«Ούτε οι σύγχρονοι Έλληνες αλλά ούτε και οι Σλαβομακεδόνες είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και Μακεδόνων αντίστοιχα»……

…είναι ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι Σλαβομακεδονιστές(αλλά και Ελληνόφωνοι που συμπράττουν μαζί τους ιδεολογικά) όταν αρχίζεις να μιλάς μαζί τους με την γλώσσα του μεταμοντέρνου θεωρητισμού. Αυτή η γλώσσα είναι βασισμένη σε μια θεωρία που λέει ότι τα έθνη είναι δημιούργημα του 18ου αιώνα μιας και τότε έχουμε και την γένεση των σύγχρονων κρατών. Ας εξετάσουμε να δούμε τα κενά αυτά του επιχειρήματος.

Ξεκινάω φυσικά με το ότι κανένας μοντέρνος εθνολόγος, ανθρωπολόγος ή ιστορικός , ακόμα και από αυτούς που κάποιοι της Σλαβομακεδονικής διασποράς που τους έχουν κάνει σημαία (Μπόρζα, Ντανφορθ) δεν επιβραβεύει αυτό που υποστηρίζει η ιστοριογραφία της FYROM ότι έχουν οι Σλαβομακεδόνες οποιαδήποτε πολιτιστική ή εθνική σχέση με τους Μακεδόνες της Κλασσικής, Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής και Πρωτοβυζαντινής περιόδου. Δηλαδή δεν παραδέχονται καμία συνέχεια με τους προηγούμενους.

Αντίθετα πάρα πολλοί παγκοσμίως γνωστοί εθνολόγοι (A.D. Smith), ανθρωπολόγοι (Έγκελς), γενετιστές (Σφόρτζα), ιστορικοί (Grifith, Hammond) κλπ.,κλπ, κλπ υποστηρίζουν ότι εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες είμαστε συνέχεια των προηγουμένων Ελλήνων. Άρα υποστηρίζουν την συνέχεια μας. Φυσικά ο καθένας με τον τρόπο του (πολιτιστικά, ιστορικά, ανθρωπολγικά, γεννετικά κλπ).

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΈΛΛΗΝΕΣ

Είναι γνωστό ότι οι οπαδοί του επιχειρήματος που εξετάζουμε θεωρητικά ακολουθούν την γενική θεωρία αλλά και πρωτοπόρου νεωτεριστή Renan που λέει ότι το έθνος στην νεωτερική εποχή δημιουργήθηκε όχι γιατί υπήρξε μία κοινή πολιτισμική, εθνοφυλετική καταγωγή και κοινότητα, αλλά γιατί μέσα στην χωροχρονική συγκυρία δημιουργήθηκε μία κοινή βούληση, μία συμφωνία βασισμένη σέ κοινούς αγώνες και σε κοινά οράματα. (πολιτικό μοντέλο έθνους)
Η θεωρία όμως αυτή είναι αρκετά πειστική αλλά έχει εφαρμογή μόνο στα αποικιοκρατικά δυτικά έθνη και στα επιλεγόμενα αποικιακά κράτη του 20ου αιώνα, όχι όμως στο βαλκανικό ελληνικό έθνος. Όπως λέει ο Anthony Smith η θεωρία Renan ανήκει στο δυτικό μοντέλο του πολίτη, κατά το οποίο για τον σχηματισμό έθνους απαιτούνται:

«μία ιστορική εδαφική επικράτεια, μία νομικο-πολιτική κοινότητα καί ισότητα
απέναντι στον νόμο, μία κοινή πολιτική κουλτούρα και ιδεολογία»

Υπάρχει όμως και το εναλλακτικό μοντέλο αυτό του ενός από τους επιφανέστερους σύγχρονους θεωρητικούς του εθνικισμού, ο Anthony Smith. Σύμφωνα με αυτό λοιπόν το έθνος ως κοινότητα βασίζεται στους κοινούς προγόνους, στήν κοινή καταγωγή διαφόρων εθνοτικών ομάδων και στην γηγενή κουλτούρα τους (πολιτιστικό μοντέλο έθνους)

Το ζήτημα είναι ποιο μοντέλο ταιριάζει καλύτερα στην ελληνική ιστορική πραγματικότητα:

το μοντέλο του πολίτη των Renan, Gellner και Anderson

ή

το εθνοτικό μοντέλο του Smith.

