Ίων Δραγούμης - Το Έθνος, μέρος Ι

To κράτος δέν έγινε γιά τό κράτος, ειδεμή τί ένδιαφέρον θά είχε;

Είναι παιδί τοϋ έθνους, καρπός του, γέννημα του, καί γι' αυτό του έχει κάποια σημαντική υποχρέωση - νά τό φυλάγη. Καί, επειδή δλα τά μέρη τοϋ έθνους συνεργάστη­καν καί αγωνίστηκαν γιά νά πλάσουν αυτό τό κράτος πού έχομε, τό κράτος εχει από μέρος του χρέος νά φυλάγη ολόκληρο τό έ'θνος, πού τό έπλασε. Είναι στενώτερο τό κράτος άπό τό έθνος, μικρότερο τό παιδί άπό τό γονιό του, μά δέν έπαψε μέ τούτο νά ζή καί τό έθνος, ό μεγάλος γο­νιός, πού θέλει νά τόν φυλάγουν.

Αν ήταν νά κάμωμε κράτος σάν τούς πολιτειακούς οργανισμούς της νότιας Αμερικής ή της Αυστραλίας, δέν ήταν ανάγκη νά τό κουνήσωμε άπό κει πού ήμαστε πρω-τίτερα. Δέν έγινε γιά τά μαύρα της τά μάτια ή Ελλάδα, καί δέν έχουν μυαλό οί πολιτικοί της, άν δέν νοιώθουν τί­ποτε άλλο άπό τό κράτος, πού τούς έφτειασε μιά μέρα τό έ'θνος καί τούς τό 'δωσε στά χέρια του. Κοντά στ' άλλα δέ νοιώθουν ούτε τό συμφέρο τους, τοϋ κράτους τό συμφέρο, άν παραγνωρίζουν τή δύναμη, πού τούς δίνει ή ύπαρξη τοϋ έθνους γύρω. Πολλά σημάδια δείχνουν πώς ίσαμε τώρα ακόμα έχουν γιά χαμένο δ,τι δέ χωρεί στό καλούπι τοϋ κράτους καί δέν εννοούν νά χάνουν τόν καιρό τους γι αύτο.

Ετσι, δποιο κομμάτι τοϋ έθνους δέν μπορεί νά κόλληση στό κράτος, τό θεωροΰν περιττό. «Ή σπονδυλική στήλη τοϋ κράτους δέν βαστά τή Θράκη», έδογμάτισε τίς προ­άλλες ένας πρωθυπουργός, λοιπόν ή Θράκη είναι γιά πέ­ταμα καί άς γίνη βουλγάρικη ή δ,τι άλλο θέλει. "Ομοια καί ή Τραπεζούντα πρέπει νά γίνη ρούσικη, γιατί βρίσκεται μακριά άπό τό ελλαδικό βασίλειο. "Αλλη λύση δέν υπάρ­χει, άλλη τύχη δέν κάνει νά λάβη ή ελληνική αυτή χώρα. Λογιών λογιών αύτονομίες καί αύτοδιοίκησες δέν υπάρ­χουν. Ή εθνική αυθυπαρξία οποίων Ελλήνων, μέ οποιο­δήποτε τύπο ή πολιτειακή μορφή, δέν κάνει νά φυλαχτή, δέ χρησιμεύει σέ τίποτε, αφού δέν ταιριάζεται μέ την κρα­τική αντίληψη. Η Κρήτη δέν ήταν χρόνια αυτόνομη, ουτε ή Σάμος. Τό έθνος δέν έζησε αιώνες καί στόν Τούρκο ακό­μα σκλαβωμένο. Ή Κύπρος δέν είναι ελληνική μέ τόν "Αγγλο κυρίαρχο.

