Μαίρη Λέφκοβιτς : Ο Μεταμοντερνισμός στην σύγχρονη Ιστορία.

Η αμφισβήτηση ενός συστήματος πεποιθήσεων αποτελούσε μονάχα το ένα μέρος του προβλήματος. Χωρίς να το συνειδητοποιήσω είχα βρεθεί στο επίκεντρο μιας πνευματικής καταιγίδας που μαινόταν για αρκετό καιρό. Η καταιγίδα ενέσκηψε (ούτως ειπείν) εξ αιτίας δύο διαφορετικών καιρικών συστημάτων στα αμερικανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, το ένα επιστημονικό και το άλλο κατά βάση πολιτικό. Το καθένα από μόνο του ήταν ισχυρό, αλλά μαζί μεταμορφώθηκαν σε χιονοθύελλα. Αυτή η υπερκαταιγίδα άλλαξε τη φύση των συζητήσεων στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης. Κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, μάλιστα, την άλλαξε τόσο ριζικά ώστε μερικές φορές ήταν δύσκολο ακόμη και για έναν ειδικό ερευνητή όπως εγώ να καταλάβει τι συνέβαινε. Στο σημείο αυτό η μεταφορά της καταιγίδας καταρρέει, επειδή αυτή η πνευματική διαπάλη διήρκεσε περισσότερο από μια καταιγίδα. Συνεχίσθηκε αμείωτη για σχεδόν μια δεκαετία.

Αυτή η πνευματική καταιγίδα τροφοδοτήθηκε από κάτι που είναι πλέον γνωστό ως μεταμοντερνισμός. Στην ουσία ο μεταμοντερνισμός είναι μια μορφή σκεπτικισμού συνδυασμένου με αυτογνωσία. Οι οπαδοί του υποστηρίζουν ότι καμία ιστορική αφήγηση δεν μπορεί να θεωρηθεί γνήσια, διότι οι συγγραφείς πάντοτε έχουν πολιτικά κίνητρα, είτε το γνωρίζουν είτε όχι.[1] Οι μεταμοντερνιστές, εν ολίγοις, πιστεύουν ότι δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Κάθε ισχυρισμός είναι ύποπτος, ειδικότερα εάν γίνεται γενικά αποδεκτός ως αληθινός. Τα κίνητρα κάθε ιστορικού πρέπει επομένως να εξετάζονται λεπτομερώς, εκτός από εκείνα των ίδιων των μεταμοντερνιστών.

Στις πιο μετριοπαθείς μορφές του ο μεταμοντερνισμός αποτέλεσε ένα.....

χρήσιμο μέσο για να αποκατασταθεί μια αδικία κατά την οποία αγνοήθηκε η συνεισφορά των μειονοτικών ομάδων και των γυναικών, ειδικότερα στο πεδίο της αμερικανικής ιστορίας.[2] Αλλά στις πιο ακραίες και αντιρρεαλιστικές μορφές του, ο μεταμοντερνισμός φαίνεται να υποστηρίζει την ιδέα ότι τα γεγονότα δεν είναι τίποτε περισσότερο από απόψεις, ότι η αντικειμενικότητα είναι αδύνατη και ότι δεν υπάρχει η αλήθεια παρά μόνο η άποψη της πλειοψηφίας, ή μια κυρίαρχη παραδοχή, σε όλα τα πεδία επιστημονικής έρευνας. Ως κορύφωση του κριτικού λόγου που εξέφραζε ο μεταμοντερνισμός τη δεκαετία του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τα ίδια τα θεμέλια της γνώσης έμοιαζαν να καταρρέουν. Έπρεπε να γραφούν νέες αφηγήσεις, νέες ιστορίες.

Κάποια στιγμή αυτή η πνευματική καταιγίδα συγχωνεύτηκε με μια πολιτική και συγκεκριμένα με μια νέα αντίληψη ρατσισμού. Σχεδόν όλοι στις ΗΠΑ έχουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επηρεασθεί από τον ρατσισμό. Η τρομερή ιστορία του ρατσισμού σε αυτή τη χώρα έχει γεννήσει δικαίως έντονα συναισθήματα ενοχής σε όλους όσοι πιθανότατα ήσαν υπεύθυνοι για κάποια ρατσιστική πράξη ή οι γονείς ή οι πρόγονοι των οποίων μπορεί να ήσαν υπεύθυνοι για τη διαιώνιση ενός συστήματος που ενεθάρρυνε τη δεσποτική ιδέα της φυλετικής κατωτερότητας.

Σχεδόν όλοι οι ακαδημαϊκοί, μεταξύ των οποίων και εγώ, είμαστε πρόθυμοι να πράξουμε ό,τι μπορούμε, προκειμένου να επανορθώσουμε τις αδικίες του παρελθόντος στον χώρο της εκπαίδευσης. Τα προγράμματα θετικής δράσης και ίσων ευκαιριών αποτέλεσαν ένα πρώτο βήμα σε αυτή τη μακρά διαδικασία. Η διδακτέα ύλη των πανεπιστημίων περιλαμβάνει πλέον μαθήματα που μελετούν τους πολιτισμούς και τη συμβολή διάφορων μειονοτικών ομάδων ή ερευνούν τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι μειονοτικές ομάδες σε πλαίσια στα οποία προηγουμένως η παρουσία τους δεν είχε παρατηρηθεί. Ορισμένες μειονοτικές ομάδες απολαμβάνουν προνόμια τα οποία δεν έχουν δοθεί στην πλειοψηφία.

……………………………………………………

Εκτός από αυτές τις επανορθωτικές πολιτικές, οι ακαδημαϊκοί χρησιμοποίησαν τον μεταμοντερνισμό ως ένα ακόμη όπλο σε αυτό που θεωρούσαν ως την πρώτη τους μάχη εναντίον του ρατσισμού. Οι αντιρρεαλιστικές προσεγγίσεις του μεταμοντερνισμού έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι ανοικτές και διαθέσιμες σε όλους και από όλους τους επιστημονικούς κλάδους. Οι ακαδημαϊκοί που υιοθετούν αυτές τις προσεγγίσεις συχνά ισχυρίζονται ότι τα γεγονότα δεν είναι τίποτε περισσότερο από δηλώσεις της πλειοψηφίας ή μια συμβατική άποψη. Αυτή η πεποίθηση τους οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ουσιαστικά όλες οι ιστορικές αφηγήσεις του παρελθόντος πρέπει να επανεξεταστούν ή να επαναδιατυπωθούν, επειδή δεν μπορούμε παρά να υποθέσουμε ότι γράφηκαν από συγγραφείς που, έστω και ασυνείδητα, ήσαν ρατσιστές.

Ένας από τους λόγους που έκαναν αυτήν την προσέγγιση στην καταγραφή της ιστορίας τόσο ελκυστική είναι ότι ισχυροποιούσε τους θιασώτες της. