εθνική επιλογή, έθεταν ως κύριο ζήτημα στη διάρ­κεια του πολέμου τη συνένωση των τριών τμημάτων της Μακεδονίας σε ένα ε­νιαίο κράτος, το μεταπολεμικό μέλλον του οποίου δεν έπρεπε να ήταν ανα­γκαστικά η ένταξη σε μια γιουγκοσλαβική ομοσπονδία, στην οποία διέβλεπαν μια νέα μορφή σερβικής κυριαρχίας επί της Μακεδονίας, αλλά σε μια βαλκα­νική ομοσπονδία ή ανεξαρτησία υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων. Το πρόγραμμα αυτό υποστήριζαν κυρίως οι Metodija Andonov Cento, Mane Cuckov και Kiril Petrusevski. Υπέρ της άποψης αυτής ήταν κατά το 1943 και ο σημερινός πρόεδρος Kiro Gligorov. Και οι δύο πλευρές ωστόσο, ανεξάρτητα από την προτεραιότητα που έδιναν, αναγνώριζαν το δικαίωμα του «σλαβομα­κεδονικού λαού» για συνένωση.

Η ίδρυση του ΣΝΟΦ συνέπιπτε χρονικά με τη δεύτερη σύνοδο του Αντι­φασιστικού Συμβουλίου Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας (A.V.N.O.J.) στα τέλη Νοεμβρίου 1943 στο Jaice, που αποφάσισε την ομοσπον-δοποίηση της Γιουγκοσλαβίας και την ένταξη της Μακεδονίας σ' αυτή. Τα σύ­νορα όμως της «Μακεδονίας» του Tito δεν φαίνονταν ότι περιελάμβαναν μό­νο το γιουγκοσλαβικό τμήμα. Το Αντιφασιστικό Συμβούλιο εξέλεξε τον Dimitar Vlahov ως αντιπρόσωπο της ελληνικής Μακεδονίας και τον Vladimir Poptomov ως αντιπρόσωπο της βουλγαρικής. Αμέσως μετά τη σύνοδο του Jaice στρατιωτικοί σύνδεσμοι από τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία (Kiro Georgievski, ψευδώνυμο Dejan, Petre Novacevski, ψευδώνυμο Pero, Kole Todorovski-Kaninski, ψευδώνυμο Kolja, Dobrivoje Radosavljevic, ψευδώνυμο Orcc) διείσδυαν στην ελληνική Μακεδονία και προπαγάνδιζαν ότι ο «μακεδό­νικος λαός» στην Ελλάδα δεν πρέπει να αγωνιστεί για ισοτιμία, όπως υπο­στηρίζει το ΚΚΕ, αλλά για αυτοδιάθεση και συνένωση, για μια Λαϊκή Δημο­κρατία της «Μακεδονίας» κατά το γιουγκοσλαβικό πρότυπο και πρέπει να ε­πιζητεί την ίδρυση ξεχωριστού Γενικού Στρατηγείου και ξεχωριστών ενόπλων τμημάτων.

Ενώ η γιουγκοσλαβική προπαγάνδα δεν είχε ιδιαίτερη απήχηση στην περιφερειακή επιτροπή του ΣΝΟΦ Φλώρινας, μέλη της οποίας ήταν οι Πέτρος Πιλάης και Σταύρος Κωτσόπουλος, έβρισκε ωστόσο πρόσφορο έδα­φος στην περιφερειακή επιτροπή του ΣΝΟΦ Καστοριάς, μέλη της οποίας ή­ταν οι Πασχάλης Μητρόπουλος (Paskal Mitrevski), Ναούμ Πέγιος (Naum Pejov), Δάζαρος Παπαλαζάρου (Lazo Poplazarov) και Λάζαρος Οσσένσκης (Lazo Damovski-Osenski). Αμεσοι στόχοι του ΣΝΟΦ Καστοριάς ήταν ο αφο­πλισμός των σλαβόφωνων χωρικών που είχαν εξοπλιστεί από τους Βουλγά­ρους, η ένταξη τους στο ΣΝΟΦ και η καλλιέργεια σλαβομακεόονικής εθνικής συνείδησης. Για το σκοπό αυτό εκδιδόταν η εφημερίδα Slavjanomakedonski Glas. Με δεδομένη την κομμουνιστική θέση για την ύπαρξη σλαβομακεδονικού έθνους, μέλη του ΣΝΟΦ απαιτούσαν από το ΚΚΕ ν' αναγνωρίσει στους Σλα­βόφωνους το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.