Κατά τον Smith, το μοντέλο του πολίτη αρμόζει σε έθνη με αποικιακό ή αυτοκρατορικό παρελθόν, όπως είναι η Ρωσσία, η Κίνα, η Ιαπωνία, η Περσία, η 'Οθωμανική Τουρκία και η Αιθιοπία, αλλά και σε μη δυτικά κράτη πού έκαναν τα πρώτα βήματά τους ως αποικίες ξένων, όπως είναι η Χρυσή 'Ακτή, η 'Ακτή 'Ελεφαντοστου, η Νιγηρία, η Αίγυπτος κλπ
Αναφέρει μάλιστα:

«α) Πριν την ανεξαρτητοποίηση τά κινήματα πού ασπάζονται την ιδέα τού εδαφικού "έθνους τού πολίτη" επιδιώκουν κατ' αρχάς την εκδίωξη τής ξένης εξουσίας καί στήν συνέχεια τήν δημιουργία ενός νέου κράτους-έθνους πάνω στά παλιά αποικιακά εδάφη. Πρόκειται δηλαδή για αντιαποικιακούς εθνικισμούς.

β) Μετά τήν ανεξαρτητοποίηση, όσα κινήματα διατηρήσουν μία αντίληψη έθνους θεμελιωμένη στον πολίτη και το έδαφος επιδιώκουν νά συγκεντρώσουν και να ενοποιήσουν μέσα σε μια νέα πολιτική κοινότητα συχνά ανόμοιους εθνοτικά πληθυσμούς και να δημιουργήσουν με βάση το προγενέστερο αποικιακό κράτοςένα νέο "εδαφικό έθνος". »

Και πάμε τώρα στο μοντέλου εθνικισμού ή γέννησης εθνών που προτείνει ο Smith.
Αναφέρει:

«α) Πρίν την ανεξαρτητοποίηση, όσα κινήματα ασπάζονται μία βασικά εθνοτική και γενεαλογική αντίληψη γιά τό έθνος επιδιώκουν να αποσχιστούν από μιά ευρύτερη πολιτειακή μονάδα (ή να την εγκαταλείψουν γιά νά συναθροισθούν στόν χώρο πού θεωρούν ώς εθνοτική πατρίδα) καί στήν θέση τους νά δημιουργήσουν ενα νέο, εθνοτικό έθνος, μέ πολιτειακή υπόσταση. Πρόκειται για τούς αποσχιστικούς εθνικισμούς καί τούς εθνικισμούς τής διασποράς.

β) Μετά τήν ανεξαρτητοποίηση, τα κινήματα τών οποίων _ αντίληψη γιά τό έθνος είναι κατά βάση εθνοτική καί γενεαλογική επιδιώκουν νά επεκταθούν, ώστε να περιλάβουν όσους εθνοτικά "συγγενείς" πληθυσμούς βρίσκονται εκτός των παρόντων συνόρων τού "εθνοτικού έθνους", μαζί με τα εδάφη στα όποια αυτοί κατοικούν, ή τον σχηματισμό ενός πολύ μεγαλύτερου "εθνοτικού- εθνικού" κράτους μέσω τής ενωσής τους μέ άλλα, πολιτισμικά καί εθνοτικά συγγενή κράτη. Πρόκειται γιά τούς αλυτρωτικούς και τους πάσης φύσεως πανεθνικισμούς»

