Η Αμνησία εις την υπηρεσία της Μνήμης (περί Παιδομαζώματος)

ΓΡΑΦΕΙ
Ο Αριστοτέλης Βρίτσιος
Ομ. καθηγητής Ογκολογίας ΑΠΘ
πρόεδρος ινστιτούτου "Αριστοτέλης"

Ενας προαναγγελθείς ενταφιασμός της αληθείας ήταν το θέμα ενός περίπου τοπικού ενδιαφέροντος συνεδρίου με τίτλο:
"Μνήμες των εμφυλίων πολέμων: Τόποι και εργαλεία".

Η εντολή ήταν να αναθεωρηθούν τα γεγονότα κατά τρόπον τεκμηριωμένον και αυτό να πραγματοποιηθεί ακριβώς εκεί όπου συνέβησαν: στην καρδιά της Μακεδονίας, όπου έλαβε χώραν ο Μακεδονικός Αγώνας καθώς και η Εθνική Αντίσταση, μεταβληθείσα εις εμφύλιον.

Το σκηνικό στήθηκε περίπου έτσι:
Συγκροτήθηκε μία ευρεία ομάδα ομιλητών με καθηγητάς των ελληνικών πανεπιστημίων και αρκετούς αλλά επιλεγμένους καθηγητάς ξένων πανεπιστημίων (ΗΠΑ, Ευρώπης). Η θεματολογία ήταν ομολογουμένως πολύ ενδιαφέρουσα... και αντικειμενική. Αυτό το τελευταίο προέκυψε από την εμβόλιμη θεματολογία, όπως π.χ. η βίαιη επιστράτευση εκ μέρους του Δημοκρατικού Στρατού (τίτλος: "Στα όπλα με το ζόρι"). " Οι άλλοι καπεταναίοι", που ήταν μια ματιά και στην αντίσταση της άλλης, της δεξιάς μεριάς κοκ.

Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει την "αντικειμενικότητα" της θεματολογίας αλλά και των προθέσεων της οργανωτικής επιτροπής.
Όμως εκεί μέσα στην πληθώρα των εισηγήσεων υπήρξαν αρκετά εμβόλιμα θέματα με αμφιλεγόμενους τίτλους αλλά και δύο ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτα. Το ένα με τίτλον "Ο εμφύλιος Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908): Εκδοχές του κρατικού μονοπωλίου της συλλογικής μνήμης" και το άλλο "Τραυματική μνήμη και αναστοχαστικότητα". Αυτό το τελευταίο είχε σαν βάση της "αναστοχαστικότητας" μια στατιστική έρευνα στα παιδιά του παιδομαζώματος (150 τον αριθμόν εάν θυμούμαι καλώς). Αυτά τα παιδιά, ωριμασμένα πια, κατέθεσαν (πλην ενός) ότι πήγαν στα βάθη της τότε κομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης με δική τους πρωτοβουλία και επιθυμία. Δηλαδή, ούτε λίγο ούτε πολύ, παρουσιάσθηκαν στους ινστρούκτορες και ζήτησαν να τα "πάρουν" (διάβαζε, απαγάγουν) και να τα κάνουνε ανθρώπους και ήταν ηλικίας 4, 8, το πολύ 10 ετών! Ρε παιδιά, πού ήταν η μάνα; Μήπως την είχαν κλωτσήσει στο πρόσωπο την ώρα που προσπαθούσε να τα αποσπάσει από τον έφιππο απαγωγέα; Τι λες ρε φασίστα! Εκείνη τη στιγμή το προοδευτικό παιδάκι κολλούσε το χαρτόσημο στην αίτησή του, για να πάει στην Πράγα, στη Βουδαπέστη, στην Τασκένδη και να γίνει άνθρωπος! Μα ήταν 4, 8 ή 10 ετών! Ε και; Τα προοδευτικά παιδάκια από νωρίς φαίνονται. Και η μάνα; Δεν τους έλειψε, διότι εφρόντισαν το κόμμα και η κ. Αλεξίου.

Το πρόγραμμα έγινε γνωστό λίγες μέρες πριν από την έναρξη του συνεδρίου. Ο δήμος Καστοριάς είχε αναλάβει την στέγασίν του. Όμως προέκυψαν αντιδράσεις.