Σε επιστολή του προς την κομματι­κή οργάνωση Καστοριάς στις 24.1.1944 ο Λάζαρος Οσσένσκης έγραφε:

«...Το ΚΚΕ υπόσχεται πλήρη ισοτιμία μέσα στα πλαίσια μιας Λαϊκής Δημοκρατίας στους Σλαβομακεδόνες. Ενώ αντίθετα στην πρώτη γραμμή της πάλης του βά­ζει την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων και Κύπρου και ελεύθεροι να βρουν τη θέση τους στη Λαοκρατούμενη Ελλάδα. Δικαιολογημένο το ερώτημα των Σλαβομακεδόνων. Γιατί εμάς δεν μας αφήνουν ελεύθερους να οικοδομήσουμε το δικό μας πολιτισμό και τα εθνικά μας ιδεώδη αφού και μεις αποτελούμε κάτι το ξέχωρο, δεν είμαστε Έλληνες, είμαστε Σλαβομακεδόνικη φυλή με δια­φορετικά ιδεώδη, αλλά μας θέλουν να μείνουμε μες τα ελληνικά πλαίσια, δί­νοντας μας μονάχα ισοτιμία; Πώς συμβιβάζεται με τις προγραμματικές αρχές για την Αυτοδιάθεση των Λαών;...»


Ιδιαίτερη δραστηριότητα ανέπτυξε κυρίως ο Πασχάλης Μητρόπουλος, α­πόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με ενέργει­ες του τα σλαβόφωνα τμήματα της IX. Μεραρχίας του ΕΛΑΣ ονομάστηκαν το Μάρτιο του 1944 σε ΣΝΟΒ (slavomakedonska narodna osloboditelna vojska-σλαβομακεδονικός λαϊκός απελευθερωτικός στρατός) και είχαν στο δίκωχο το αντίστοιχο σήμα. Τον Απρίλιο του 1944 οι Σλαβόφωνοι εμποδίστηκαν από τους Γιουγκοσλάβους πράκτορες να λάβουν μέρος στις εκλογές για την ανά­δειξη εκπροσώπων της ΠΕΕΑ. Η απροκάλυπτη εθνικιστική και αυτονομιστι­κή προπαγάνδα ηγετικών στελεχών του ΣΝΟΦ και η εξάρτηση της οργάνωσης σε σημαντικό βαθμό από το Γενικό Στρατηγείο της γιουγκοσλαβικής Μακεδο­νίας προκάλεσαν ανησυχία στο Μακεδόνικο Γραφείο του ΚΚΕ και την Ομά­δα Μεραρχιών Μακεδονίας με αποτέλεσμα το Μάιο του 1944 να αποφασιστεί η διάλυση της οργάνωσης και η ένταξη της στο ΕΑΜ. Περίπου 60 Σλαβόφω­νοι με επικεφαλής τους Ναούμ Πέγιο και Γιώργο Τουρούντζα στις 16 Μαΐου 1944 μετά από προτροπή του Μητρόπουλου αυτομόλησαν στο Karaorman, έ­δρα του Γενικού Στρατηγείου της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, κατηγορώ­ντας τον ΕΑΑΣ και το ΕΑΜ για λαθεμένη πολιτική απέναντι στους Σλαβομα­κεδόνες.

Για τη διευθέτηση της κρίσης που ανέκυψε μεταξύ της IX. Μεραρχίας του ΕΑΑΣ και του Γενικού Στρατηγείου της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας μετέβη στο Karaorman επιτροπή του 28ου Συντάγματος με επικεφαλής τον υπασπι­στή Χαράλαμπο Χαραλαμπίδη (ψευδώνυμο Αθάνατος) και συναντήθηκε στις 23 Μαΐου με τον Kiro Georgijevski (ψευδώνυμο Dejan). Ο Χαραλαμπίδης διαμαρτυρήθηκε για τη συκοφαντική εκστρατεία που εξαπέλυαν οι στρατιωτι­κοί σύνδεσμοι από τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία κατά του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, ζήτησε να επιληφθεί του ζητήματος ο Tito και πρόβαλε τα ακόλουθα αι­τήματα:

1. Την κατάπαυση της στρατολογίας στο έδαφος μας.
2. Κατάπαυση κάθε αντιεαμικής προπαγάνδας.
3. Να ζητήσουν φιλοξενία στο έδαφος μας μόνο κατόπιν ισχυρός πιέσεως του εχθρού και δι' ολίγας μόνον ημέρας. Και τούτο μέχρις ότου διευθετηθούν όλα τα αναφύεντα ζητήματα.
4. Την παράδοση του Πέιου και των λοιπών λιποτακτών μετά του οπλι­σμού τους.
5. Παράδοση του Τουρούντα και διαμαρτυρία διά την καθυστέρηση.
6. Κατάπαυση της τρομοκρατίας στο Ελληνικό έδαφος για τη συγκέντρωση τροφίμων.
7. Για κάθε δράση στο έδαφος μας προηγούμενη συνεννόηση μαζύ μας.
8. Σε περίπτωση απουσίας του ΕΑΑΣ από ορισμένες περιοχές συνεργασίαμετά των πολιτικών οργανώσεων στις σχέσεις τους με τον λαό.

Ο Kiro Georgijevski ενημέρωσε τον Tempo και ο τελευταίος με τη σειρά τον τον Tito. Παρόλο που ο Tito αποκόμισε την εντύπωση ότι η στάση των Ελλήνων κομμουνιστών απέναντι στο ζήτημα των «Μακεδόνων» της Ελλά­δας δεν ήταν σωστή, για να μη βλάψει το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα, συ­νέστησε να μην ανακινείται το ζήτημα της συνένωσης της ελληνικής Μακεδο­νίας με τη γιουγκοσλαβική στην παρούσα χρονική στιγμή.

Με βάση τις συμ­βουλές του Tito το Γενικό Στρατηγείο της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας εξέ­δωσε στις 17 Ιουνίου 1944 εγκύκλιο προς τους πολιτικούς πράκτορες που μετέβαιναν στην ελληνική Μακεδονία, στην οποία τονιζόταν κυρίως η ανάγκη του κοινού αγώνα μεταξύ του ελληνικού και «μακεδόνικου» λαού.

«...Ο μακεδόνικος λαός στη Γιουγκοσλαβία σε αδελφικό και κοινό αγώνα με το σερβικό, κροατικό, σλοβένικο και μαυροβουνιακό λαό πραγματοποιεί σήμερα το ιδανικό του, την ελεύθερη Μακεδονία στη δημοκρατική και ομο­σπονδιακή Γιουγκοσλαβία. Αυτή η επιτευχθείσα εθνική ελευθερία και ισοτιμία είναι σήμερα το ιδανικό όλου του μακεδόνικου λαού, όλων των Μακεδόνων, και αυτών στην Ελλάδα και Βουλγαρία... Μόνο μέσω της αδελφικής ομόνοιας και του κοινού αγώνα με τον ελληνικό και βουλγαρικό λαό οι Μακεδόνες στην Ελλάδα και Βουλγαρία μπορούν να πετύχουν την πλήρη εθνική τους ελευθερία και ισοτιμία, να πετύχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν μόνοι για τη μοίρα τους, δικαίωμα που ο Χάρτης του Ατλαντικού εγγυάται σε όλους τους υπόδουλους λαούς που αγωνίζονται κατά του φασισμού»".

Η γιουγκοσλαβική πλευρά δεν παρέλειψε ωστόσο να κατηγορήσει το ΚΚΕ ενώπιον της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής που βρισκόταν στο Στρατη­γείο του Tito στο νησί Vis για την εσφαλμένη, όπως τη χαρακτήριζε, πολιτική του ΚΚΕ στο Μακεδόνικο. Με βάση τις πληροφορίες από τη Γιουγκοσλαβία ο αρχηγός της σοβιετικής κατασκοπείας Fitin έγραφε προς τον Dimitrov:

«Σας ανακοινώνουμε τις πληροφορίες που λάβαμε από τη Γιουγκοσλαβία σχετικά με τη στάση του Ε AM στο Μακεδόνικο Ζήτημα. Οι εκπρόσωποι του Λαϊκο-Απελευθερωτικού Στρατού της Γιουγκοσλαβίας κατά την εργασία τους για την οργάνωση παρτιζάνικου κινήματος στη Μακεδονία συνάντησαν αποφασι­στική αντίσταση εκ μέρους των παρτιζάνων του ΕΑΜ. Το ΕΑΜ υπερασπίζε­ται τα παλαιά σύνορα της Ελλάδας και δεν παραχωρεί στη Μακεδονία την αυτοδιάθεση. Τη θέση αυτή υποστηρίζουν και οι Κομμουνιστές. Ο Γραμματέ­ας της ΚΕ του ΚΚΕ σε συνομιλία του με εκπρόσωπο του Στρατάρχη Tito δή­λωσε ότι ούτε λόγος μπορεί να γίνει για την αυτοδιάθεση των Μακεδόνων, ε­φόσον δεν υπάρχει εκ φύσεως μακεδόνικος λαός. Οι Έλληνες Κομμουνιστές στη Μακεδονία αντιτάσσονται αποφασιστικά στην κίνηση των Μακεδόνων για αυτοδιάθεση. Δεν επιτρέπουν στους Μακεδόνες να εκτελούν τις θρησκευ­τικές τους τελετές παρά μονάχα κατά τα ελληνικά έθιμα και καταδιώκουν αυ­τούς που προσεύχονται σύμφωνα με τα σλαβικά ιερά βιβλία σε κρυφές εκκλη­σίες. Στους Μακεδόνες απαγορεύεται να παρέχουν κάθε είδους βοήθεια στους εκπροσώπους του Στρατάρχη Tito... Λόγω της όξυνσης του Μακεδόνικου Ζη­τήματος οι Έλληνες παρτιζάνοι από το ΕΑΜ έχουν σχεδόν σταματήσει τον α­γώνα εναντίον των Γερμανών κατακτητών στη 'δική τους' Μακεδονία»

Οι κατηγορίες αυτές ήταν βασικά αστήρικτες. Το ΚΚΕ μετά το 1934, σύμ­φωνα με την πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς, αναγνώριζε την ύπαρξη σλαβομακεδονικού έθνους, παρά το γεγονός ότι οι Σλαβόφωνοι στην ελληνική Μακεδονία αποτελούσαν μια ολιγάριθμη γλωσσική ομάδα και όχι μειονότητα με τη σημασία που έχει ο όρος στο διεθνές δίκαιο. Αναγνώριση του δικαιώμα­τος της αυτοδιάθεσης στη διάρκεια του πολέμου σήμαινε στην ουσία αναγνώ­ριση του δικαιώματος της απόσχισης, πράγμα που θα επιδρούσε αρνητικά στο αντιστασιακό κίνημα του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.

Κατά το ΚΚΕ, μόνο μετά τον πόλεμο θα επιλύονταν τα ζητήματα των Σλαβομακεδόνων με βάση τις δημοκρατικές αρχές. Όταν στις 20 Ιουνίου του 1944 ο Ανδρέας Τζήμας ως εκπρόσωπος του ΚΚΕ έφθασε στο Στρατηγείο του Tito και απέκτησε επαφή με τη σοβιετική αποστολή, στην πρώτη του έκθεση, στις 29.6.1944, για την κατάσταση στην Ελλάδα προς το στρατηγό Korneev, που ήταν επικεφαλής της σοβιετικής απο­στολής, αναφέρθηκε και στις γιουγκοσλαβικές κατηγορίες.

«... Οι εντυπώσεις των Γιουγκοσλάβων για την Ελλάδα και οι πληροφο­ρίες που μεταδίδουν δεν είναι καθόλου αντικειμενικές... Μη κατανοώντας τη θέση μας στο Μακεδόνικο ζήτημα, μας προκαλούν πολλές δυσκολίες στα σύ­νορα. Πολλά στελέχη τους στα σύνορα διαδίδουν ότι ο στρατός μας είναι φα­σιστικός, ότι στην ΚΕ του ΚΚΕ δρα η Intelligence Service. Εμπόδισαν τους Μακεδόνες να λάβουν μέρος στις εκλογές της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης. Και αυτό παρά τη θερμή υποδοχή και υποστήριξη που βρί­σκουν σε μας. Απευθύνομαι σ' Εσάς με την παράκληση να μεσολαβήσετε για τη διόρθωση του κακού. Οι Γιουγκοσλάβοι θέλουν για 120.000 Μακεδόνες να χάσουμε τον ελληνικό λαό, η ευαισθησία του οποίου στο εθνικό ζήτημα τον τελευταίο καιρό έχει αναπτυχθεί φυσικά στο ανώτατο σημείο. Αυτή την ευαι­σθησία θέλουν να εκμεταλλευθούν όλες οι εξόριστες ελληνικές κυβερνήσεις για να αναπτύξουν στον ελληνικό λαό τη Μεγάλη Ιδέα και το σωβινισμό. Σας παρακαλώ να μεσολαβήσετε...»

