Η διαμάχη για τον Τάφο του Φιλίππου.(Ανανεωμένο)

Πολλά ακούστηκαν αλλά και πολλά διαβάστηκαν σε ότι αφορά τους ισχυρισμούς δύο γνωστών καθηγητών ιστορίας και αρχαιολογίας Αμερικάνο Ακαδημαϊκό Eugene Borza και της Ελληνίδας Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρχαιολόγου κ. Όλγας Παλαγγιάς σε ότι αφορά την προέλευση του νεκρού που ενταφιάστηκε στον Τάφου υπ'αριθμ ΙΙ. Οι ισχυρισμοί αυτοί ξαναήρθαν στην επικαιρότητα μέσω ενός άρθρου του National Geographic
Οι διφορούμενες απόψεις του Borza περί της Ελληνικότητας των αρχαίων Μακεδόνων είναι γνωστές από την δεκαετία του 80 αλλά και της Όλγας Παλαγγιά σε ότι αφορά τον Τάφο του Φιλίππου Β' από τα μέσα του 90 και του Παναγιώτη Φακλάρη(τέλη 90).
Ο Ανδρόνικος υποστήριξε ότι ότι τα ευρήματα ήταν οι τόποι ταφής Μακεδόνων Βασιλέων, συμπεριλαμβανομένου και του τάφου του Φιλίππου Β' πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μιας από τις γυναίκες του και του γιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αλέξανδρου Δ' του Μακεδόνος. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί από πολλούς αρχαιολόγους και την ελληνική κυβέρνηση.
Παρ'όλα αυτά, υπάρχουν αρχαιολόγοι - όπως οι προαναφερομένοι - που...

αμφιβάλλουν για αυτό και λένε ότι ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο Γ' τον Αρριδαίο , ετεροθαλή αδελφό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε περίπτωση που είναι έτσι τα όπλα και η πανοπλία που βρέθηκαν στον τάφο ανήκουν στον Μέγα Αλέξανδρο καθώς ο Φίλιππος Γ' ο Αρριδαίος γύρισε τα όπλα του πίσω στην Μακεδονία αφού αυτός πέθανε.

Απαντήσεις δόθηκαν από πολλούς, αλλά προσωπικά θα σταθώ στον μεγαλύτερο ίσως νεώτερο ιστορικό και μελετητή της ιστορίας της Μακεδονίας, τον Βρεττανό N.G.L. Hammond και στις αναλύσεις-απαντήσεις που έχει δώσει στην συγκεκριμένη ομάδα των ιστορικών-αρχαιολόγων.

Πηγή μου είναι το βιβλίο του Χάμμοντ "Ο Φίλιππος ο Μακεδών" εκδόσεων Μαλλίαρης-Παιδεία

Περιγράφοντας τη διαδοχή του Αλεξάνδρου, ο Ιουστίνος (11.2.1) γράφει ότι πρώτη φροντίδα του ήταν να κη­δέψει τον πατέρα του και πρώτα απ' όλα πρόσταξε να εκτελεσθούν οι συνένοχοι της δολοφονίας στον τύμβο του πατέρα του.

Οι δύο άνδρες που πήραν μέρος με τον Παυσανία στη δολοφονία του Φιλίππου αναφέ­ρονται ως Ηρομένης και Αρραβαίος, γιοι του Αερόπου. Ο Αρριανός επίσης τούς αναφέρει διηγούμενος την τύχη του τρί­του τους αδελφού, του Αλεξάνδρου, που επίσης κατη­γορήθηκε, αλλά απαλλάχθηκε. Προφανώς βρέθηκαν ένοχοι κατά τη διαδικασία της δίκης που περιγράφει το απόσπασμα στον πάπυρο όπως λέει ο Χάμμοντ.

Για την ταφή του Φιλίππου, έχουμε πλέον τις αξιόλογες ανακαλύψεις του Ανδρόνικου το 1977. Ανέφερε για τον Τάφο II τις παρακάτω ιδιαιτερότητες που δε συν­δέθηκαν με κανέναν άλλο τάφο αυτού του είδους. Ακό­μη και σήμερα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο.

Ο τάφος, όταν συμπληρώθηκε, καλύφθηκε με χαμηλό τύμβο κά­που δώδεκα μέτρα διάμετρο.

