”Macedonia timeless” :Ακροδεξιός ρατσισμός και γραφικότητες των Σκοπίων

Η σλαβομακεδονική πολιτική και πολιτισμική έκφραση, όπως τη ζήσαμε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, μας επιφυλάσσει διαρκώς αρνητικές εκπλήξεις.  Εμφανίστηκε μια νέα γενιά Σλαβομακεδόνων πολιτικών, που βάσισε τη πολιτική της σε δύο στοιχεία: στο ρατσισμό κατά των άλλων εθνικών ομάδων, που βρίσκονται στα όρια του νέου κράτους και κυρίως κατά των Αλβανών και στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας εθνικής ταυτότητας των Σλαβομακεδόνων, βασισμένη στην οικειοποίηση μορφών του αρχαίου ελληνομακεδονικού κόσμου. 

Το δεύτερο αποτελεί μια γραφική απόπειρα ενός ακροδεξιού ρεύματος που έρχεται από το βαθύ παρελθόν και χαρακτηρίζεται από καινοφανή στοιχεία. Όπως την εγκατάλειψη της σλαβικής ιδιοπροσωπίας και της κατασκευής μιας νέας τελείως φανταστικής που βασίζεται στο μακεδονικό ιδεολόγημα. Αεροδόμια, πόλεις, στάδια μετωνομάζονται με ονόματα οικεία δικά μας, ελληνικά. Η πλέον εκλεπτυσμένη εικαστική επιβεβαίωση της νέας ιδεολογικής μορφής των Σλαβομακεδόνων, αποτελεί το προπαγανδιστικό βίντεο με την βαρύγδουπη ονομασία «Macedonia timeless».

Μέσα από το ονειρικό τοπίο των Πρεσπών και της παραδοσιακής σλαβομακεδονικής μορφής, ξεπηδά ομαλά το νέο παρελθόν: Αλέξανδρος, Μακεδόνας πολεμιστής, αρχαίο σύμβολο της Βεργίνας. Μ’ έναν έξυπνο τρόπο τα τρεις χιλιάδες μετατρέπονται σε ένα συνεχές αφήγημα ενός λεπτου, όπου ο Σλαβομακεδόνας χωρικός, ο νεολιθικός άνθρωπος, οι νεκρικές μάσκες της μυκηναϊκής εποχής, ο Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες, μαζί με τα σλαβονικά μεσαιωνικά κείμενα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, αρμονικά συνδεδεμένων στοιχείων.  

Έχουμε έτσι μπροστά μας, ένα ιστορικό φαινόμενο του 19^ου αιώνα, να διαδραματίζεται με ιδιαίτερη ένταση σε μια εποχή που ο δυτικός κόσμος εθελουσίως εγκαταλείπει τις εθνικές καθηλώσεις. Η περιοχή των Σλαβομακεδόνων ζει σήμερα το δικό της 18^ο και 19ο αιώνα!

Από την απολυταρχία στο έθνος

Το φαινόμενο της εθνικής αφύπνισης εμφανίστηκε από τα τέλη του 18ου  και χαρακτήρισε το 19^ο αιώνα. Οι λαοί αποτίναζαν την απολυταρχία των υπερεθνικών φεουδαρχικών αυτοκρατοριών  και όριζαν μόνοι τους την πορεία τους και τις αξίες τους. 

 

Η διαμόρφωση των εθνικών ταυτοτήτων θα αποτελέσει την  αποθέωση της νεωτερικότητας. Παλιές θρησκευτικές ταυτότητες θα μετασχηματιστούν σε εθνικές. Ξεχασμένες παραδόσεις και ένδοξες ιστορίες θα ξαναέρθουν στο προσκήνιο και θα αποτελέσουν τη νέα ιδεολογική  βάση. Παράλληλα, η βάση αυτή θα ενισχυθεί και μ΄ ένα σύνολο εξιδανικευμένων στοιχείων. Μαζί με τα πραγματικά, δικά τους, στοιχεία του παρελθόντος -που θα σημασιοδοτηθούν όμως μ’ ένα νέο τρόπο- θα υπάρξουν και πλήθος οικειοποιημένων απ’ αλλού, αλλά κι επινοημένων στοιχείων, που θα ενσωματωθούν κι αυτά στη νέα ιδεολογική βάση. Το νέο κοινωνικο-ιστορικό, διαρκώς εξελισσόμενο μόρφωμα του έθνους θα εισβάλλει και θα κυριαρχήσει στο ιστορικό γίγνεσθαι.