Αν δεχθούμε ως ακριβέστερο το εθνοτικό μοντέλο, οφείλουμε να βρούμε την σχέση του προνεωτερικου εθνοτικου παρελθόντος με το μοντέρνο έθνος. Δηλαδή έναν κοινό, προνεωτερικό εθνοτικό λωρο, μία κοινή εθνοτική φυλετική καταγωγή. Κι όταν λέμε «εθνοφυλετική καταγωγή» (την οποία αρνουνται οι υποστηρικτές του Renan, Gellner και Anderson), δεν εννοούμε «φυλετική ή αιματική συγγένεια» αλλά «πολιτισμική συγγένεια»
Το ωραίο στην όλη υπόθεση είναι το τι λέει ο ευρετής του όρου «εθνικισμός» (nation-alismus), ο ανανεωτής της φιλοσοφίας της ιστορίας καί του πολιτισμου καί πρόδρομος του Ρομαντισμου, ο Γιόχαν Γκότφρηντ φόν Χέρντερ (1744-1803). Ο Χέρντερ υποστήριζε ότι κάθε Ιστορική περίοδος έχει τον δικό της μοναδικό χαρακτήρα, τον οποίο δεν μπορούμε να αναλύσουμε με βάση σύγχρονους, ορθολογικούς κανόνες, όπως κάνει το «πολιτικό» μοντέλο περί έθνους.

Όπως σημειώνει ο Καθηγητής Μπακαούκας η εθνικότητα είναι καθαρά ένα πολιτισμικό φαινόμενο, γεγονός πού αποδεικνύεται σήμερα από την προσπάθεια των εθνών νά υπερασπίσουν την πολιτισμική τους κληρονομιά . Τό «πολιτισμικό» μοντέλο περί έθνους δεν βλέπει το έθνος ως ανιστορικό βιολογικό φαινόμενο από καταβολής των πρωτόγονων κοινωνιών, όπως κάνουν οι ακραίοι εθνικιστές , ούτε ως μια εντελώς σύγχρονη «πολιτική» κατασκευή των νεότερων χρόνων, όπως κάνουν οι μεταμοντερνιστές και οι μαρξιστές (post-modernists - Marxists). Ύποστηρίζει ότι το έθνος είναι ένα ιστορικό φαινόμενο, πού από τούς αρχαίους ιστορικούς χρόνους έως και σήμερα παρουσιάζει διαχρονικά διάφορες μορφές.

Έτσι όπως λέει ο Anthony Smith ότι αυτό δεν σημαίνει πως αρνούμαστε ούτε τις τεράστιες πολιτισμικές αλ­λαγές που υπέστησαν οι Έλληνες (παρά το γεγονός ότι επιβίωσε η αίσθηση της κοινής εθνότητας) ούτε την πολιτισμική επιρροή που άσκησαν επάνω τους οι λαοί και οι πολιτισμοί που τους περιέβαλλαν για περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια. Όμως ταυτόχρονα, αν λάβουμε υπόψη τη γραφή και τη γλώσσα, ορισμένες αξίες, την ιδιαιτερότητα του περιβάλλοντος και τον πόθο του νόστου, την αδιάκοπη κοινωνική αλληλεπίδραση και την αίσθηση της θρη­σκευτικής και πολιτισμικής διαφορετικότητας -ακόμα και του αποκλεισμού-μπορεί να πει κανείς πως, κάτω από το πλήθος των κοινωνικών και πολιτι­κών αλλαγών των τελευταίων δύο χιλιάδων χρόνων, διατηρήθηκε η αίσθη­ση της ελληνικής ταυτότητας και τα κοινά εθνοτικά αισθήματα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΛΑΒΟΜΑΚΕΔΟΝΕΣ

Στο ερώτημα για το τι είναι οι Σλαβομακεδόνες η απάντηση δίδεται μέσω της κοινωνικής επιστήμης.

Αυτοί που ακολουθούν το πολιτικό μοντέλο τών Renan, Gellner και Anderson σαφώς συμφωνούν ότι οι Μακεντόνσκι δημιουργήθηκαν με τα έθνη-κράτη, δηλαδή κάπου το 1950. Βέβαια οι Σλαβομακεδονιστές(και οι Ελληνόφωνοι υποστηρίχτες τους) δεν συμφωνούν με αυτό μιας και τους βλέπεις ότι προσπαθούν με διάφορα αβάσιμα επιχειρήματα (όπως αυτό της επικεφαλίδας) να μας πουν το αντίθετο.