Ο Μακεδονικός Αγώνας εμφύλιος;
Και μέσα στην Καστοριά;
Εκεί όπου το στρατηγείο του;

Το κακό χτυπιέται στις ρίζες του, θα σκέφθηκε η τοπική αυτοδιοίκηση της Καστοριάς, και τους απέπεμψε. Τους απεδέχθη όμως ο δήμος Αγίων Αναργύρων στην Κορησσό. Δεν μέμφομαι τον δήμαρχο. Το σκεπτικό του ήταν ότι οι ιδέες πρέπει να διακινούνται και να αντιμετωπίζονται. Κάτι τέτοιο επιχείρησα και εγώ μαζί με τρεις-τέσσερις άλλους, που δε συμμετείχαν στο συνέδριο ως ομιλητές.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου, κατ' επανάληψη έγινε μνεία ότι η συμμετοχή υπήρξε αθρόα. Έχω την ένστασή μου, λόγω της εκεί διαρκούς παρουσίας μου. Η αίθουσα είχε περίπου 110 καθίσματα. Οι ομιληταί ήσαν 40 περίπου (είναι αξιοσημείωτο ότι 18 εξ αυτών έφεραν τον τίτλον του υποψήφιου διδάκτορα διαφόρων πανεπιστημίων, κυρίως του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τίτλος μελλοντικού κύρους, δοθείς για λόγους ακαδημαϊκού ύφους του συνεδρίου), συν οι τεχνικοί των μέσων προβολής και διαθέσεως βιβλίων, συν ο δήμαρχος και ένας-δυο σύμβουλοι περιστασιακοί. Η συνήθης πληρότητα της αίθουσας εκυμάνθη από 40% έως 60%, το τελευταίο ποσοστό στις συνεδριάσεις αιχμής, όπως ενάρξεως και λήξεως του συνεδρίου. Μέσα σε αυτόν τον ελαφρώς μπακάλικο λογαριασμό προσθέσατε και εμένα με τρεις-τέσσερις Θεσσαλονικείς και Καστοριανούς παρατηρητές. Τελικά ήταν μια συμμετοχή του τύπου "μεταξύ μας". Μέσα στους υπόλοιπους 10-15 υπήρξαν άτομα με εμφανή την προέλευσή τους. Όταν είδαν τις αντιδράσεις μου σε μερικές από τις εισηγήσεις, π.χ. ο Μητσοτάκης δωσίλογος κ.ά., με πλησίασαν και μου απηύθυναν το λόγο με το γνωστόν γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής, το οποίον δυστυχώς δεν γνωρίζω, όμως είμαι εις θέσιν να το αναγνωρίζω.

Είχε ήδη γίνει γνωστή η συμπαράσταση των γνωστών διεκδικητών αναγνωρίσεως μακεδονικής μειονότητας. Πώς γίνεται να είσαι Μακεδών, να ζεις εις την Μακεδονίαν και να είσαι μακεδονική μειονότης; Θέλει ιδιαίτερη προσοχή η παπατζήδικη θέσις και συμπεριφορά των γνωστών νομίμων - παρανόμων της αληθείας. "Τίποτε από αυτά δεν θα επισημοποιηθεί. Το συνέδριο είχε επιτυχίαν παρά τον διωγμόν του από τους Καστοριανούς και τα συμπεράσματα θα αποκτήσουν την εγκυρότητα του εντύπου όταν δημοσιευθούν".

Κάπου πίσω από την πολυθεματικότητα θα μείνει η ένστασις για το γνήσιον του Μακεδονικού Αγώνος και για το "νόθον" παιδομάζωμα κατ' αυτούς. Όμως θέλω να υπενθυμίσω (το θέμα ήταν μνήμες γενικώς) τα γεγονότα, όπως καταγράφησαν τότε και αργότερα.

Έτσι:

• Η Βαλκανική Επιτροπή του ΟΗΕ συνέταξε την 21/5/1948 πλήρη έκθεση στην οποία ετονίζετο ότι αι δημιουργούμεναι απαγωγαί Ελληνοπαίδων αποτελούν μέρος γενικότερου σχεδίου, αποβλέποντας μεταξύ άλλων, εις την εξόντωσιν της ελληνικής φυλής και συνιστούν το ιδιότυπον αδίκημα της γενοκτονίας.
• Το διεθνές συνέδριον προστασίας παίδων (Στοκχόλμη, Αύγουστος 1948) έλαβε παμψηφεί απόφαση, διά της οποίας παρακαλούνται επιμόνως τα Ηνωμένα Έθνη, όπως εξεύρουν τα κατάλληλα μέσα, ώστε να εξασφαλιστεί όσον το δυνατόν ταχύτερον η επιστροφή εις τας εστίας απάντων των παιδιών, τα οποία κρατούνται μακράν των γονέων των.
• Η διεθνής συνδιάσκεψη του Ερυθρού Σταυρού εξέδωσε απόφαση, διά της οποίας εξέφρασεν την ευχήν επαναπατρισμού το ταχύτερον των απαχθέντων παιδιών.
• Η εν Ρώμη συνελθούσα διακοινοβουλευτική διάσκεψη χαρακτήρισε το παιδομάζωμα "κατάφωρο παραβίαση της διεθνούς ηθικής".
• Η πολιτική επιτροπή του ΟΗΕ επέτυχε όπως το θέμα διαχωριστεί από το κυρίως "ελληνικόν ζήτημα" και έλαβεν παμψηφεί απόφασιν, διά της οποίας ανεγνωρίζετο η ανάγκη παλιννοστήσεως των Ελληνοπαίδων εφόσον οι γονείς ή οι κηδεμόνες των θα εξέφραζον την περί τούτου βούλησή των. Το όλον έργον ανετέθη εις τον Διεθνή Ερυθρόν Σταυρόν και την Ένωση Ερυθρών Σταυρών.
• Η έκτη επιτροπή του ΟΗΕ χαρακτήρισε το παιδομάζωμα διεθνές αδίκημα κατά την επεξεργασίαν της Διεθνούς Συμβάσεως περί Γενοκτονίας.
• Ο πάπας στις 21/4/1948 έκανε ειδική ευλογία για τις οικογένειες και τους γονείς των απαχθέντων.
• Η διεθνής επιτροπή προστασίας του παιδιού στις 30/3/1948 τηλεγράφησε από Γενεύη: "Βεβαιωθήται περί ειλικρινούς συμπαθείας μας διά τας τραγικάς περίστασεις αίτινες πλήττουν την ελληνική παιδική ηλικίαν".
• Ο αρχηγός της Αγγλικανικής Εκκλησίας στις 19/4/1948 δήλωσε: Τοιαύται πράξεις πληρούν φρίκης και λύπης, αποτελούν ύβρη προς τον Θεόν και καταισχύνουν τον άνθρωπον.
• Η "Φωνή της Αμερικής" στις 29/12/1949 κατεδίκασε το παιδομάζωμα κάνοντας αναφορά στον Ηρώδη.
• Η ελληνική κυβέρνηση υπέβαλλε και επιστολάς εις την Βαλκανικήν Επιτροπή του ΟΗΕ και τον γενικό γραμματέα της Γενικής Συνελεύσεως ως και εις όλας τας κυβερνήσεις της Δύσης.

Η σπουδαιότητα του συνεδρίου τούτου απασχόλησε τον Τύπον ("Βήμα", "Ριζοσπάστης" κ.ά.

Ασκήθηκε κριτική για το δημοσίευμα του κ. Πρετεντέρη, που είχε ανασχετικόν ύφος για την επιχειρούμενη αναθεώρηση της ιστορίας υπέρ των ηττημένων.

Βάλλουν εναντίον των κυρίων Στ. Καλύβα, καθηγητού του Πανεπιστημίου Γέιλ, και Ν. Μαραντζίδη, επίκουρου καθηγητού του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθώς και του εκ Κορησόν καταγομένου Γ. Αντωνίου του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Φλωρεντίας, διότι οι απόψεις των δεν ήσαν όσον θα επιθυμούσαν ανατρεπτικαί (με αναφορά εις την Alter Pars).

Θα ήμουν άδικος εάν δεν αναγνώριζα ότι η θεματολογία είχε ενδιαφέρον και πολλές φορές αξίαν. Αλλά το ζητούμενον ήταν η αλλαγή της μνήμης υπέρ των ηττημένων, οι οποίοι επανέρχονται δριμύτεροι, απαιτητικότεροι και εν πολλοίς επιθετικοί.

Ο Μακεδονικός Αγώνας εμφύλιος!

Δηλαδή εάν οι νικηταί ήσαν οι Βούλγαροι, τότε η Μακεδονία θα προσαρτάτο εις την Βουλγαρίαν και θα την έπαιρνε ο... άλλος φίλος, ο σφαγέας, ο ύπουλος.

Το παιδομάζωμα γίνεται παιδοφύλαγμα και τα παιδιά προσήλθαν μόνα τους για κατάταξη εις τον Δημοκρατικόν Στρατόν. Ήσαν επαναστάται εναντίον της μητέρας. Ήσαν ηλικίας 4, 6, 8, άντε 10 ετών.

Τώρα όποιος δεν θέλει να του διαταράξουν τον ύπνο του ας συνεχίσει το ροχαλητό.

Κάτι τέτοιο ακούγεται και από Σύνταγμα μεριά.

Σσσ, μην τους ξυπνάτε! Η Ελλάς είναι ισχυρή. Έχουν γνώσιν οι φύλακες.