Βέβαια, ένα έθνος άξιο θά πασκίζη πάντα νά περιμα-ζωχτή σ' ένα κράτος δικό του γιά νά ζήση καί νά κυριάρ­χηση, όπως κάθε ζωντανός οργανισμός τό θέλει, μά, δταν δέν τό μπορή ή δέν τό καταφέρνη ολοκληρωτικά, θά κοιτάζη νά φυλάγεται τουλάχιστο δπως δπως άπό τό χαμό του ίδιου εαυτού του. Καί τότε δέ θά τρέμη ούτε τίς ξένες κυριαρχίες, παρά δποιο μέρος τού έθνους δέν κατορθώση νά έλευτερωθή πολιτικά, θά παλαίβη μέ τόν κυρίαρχο, ως πού νά γλυτώση μέ κάποιο συμβιβασμό τό κεφάλι του καί τήν ψυχή του, ίσαμε πού νά 'ρθη ό καιρός νά καλλιτερέψη καί αυτό τήν τύχη του, νά φτειάση τήν πολιτική μορφή, πού νά τού ταιριάζη δσο γίνεται αρμονικότερα. Μπορεί μάλιστα ένα έθνος, άν δέν καταφέρνη νά κάμη τό ταιρια-ζούμενο κράτος αμέσως, νά δημιουργήση προσώρας κρά­τη περισσότερα, παράδειγμα ή Ιταλία καί ή Γερμανία. Θά έρθη μιά μέρα, πού τά εθνικά τούτα κράτη θά χυθούν σ' ένα καλούπι μεγάλου εθνικού κράτους. Τά εθνικά κράτη πηγαίνουν πάντα κατά τήν ένωση τους.

Μά αυτά δέν τά φαντάστηκαν, φαίνεται, οί ανιστόρητοι ελλαδικοί πολιτικοί. Τό νά λέν πώς κάποιο τμήμα του έθνους είναι άχρηστο καί επιτρέπεται νά ξεχαστή καί νά χαθή, γιατί δέν καταφέρνει εύκολα ή σύντομα νά κόλληση στό γνωστό τους κράτος, τό δικό τους, πού περιλαβαίνει άλλο τμήμα του έθνους, είναι τό ίδιο σά νά λέη ένας άν­θρωπος: «Κόβω τό πόδι μου, γιατί δέν έχω ροϋχο νά φορέσω αρκετά μακρύ γιά νά τό σκεπάση καί αυτό καί νά τό προ­φύλαξη άπό τό κρύο». Τό κράτος είναι τό ποκάμισο πού μπορεί νά φορέση ένα έθνος, άξιο γιά πολιτική αυθυπαρξία καί πού κάποτε δέν τό σκεπάζει ολάκερο. Περισσεύουν συ­χνά άπό τό ποκάμισο μέρη άσκέπαστα. Μήπως οί πολιτικοί τοϋ κράτους θέλουν νά τά κόψουν; Μπορεί δμως καί νά μή φορή τό ποκάμισο αυτό καί πάλι νά ζή τό έθνος καί νά πο­ρεύεται οπως δπως. Καί γίνεται ακόμη τά έθνη νά αλλάζουν πολλά ποκάμισα δικά τους ή ξένα στή χιλιόχρονη ζωή τους.

Γιατί τό κράτος δέν είναι ή ζωή. Τό κράτος -κέντρο πολιτικό του έθνους- γίνηκε δχι γιά νά ζήση αυτό τό ίδιο, παρά γιά νά φυλάξη του έθνους τή ζωή. "Οσο γιά τό έθνος, αυτό πρέπει, είναι ανάγκη, νά ζήση μέ οποιαδήποτε πολι­τική μορφή ή μέ πολλές μορφές καί ξένες ίσως, καί κομ­ματιαστά ακόμη, άν δέ γίνεται αλλιώς, γιά νά δημιουργή-ση κάτι. Γιατί τό έθνος είναι ή ζωή καί θέλει νά δημιουρ-γήση. Μονάχα τό έθνος μπορεί καί δημιουργεί, αυτό έχει τή χάρη τούτη, απόδειξη πώς δημιουργεί καί τούς πολιτι­κούς οργανισμούς, πού λέγονται κράτη. Μά θέλει καί άλλα νά δημιουργήση. Ή πολιτική αποκατάσταση του έθνους, δηλαδή τό κράτος, είναι ό ενδιάμεσος σκοπός του γιά νά καταφέρη έπειτα τόν τελικό του σκοπό. Καί είναι τό κρά­τος τίποτα, στείρος, ξερός ρυθμιστής της πολιτικής του έθνους, ρολόγι της κοινωνικής ζωής, φύλακας τών πο­λιτών, πού ευκολύνει κιόλα τίς συναλλαγές τους, καί κατ­εργάζεται στρατούς καί στόλους γιά τήν αυθυπαρξία, τήν κυριαρχία καί τό μεγαλείο τοϋ έθνους καί οχι βέβαια γιά τήν υπεράσπιση τοϋ ξεροϋ έαυτοΰ του. Τά κράτη χάνο­νται, τά έθνη πολύ σπάνια. Κάποτε τά κράτη είναι αδύνα­τα, ο,τι καί νά τούς κάμης, ενώ τά έθνη τά αντίστοιχα είναι ζουμερά, γερά καί δυνατά.