Αυτοί που ακολοθούν το πολιτιστικό μοντέλο του Smith τότε λένε ότι ναι υπήρχε μία Σλαβική εθνότητα που μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα είχε ακαθόριστη εθνική συνείδηση και ρευστή ταυτότητα που κατοικοί εδώ και μερικούς αιώνες σε μέρος της σύγχρονης γεωγραφικής Μακεδονίας. Έτσι ακολουθώντας τη διάκριση του Anthony Smith μεταξύ εθνοτικής κατηγορίας και εθνοτικής κοινότητας, μπο­ρούμε να πούμε ότι οι Σλαβόφωνοι αποτελού­σαν μια εθνοτική κατηγορία. Πρόκειται για πληθυσμούς που μπορούν να θεωρούνται ως πολιτισμικές συνομαδώσεις, αλλά χωρίς σαφή αίσθηση αυτοσυνειδησίας και συλλογικότητα Λείπει ο μύθος της κοινής καταγωγής, οι κοινές ιστορικές μνήμες, η αίσθηση της αλληλεγγύης και η πρόσδεση σε μια σαφώς προσδιορισμένη πατρίδα. Τέτοιες ομάδες χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες μπορούν να απορροφη­θούν από άλλες, ισχυρότερες ομάδες. Κατά τον Smith, όσο εντονότερα είναι τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν, τόσο ευκολότερη είναι η διαδικασία διαμόρφωσης μιας εθνοτικής κοινότητας.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η Μακεδονία είναι σήμερα όρος καθαρά γεωγραφικός καί όχι εθνολογικός. Έθνος μακεδονικό ιδιαίτερο ούτε υπήρξε ποτέ, αφότου οι αρχαίοι Μακεδό­νες, μαζί με τις άλλες ελληνικές φυλές, ενσωματώθηκαν μέσα στον μεγάλο Ελληνι­σμό των αλεξανδρινών, ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων, ούτε σήμερα είναι δυνατό να νοηθεί. Η θέληση τής Ιστορίας ήταν να βρεθεί σήμερα το έδα­φος τής μεγάλης αρχαίας Μακεδονίας μοιρασμένο σε τρεις λαούς, τούς Έλ­ληνες, Σλαβομακεδόνες και Βουλγάρους, και προσαρτημένο με σειρά διεθνών συνθηκών στα τρία αντίστοιχα βαλκανικά κράτη.

Το φαινόμενο της ταυτότητας εξετάζεται τόσο με την ευρεία έννοια της διάκρισης μιας ομάδας ανθρώπων από άλλες με βάση ορισμένα κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά όσο και με τη στενότερη έννοια της «εθνοτικής» ή της «εθνικής» ταυτότητας, που έχουν σημείο αναφοράς τα σύγχρονα έθνη και κράτη.

Άρα όταν κάποιος αποδέχεται ότι η έννοια του έθνους και, συνακόλουθα, της εθνικής ταυτότητας αποτελεί σχετικά σύγχρονο δημι­ούργημα και μια κοινωνική οντότητα μόνο στο βαθμό που παίρνει τη μορφή του σύγχρονου εδαφικά προσδιορισμένου κράτους, δηλαδή του “εθνικού κράτους” πρέπει να αποδέχεται ότι και οι Σλαβομακεδόνες γεννήθηκαν το 1944 με την διακύρηξη της ASNOM.

Άραγε το αποδέχονται οι χρησιμοποιούντες το εξεταζόμενο επιχείρημα υπερασπίστες του ?

Βιβλιογραφία
1-Hobsbawm, Έθνη και Εθνικισμός, από το 1780 μέχρι σήμερα
2-Anthony D. Smith, Εθνική Ταυτότητα
3-Anthony D. Smith, Nationalism and Modernism
4-Μιχάλης Μπακαούκας, Αρχαίος ελληνικός φυλετισμός καί νεοελληνικός εθνικισμός (άρθρο) 5-Σπυρίδων Σφέτας, Η διαμόρφωση της Σλαβομακεδονικής ταυτότητας