Στον 20^ο αιώνα θα ζήσουμε την ολοκλήρωση αυτής της ιστορικής διαδικασίας, πρώτα με την παραμόρφωση που θα επιφέρουν οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες και έπειτα από την είσοδο σε μια νέα περίοδο, όπου οι παραδοσιακές εθνικές αντιλήψεις θα παραχωρούν βαθμιαία τη θέση τους σε νέες υπερεθνικές συγκροτήσεις.

Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπήρξε η πολιτική έκφραση αυτής της διαδικασίας και έναν πρωτοφανές πείραμα. Στη θέση των ανταγωνιζόμενων εθνών μπήκε μια νέα συνεργατική αντίληψη, που επέτρεπε την υπέρβαση του παραδοσιακού περίκλειστου έθνους-κράτους.

Η σλαβομακεδονική φαντασίωση!

Είναι ειρωνία της Ιστορίας το ότι ενώ βρισκόμαστε στον ίδιο συμβατικό χρόνο με την παλιά Ανατολική Ευρώπη, εν τούτοις οι κοινωνίες μας βιώνουν άλλη ιστορική φάση και άλλες διαδικασίες. Η ιστορική περίοδος που τώρα βιώνουν οι παλιοί σοβιετικοί ή γιουγκοσλάβοι, για μας ολοκληρώθηκε -με τον τρόπο που περατώθηκε- το τραγικό ‘22. (Με μόνη εξαίρεση την περίπτωση της Κύπρου)

Ο παλιός κομμουνιστικός κόσμος αυτή τη στιγμή περνά τη φάση διαμόρφωσης εθνών-κρατών, σε αντίθεση με το λεγόμενο δυτικό κόσμο που βρίσκεται στο τέλος της συγκεκριμένης ιστορικής φάσης και επιζητεί τη δημιουργία νέων μεταεθνικών κρατικών μορφωμάτων τύπου Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ιστορική αυτή διαδικασία, που σαφώς ερμηνεύεται, βρίσκεται σε εξέλιξη σ’ όλη την έκταση του παλιού κομμουνιστικού κόσμου και ειδικότερα στις δύο πολυεθνικές Αυτοκρατορίες: την πρώην ΕΣΣΔ και την πρώην Γιουγκοσλαβία. Η κατάρρευση αυτών των “Αυτοκρατοριών” έγινε μόλις στις αρχές της δεκαετίας του ‘90.

Φυσικά για τους αμύητους αυτό φαντάζει ιδαιτέρως περίεργο. Αλλά αυτό που συνέβη εκεί είναι ότι διαιωνίστηκε, με νέα μορφή, η παλιά φεουδαρχική δομή. Μόνο που στη θέση των παλιών φεουδαρχών εγκαταστάθηκε πλέον το Κόμμα, ως συλλογικός ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής. Δηλαδή, δομικά οι “κομμουνιστικές” Αυτοκρατορίες μετέφεραν μέχρι τις μέρες μας τις φεουδαρχικές κοινωνικές δομές, μ’ ότι αυτό σημαίνει στο επίπεδο των κοινωνικών αντιθέσεων και των πολιτικών προτεραιοτήτων

(*) Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας, μαθηματικός. Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη συγγραφή της ιστορίας των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Πρώτο Θέμα”, 18 Ιανουαρίου 2009, σελ. 23

Αναδημοσίευση από το blog του Βλάση Αγτζίδη.