Μη μου πείτε ότι την τεμαχίζουν σε μειονότητες. Ότι διεκδικείται κομμάτι κομμάτι ολόκληρη. Ανήκουμε στη Δύση. Ποιοι όμως: Εμείς οι ανύπαρκτοι. Όμως των αρχαίων προγόνων δικαιούχοι. Έτσι για την ιστορία αυτού του συνεδρίου, αναφέρω ότι υπήρξε δυσκολία να μου δοθεί ο λόγος. Ένας εκ των προέδρων ισχυρίσθηκε ότι μίλησα και εχθές! Οι άλλοι μιλούσαν σε κάθε περίπτωση. Και όταν επέμεινα, μου είπαν ότι δεν ήρθε η ώρα μου. Φυσικά συνεφώνησα ότι δεν ήρθε η ώρα μου αλλά η σειρά μου. Και πήγε λέγοντας λόγω πείσματος και ειδικότητος: Είμαι ομ. καθηγητής Ογκολογίας, δηλαδή ειδικός στις κακοήθειες!

Θα ήταν παράληψη εάν δεν αναφέρω τα ονόματα αυτών που προέβαλαν τις αλλοιωτικές μνήμες:

• Κωστόπουλος Τάσος, υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Θέμα: "Ο εμφύλιος Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908): Εκδοχές του κρατικού μονοπωλίου της συλλογικής μνήμης".
• Danforth Loring, αναπληρωτής καθηγητής Bates College (Maine-USA): "Η μνήμη του παιδομαζώματος στην ελληνοαμερικάνικη διασπορά". Άψογα ελληνικά. Εστιάσθηκε στην "Ελένη" του Νικόλαου Γκατζογιάννη (Gates). Βασικός ισχυρισμός: Μετέφερε τα οστά τής εκτελεσθείσης μητέρας του εις την Αμερική και τα έθαψε μαζί με τα οστά του πατέρα του. Άρα ο Γκατζογιάννης είναι πλέον Αμερικανός πολίτης, όπως άλλωστε δηλώνει ο ίδιος.
• Όμως ο κ. Danforth συμμετείχε στην έρευνα που έγινε σε άτομα στην Τασκένδη, μαζί με την κ. Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Και οι δύο ισχυρίζονται ότι από 150 άτομα της Τασκένδης μόνον ένα παραδέχθηκε ότι βρέθηκε εκεί χωρίς τη θέλησή του. Ούτε μισό σχόλιο ότι είχαν ερωτηθεί γενίτσαροι ύστερα από τόσο μακρύ διάστημα. Στους δύο προτείνω να επιλέξουν περιοχή της Μακεδονίας, στην οποία θα ερευνήσουμε μαζί, αντλώντας από την πραγματική μνήμη των κατοίκων, πώς έγιναν τα πράγματα.

Η μνήμη έχει ανατομικό φορέα, που είναι ο εγκέφαλος. Εκφύλισή του οδηγεί σε Αλτσχάιμερ. Η συλλογική μνήμη είναι αρχειοθέτηση γεγονότων. Εάν ο διαιτητής σφυρίξει πέναλτι, οι μισοί που η απόφαση τους ευνοεί το κατατάσσουν σαν πραγματικό και δίκαιο γεγονός. Οι άλλοι μισοί αντιθέτως. Έτσι η συλλογική τους μνήμη διχάζεται. Διότι δεν υπάρχει ενιαίος εγκέφαλος. Ή μήπως κάνω λάθος στην περίπτωση του υπό συζήτηση συνεδρίου; Ποιος να είναι άραγε ο εγκέφαλος;

Χορηγοί του συνεδρίου το Ίδρυμα Κόκκαλη και το περιοδικό "Κλειώ".

Υ.Γ. Μετά τη λήξη του συνεδρίου, οι προσκεκλημένοι σύνεδροι επεσκέφθησαν το αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού και τη σπηλιά Ζαχαριάδη - Κόκκαλη. Τους ακολούθησαν μερικοί νοσταλγοί της απολεσθείσης νίκης. Η κ. Ρίκη Βαν Βούσκοτεν διέπραξε και πάλι τον άθλο της στήνοντας τηλεοπτικές "αλήθειες" με συνεντεύξεις που πήρε από χωρικούς της Βασιλειάδας. Ο Θεός και η ψυχή της τι ρώτησε και τι απαντήσεις πήρε και πού θα προβληθούν και γιατί! (αυτό το γιατί το ξέρουμε).

Γυρίστε από το άλλο πλευρό και ξανακοιμηθείτε.

================================================

Το συνέδριο έγινε πριν δύο χρόνια!!