Ωστόσο τί είναι εκείνο, εξόν άπό τό κράτος του, πού έχει νά δημιουργήση τό έθνος, ό μόνος δημιουργός; Ποιος είναι τών εθνών ό σκοπός ό τελικός, πές τον προορισμό, πές τον αποστολή, πές τον ανάγκη; Ό πολιτισμός!

Νά, έργο άξιο γιά τά έθνη, έργο ανθρωπιστικό, έργο αληθινά ανθρώπινο. Νά, ή δικαιολογία τών εθνών. Νά, πώς τά έθνη είναι χρήσιμα στήν ανθρωπότητα. Νά, πώς ξεπερνούν τά σύνορα τους, ξεχειλίζουν, πλαταίνουν, υψώ­νονται, γεμίζουν καί καταχτούν τόν κόσμο. Νά, πώς είναι δμορφα τά έθνη καί νά, ποΰ έσφαλε ό Χριστός καί ό Κάρο­λος Μαρξ πολεμώντας τά έθνη. Τοϋ έθνους τό άνθισμα καί ό καρπός ό ωραίος είναι ό πολιτισμός. Δέν είναι σωστά σωστά σκοπός του τό άνθισμα, παρά ανάγκη. "Ετσι καί ή γυναίκα γεννάει καί τό φυτό άνθοβολεΐ καί καρποφορεί. Λες καί νά πόθησαν τά κρόδια τήν ίδια τή γέννηση τους, λές καί νά ανάγκασαν μέ τόν καϋμό τους τά δέντρα νά ύψωθοϋν ώς στήν άνθιση τους καί τήν καρποφορία.

Πολιτισμούς γεννούν τά έθνη καί αυτά μονάχα. Καί αυτή είναι ή αξιοσύνη τους ή μεγάλη. "Οσα δείχνονται άξια νά γεννούν πολιτισμούς είναι σημαντικά στόν κόσμο, αξί­ζουν νά ζουν καί νά προκόβουν. Τά άλλα χρησιμεύουν μο­νάχα γιά δούλοι, γιά δργανα, γιά πάτημα, είναι οί σκλάβοι τών πολιτισμένων, τό υποπόδιο τών ποδιών τους γιά να ανεβούν αυτά.

Δέ φτάνει όμως νά είναι ένα έθνος πολιτισμένο, πρέπει κιόλα νά είναι πολιτισμένο άπό δικό του πολιτισμό. Βέ­βαια, κάθε πολιτισμός, όσο πρωτότυπος καί άν φαίνεται, βρίσκεται στ' αλήθεια, επηρεασμένος είτε άπό ξένους πο­λιτισμούς είτε άπό παλιότερους, γεννημένους καί αυτούς άπό τό ίδιο έθνος ή καί άπό τά δυό μαζί. "Αλλο δμως επη­ρεασμένος άπό ξένους, καί άλλο ξένος πολιτισμός μετα­φυτευμένος σ' ένα έθνος. Είναι έθνη πού δέν μπορούν νά δημιουργήσουν πολιτισμούς, παρά μόνο δέχονται ξενο-φερμένους καί τούς διαστρέφουν κατά τό φυσικό τους. Εί­ναι καί άλλα πού μήτε αυτό δύνανται νά καταφέρουν, δέ χωνεύουν κάν τούς πολιτισμούς. Μά βρίσκονται καί τέ­τοια έθνη, πού όλοι οί ξένοι καί παλιότεροι πολιτισμοί αφο­μοιώνονται μέσα τους καί γίνονται αφορμή γιά νά προχωρέσουν πάρα πέρα, στυλοβάτης γιά νά υψωθούν, σπορά γιά νά καρπίσουν αυτά καί νά γεννοβολήσουν τόν δικό τους, τόν γνήσιο πολιτισμό τους. Γι' αυτά τά έθνη ό πολι­τισμός δέν πάρθηκε άπ' άλλου, παρά είναι καρπός εντό­πιος, δέν είναι πολιτισμός άπ' έξω, άλλά άπό μέσα, όχι μπασμένος άπό ξένους τόπους καί έθνη, παρά άπό τά τρίσ­βαθα τών σωθικών τους βγαλμένος.

συνεχίζεται.............εδώ