Στο ερυθρό χώμα αυτού του τύμβου βρέθηκαν δύο σκελετοί χωρίς κτερίσματα. Στο καμαροσκεπές άνω μέρος του τάφου υπήρχαν αντι­κείμενα μεταφερμένα εκεί από τη νεκρική πυρά. Περι­λάμβαναν δύο ξίφη, μία λόγχη καρφωμένη στο χώμα και χαλινούς αλόγων. Στην επίπεδη κορνίζα του τάφου ο Ανδρόνικος βρήκε "κάτι σαν μικρή πυρά, σπασμένα αγ­γεία", και οστά πουλιών ή μικρών ζώων, που είναι ίχνη τελετής κάθαρσης.


Η ερμηνεία των μοναδικών ευρημάτων του τάφου II παρέχεται από τις γραπτές πηγές.

• Οι δύο σκελετοί είναι κατά πάσα πιθανότητα τα λείψανα του Ηρομένη και του Αρραβαίου που εκτελέστηκαν και παραχώθηκαν στον τύμβο.
• Τα ξίφη είναι προφανώς τα ξίφη τους: αξιωματι­κοί σε δίκη είχαν το προνόμιο να φορούν στολή και να είναι ένοπλοι.
• Η λόγχη ήταν το όπλο του δολοφόνου. Η τοποθέτηση της όρθια είναι πιθανόν ένα παραδοσιακό έθιμο.
• Τα άλογα ήταν αυτά στην πύλη, "έτοιμα για τη φυγή" που μνημονεύει ο Διόδωρος (16.94.3) και ο Ιουστίνος (9.7.9): fugienti equos praeparatos.
• Τα απαν­θρακωμένα κατάλοιπα και ο καθαρμός βρέθηκαν στο μέρος που το σώμα του δολοφόνου κρεμάστηκε σε σταυ­ρό πάνω από το λείψανο του του Φιλίππου, αλλά και ότι οι γραπτές μαρτυρίες είναι ακριβείς στα γεγονότα — άλλο θέμα οι προθέσεις των συγγραφέων που στηρίζονται σε αυτά τα γεγονότα.

Αυ­τοί που υποστηρίζουν ότι ο τάφος II είναι του Φιλίππου Αρριδαίου, του διαδόχου του Αλεξάνδρου, δεν έχουν ερμηνεία αντίστοιχη που να εξηγεί αυτά τα μοναδικά στοιχεία όπως αναφέρει σχετικά ο Χάμμοντ.

Η υπόθεση του Μπόρζα ότι τα όπλα στον Τάφο II ήταν του Αλεξάνδρου που ο Φίλιππος Αρριδαίος τα κληρονόμησε και γι' αυτό βρέθηκαν στον τάφο του πρωτοδημοσιεύτηκε το 1987 στο Phoenix,41,105. Στο ίδιο άρθρο ο Μπόρζα εξακολουθεί να θεωρεί τη γνώμη του ως "μια πιθανότητα" και αυτό μετά την παρέμβαση του Χάμμοντ όπου με ιστορικά επιχειρήματα τον αντέκρουσε.

Το δεύτερο κυρίως επιχείρημα είναι ότι ο Μπόρζα ΑΔΥΝΑΤΕΙ ΝΑ ΕΞΗΓΗΣΕΙ τι σημασία θα είχε η τοιχογραφία στην περίπτωση που ο τάφος ήταν του Φιλίππου Αρριδαίου, όταν η μόνη γνώση που έχουμε για το ότι αυτός ο ανάπηρος διανοητικά βασιλιάς προσπάθησε να χρησιμοποιήσει λόγχη ήταν, όταν προσπάθησε να χτυπήσει έναν διάδικο σε μια δίκη.

Τα κτερίσματα στον Τάφο του Φιλίππου έχουν τις ανώτατες καλλιτεχνικές προδιαγραφές. Η ασπίδα η δια­κοσμημένη με χρυσό, ασήμι και ελεφαντοστούν, το δια­κοσμημένο ασημένιο διάδημα με το σχέδιο από πουκά­μισο φιδιού και οι περικνημίδες οι στολισμένες με χρυ­σάφι, ήταν σχεδιασμένες και προορισμένες για τελε­τουργική χρήση.

Ο Χάμμοντ αναφέρει ότι ο Τάφος II έχει μερικά μοναδικά γνωρίσματα. Το εσωτερικό της καμάρας έχει επιχρισθεί με κονίαμα(στούκο) και ένας αρμός του κονιάματος υποδηλώνει ότι η καμάρα του προθαλάμου επιχρίσθηκε κάποιο διά­στημα μετά τον κυρίως θάλαμο. Μετά, μέσα στον κύριο θάλαμο, η επίχριση με κονίαμα δε συμπληρώθηκε. Φαί­νεται ότι ο τάφος σφραγίστηκε βιαστικά. Η αιτία δίνε­ται από τον Ιουστίνο που αναφέρει πως ο Αλέξανδρος έσπευσε γρήγορα στην Ελλάδα (11.2.5, citato gradu in Greciam contendit), όπου πολιτικές αναταραχές απαι­τούσαν την παρουσία του αμέσως.