Η μεσολάβηση του Στρατηγού Korneev δεν κρίθηκε τελικά αναγκαία, διό­τι με την παρέμβαση του Tito το ζήτημα είχε ήδη διευθετηθεί. Τον Ιούνιο του 1944 η ΚΕ του ΚΚΕ αποφάσισε να επιτρέψει την επάνοδο των σλαβόφωνων που είχαν καταφύγει στη Γιουγκοσλαβία, εφόσον προέβαιναν σε αυτοκριτική. Αν και το ΣΝΟΦ ως πολιτικός φορέας δεν ανασυστήθηκε, ωστόσο η ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε να προχωρήσει στην ίδρυση χωριστών σλαβομακεδονικών ταγμάτων. Στην απόφαση αυτή εξωθήθηκε η ΚΕ του ΚΚΕ λόγω της α­νάγκης για μια στενότερη συνεργασία με τον Tito. Συνεργασία τόσο σε στρα­τιωτικό επίπεδο, λόγω των μεγάλων εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των Γερ­μανών το καλοκαίρι του 1944 κατά του ΕΑΑΣ και της ανασυγκρότησης της αυτονομιστικής βουλγαρικής οργάνωσης Οχράνα κυρίως στην περιοχή της Έδεσσας, όσο και σε πολιτικό, λόγω της αμηχανίας του ΚΚΕ μετά την υπο­γραφή της συμφωνίας του Αιβάνου. Στις 16 Ιουνίου 1944 ιδρύθηκε χωριστό σλαβομακεδονικό τάγμα στην περιοχή Αριδαίας-'Εδεσσας στα πλαίσια του 30ού συντάγματος του ΕΛΑΣ. Την πρωτοβουλία για την ίδρυση είχε ο Μάρ­κος Βαφειάδης, με ενέργειες του οποίου το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ εξέ­δωσε τη σχετική εντολή, παρά την αντίθετη γνώμη του Μακεδόνικου Γραφεί­ου". Διοικητής ορίστηκε ο Λευτέρης Φουντουλάκης από την Κρήτη και πολι­τικός επίτροπος ο Georgi-Dzodzo Urdov. Η βιασύνη που επιδείχτηκε σχετικά με τη σύσταση του σλαβομακεδονικού τάγματος στο Καϊμακτσαλάν πρέπει να αποδοθεί στην ανάγκη έγκαιρης υπονόμευσης των βάσεων της βουλγαρικής Οχράνας17. Στις 24 Ιουνίου 1944 ο Σιάντος τηλεγράφησε στον Ανδρέα Τζήμα να επιστήσει την προσοχή του Tito στις προσπάθειες των Γερμανών και των Βουλγάρων φασιστών να ιδρύσουν αυτονομιστικό κίνημα στη Μακεδονία, ό­πως και στην ανάγκη κοινών επιχειρήσεων μεταξύ ΕΛΑΣ και Σερβομακεδόνων (έτσι αποκαλούνται οι Σλαβομακεδόνες της γιουγκοσλαβικής Μακεδο­νίας) για τον προσεταιρισμό και τη στρατολόγηση των Σλαβομακεδόνων σε χωριστά σλαβομακεδονικά ένοπλα τμήματα. Προφανώς ο Σιάντος υπολόγι­ζε ότι ο Tito ήταν σε θέση να ελέγχει μελλοντικές διασπαστικές κινήσεις των Σλαβόφωνων.


Η ανάδυση όμως της «Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» κατά την πρώτη σύνοδο της Αντιφασιστικής Συνέλευσης Εθνικής Απελευθέρωσης της Μακεδονίας (ASNOM) στις 2 Αυγούστου 1944 αποτελούσε μια νέα παράμε­τρο στο Μακεδόνικο ζήτημα. Στο προεδρείο του ASNOM υπερίσχυσαν τα στοιχεία εκείνα που δεν διακρίνονταν για φιλογιουγκοσλαβικές τάσεις δίωκαν την κατοχύρωση του μέγιστου βαθμού ανεξαρτησίας της γιουγκοσλα­βικής Μακεδονίας από τον Tito και έδιναν προτεραιότητα στη συνένωση των τριών τμημάτων της Μακεδονίας. Προς μεγάλη δυσαρέσκεια του Tempo, πρό­εδρος εξελέγη ο Metodija -Andonov Cento και αντιπρόεδρος ο Panko Brasnarov, μέλος της VMRO (Ενωμένης) κατά το Μεσοπόλεμο.


.........συνεχίζεται......