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω κάτι σε ότι αφορά τις επιθέσεις στην συγκεκριμένη ομάδα και τους ισχυρισμούς της. Τα πανεπιστήμια, οι τόποι συζητήσεων του δυαδίκτυου, ΜΜΕ θα πρέπει να ενθαρρύνουν την ελεύθερη έρευνα και συζήτηση και να μην επιτρέπουν να μετατρέπονται σε χώρους πολιτικής προπαγάνδας. Είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να διδασκόμαστε την αληθινή ιστορία που στηρίζεται σε έγκυρες μαρτυρίες και αποδείξεις αλλά και να ερευνούμε.

Το National Geographic αλλά και ορισμένα ελληνικά ΜΜΕ δυστυχώς μονόπλευρα αμέσως κόλλησαν ταμπέλες χωρίς να μας φέρουν και τις απόψεις της άλλης πλευράς.

Το εάν έχει δίκιο η ομάδα Lehmann (Borza, Παλαγγιά κλπ) ή ομάδα Ανδρόνικου (Hammond, Ρωμαίος, Παλιαδέλη) ας το κρινουμε με βάση των επιχειρημάτων αλλά και των στοιχείων που καταθέτει η κάθε ομάδα.

Οι  Σκοπιανοί μπορεί επιφανεικά τον Eugene Borza να τον έχουν σαν θεό τους αλλά μετά την έκδοση του άρθρου "Macedonia Redux" το 1999 στο βιβλίο "The Eye Expanded: life and the arts in Greco-Roman Antiquity" όπου ευθέως τους αποκαλεί « Σλάβους που ήρθαν στην Μακεδονία τον 6ο αιώνα μ.Χ. όπως και νέο αναδυόμενο έθνος » άλλαξαν την πορεία "αγάπης" που είχαν από το 1990 και μετά και ειδικά με την έκδοση του βιβλίου του "the Shadows of Olympus". Τον αποκαλούν ειδήμονα στην αρχαία Μακεδονική ιστορία αλλά κακό και άπειρο στην μοντέρνα πολτική ή νεώτερη Μακεδονική ιστορία.!!!


ΑΝΑΝΕΩΣΗ(4-5-2008)

Η Αγγελική Κοτταρίδη, από την ομάδα του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου, μας είπε: «Οι τάφοι είναι βασιλικοί, και αυτό ουδείς το έχει ποτέ αμφισβητήσει. Η κεραμική του τάφου ΙΙ, που είναι ο τάφος του Φιλίππου του Β', ανήκει αυστηρά στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ.».

Τέσσερις βασιλείς είχαν πεθάνει τότε στη Μακεδονία. Ο Φίλιππος ο Β', το 336 σε ηλικία 45 ετών, ο Αλέξανδρος ο Γ' (το 326 σε ηλικία 33 ετών), ο Φίλιππος Γ' ο Αριδαίος (το 317 κοντά στα 40 του χρόνια) και ο μικρός Αλέξανδρος, το 308 σε   ηλικία 13 ετών. Ο νεκρός του βασιλικού τάφου ήταν περίπου 45 ετών.

Η κ. Κοτταρίδη υπενθυμίζει ότι ο Διόδωρος αναφέρει πως ο Φίλιππος Αριδαίος εκτελέστηκε το 317 από την Ολυμπιάδα. Ο Κάσσανδρος έκανε ανακομιδή των οστών και τα μετέφερε με τιμές στις Αιγές. Σε περίπτωση ανακομιδής, «δεν μπορούμε να έχουμε νεκρική πυρά επάνω από τον τάφο. Εδώ όμως, έχουμε».

Τα ευρήματα της νεκρικής πυράς δείχνουν ότι έγινε προς τιμήν κάποιου πολύ σπουδαίου, αφού υπάρχουν «προσφορές αγγείων, ταφικά στεφάνια, τροφές, θυσίες αλόγων, πανοπλίες κ.ά. Γνωρίζουμε επίσης ότι έγιναν για τον νεκρό του συγκεκριμένου τάφου ΙΙ, επειδή στα υπολείμματα βρέθηκαν χρυσά βελανίδια από το ίδιο στεφάνι που είχε εναποτεθεί μαζί με τα οστά του νεκρού».

Ο τάφος Ι ανήκει σε γυναίκα που είχε ταφεί με βρέφος και ο τάφος ΙΙΙ ανήκει στον μικρό Αλέξανδρο. Στον τάφο Ι έχει επίσης έχει εντοπιστεί «στα άνω στρώματα, νεκρός τυμβωρύχος», όπως αναφέρει η κ. Κοτταρίδη, που τον ανέσκαψε.

πηγή: Έθνος

ΑΝΑΝΕΩΣΗ(14-9-2010)
Ότι πιο καινούργιο υπάρχει για το θέμα και το οποίο ισχυροποιεί ακόμα περισσότερο την θέση Ανδρόνικου ότι ο τάφος ήταν του Φιλίππου ΙΙ.....

• Ανθρωπολογική Μελέτη του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ
• Ανάλυση του καθηγητή Μιλτιάδη Χατζόπουλου
• «Ο καθηγητής Τζόναθαν Μασγκρέιβ επανέρχεται µε τις απόψεις του ότι τα οστά τα οποία βρέθηκαν καµένα στον τάφο της Βεργίνας πρέπει να προσγραφούν στον Φίλιππο Β», δήλωσε χτες στα «ΝΕΑ»(10-9-2010) η µαθήτρια του ανασκαφέα της Βεργίνας Μανόλη Ανδρόνικου και καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Στέλλα Δρούγου. «Ως αρχαιολόγος δεν µπορώ να ελέγξω τα ανθρωπολογικά στοιχεία. Μου είναι γνωστή η άποψη του καθηγητή. Ωστόσο από την αρχαιολογική πλευρά ισχύει ό,τι έχουµε κατά καιρούς διατυπώσει και πιστεύουµε ότι ο µεγάλος τάφος ανήκει στον Φίλιππο Β».

ΑΝΑΝΕΩΣΗ(18-9-2010)

Η αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη σε σελίδα της στο Facebook, έδωσε την δικιά της άποψη για την ανθρωπολογική  μελέτη του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και όχι μόνο. Αναφέρει λοιπόν:
H άποψη της σίγουρα είναι βαρύνουσα και πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Ο καθηγητής Johnathan Musgrave που θεωρείται διεθνώς ένας από τους "πατριάρχες" της παλαιοανθρωπολογίας είναι ένας από τους πιο έγκυρους μελετητές των οστών που βρέθηκαν στον βασιλικούς τάφους των Αιγών, εφόσον μάλιστα είχε την δυνατότητα να μελετήσει συστηματικά και εμβριθώς με όλες τις ενδεδειγμένες μεθόδους (μικροσκόπιο κ.λ.π.) το σκελετικό υλικό και ιδιαίτερα τα επίμαχα οστά του νεκρού βασιλιά, αμέσως μετά την ανακάλυψη και πριν αυτά συγκολληθούν για την έκθεση τους την δεκαετία του ογδόντα στο μουσείο της Θεσσαλονίκης.

Κατά συνέπεια οι δικές του εκτιμήσεις που για μια ακόμη φορά αποκλείουν κατηγορηματικά την συσχέτιση των οστών με τον Αρριδαίο και κάνουν αναγκαστική την ταύτισή τους με τον Φίλιππο τον Β΄ έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, όταν μάλιστα συνδυάζονται με τις παρατηρήσεις του Robin Lane Fox, του διάσημου καθηγητή της Οξφόρδης και ιστορικού που είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ως αυθεντία στα θέματα των μακεδόνων βασιλέων και ιδιαίτερα του Μεγαλέξανδρου, σχετικά με την ηλικία της Ευρυδίκης, της συζύγου του Αρριδαίου, η οποία, όταν εκτελέστηκε, ήταν οπωσδήποτε μικρότερη από 19 ετών, ενώ τα οστά της γυναίκας που βρέθηκαν στον προθάλαμο του τάφου του Φιλίππου Β΄ανήκαν σε άτομο μεγαλύτερο των 20-23 ετών.

Πέρα όμως από την ανθρωπολογική προσέγγιση, τα ίδια τα αρχαιολογικά δεδομένα, τα οποία με τα πολλά και σημαντικά ευρήματα των τελευταίων χρόνων από τις Αιγές, αλλά και από ολόκληρη την Μακεδονία, έχουν πολλαπλασιαστεί με γεωμετρική πρόοδο και έχουν βελτιώσει σημαντικά την γνώση μας για τα ήθη, τα έθιμα και τους θεσμούς του Μακεδονικού βασιλείου, εδραιώνουν την άποψη του Μανόλη Ανδρόνικου και αποδεικνύουν την ορθότητα της αρχικής ταύτισης του νεκρού βασιλιά της Μεγάλης Τούμπας με τον Φίλιππο Β΄.

Ειδικότερα: όπως αναφέρεται με σαφήνεια από τον Διόδωρο, ο Αριδαίος θάφτηκε αρχικά αλλού και στην συνέχεια ανακομίστηκε και θάφτηκε μαζί με τα οστά της συζύγου του και της πεθεράς του στις Αιγές, όμως επάνω από τον τάφο της Μεγάλης Τούμπας βρέθηκαν πλούσια υπολείμματα από την πυρά στην οποία κάηκε το σώμα του νεκρού βασιλιά-κατόχου του τάφου, τα οποία εκτίθενται στο μουσείο των βασιλικών τάφων των Αιγών. Είναι προφανές ότι το γεγονός αυτό στην πραγματικότητα αποκλείει την ταύτιση του νεκρού με τον Αρριδαίο, ωστόσο για να αμβλυνθεί το θεμελιώδες αυτό πρόβλημα της περί Αρριδαίου θεωρίας επιστρατεύθηκαν οι ισχυρισμοί του κ. Μπαρτζώκα ότι το σώμα που κάηκε στην βασιλική ταφική πυρά ήταν σε κατάσταση προχωρημένης αποσύνθεσης. Αυτοί οι ισχυρισμοί καταρρίπτονται από την μελέτη του καθηγητή Musgrave, αλλά και από την αρχαιολογική έρευνα διότι: 1. Η καύση ενός νεκρού βασιλιά στην νεκρόπολη των Αιγών ήταν μεγαλοπρεπής δημόσια τελετή με πολύ μεγάλη σημασία και συμμετοχή πλήθους λαού. 2. Η εκταφή και η έκθεση σε κοινή θέα ενός σώματος σε προχωρημένη σήψη στο πλαίσιο των αρχαίων αντιλήψεων περί θανάτου και των ταφικών εθίμων θα αποτελούσε "μέγα άγος", δηλαδή τεράστια προσβολή για τον ίδιο τον νεκρό και τρομακτικό μίασμα για την κοινότητα των ζωντανών 3. στο β΄ μισό του 4ου αιώνα π.Χ. η καύση ήταν η καθιερωμένη ταφική πρακτική για τα μέλη της βασιλικής οικογένειας και τα μέλη της αριστοκρατίας, κατά συνέπεια ο Αρριδαίος και η οικογένεια του θα πρέπει να είχαν καεί μετά την εκτέλεση και πριν τον αρχικό ενταφιασμό τους και αυτό που ξέθαψε ο Κάσσανδρος και μετέφερε για την τιμητική ταφή στην βασιλική νεκρόπολη των Αιγών ήταν προφανώς οι τεφροδόχοι με τα καμένα οστά των βασιλικών νεκρών. Μεταφορά οστών σε τεφροδόχους είναι μια αρκετά συνηθισμένη αρχαία πρακτική που μαρτυρείται από τις πηγές και εφαρμόσθηκε και στην περίπτωση του Αλέξανδρου Δ', γιού του Μεγαλέξανδρου κια της Ρωξάνης που δολοφονήθηκε στην Αμφίπολη και θάφτηκε στις Αιγέ δίπλα από τον τάφο του παππού του.
ΑΚ

ΑΝΑΝΕΩΣΗ(21-7-2015)
 

Ο Αντώνης Μπαρτσιώκας και οι συνεργάτες του ισχυρίζονται ότι οι σκελετοί από τον Τάφο Ι στη Βεργίνα ανήκουν στον Φίλιππο Β', πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως αναφέρουν σε εργασία που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences.

 

 

 

Στην εργασία αυτή, υποστηρίζεται ότι πιστοποιήθηκε ότι ένα οστούν από τον Τάφο Ι στη Βεργίνα με μία τρύπα στο γόνατο είναι το κουτσό πόδι του Φιλίππου Β’. Επίσης στον Τάφο ΙΙ είναι θαμμένος ο ετεροθαλής αδελφός του Μ. Αλεξάνδρου, Φίλιππος Γ΄ ο Αριδαίος. Η ομάδα μάλιστα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μερικά αντικείμενα από την πανοπλία του Τάφου ΙΙ πρέπει να ανήκουν στον ίδιο το Μέγα Αλέξανδρο και όχι στον Αρριδαίο.

Περισσότερα στο…. The lameness of King Philip II and Royal Tomb I at Vergina,Macedonia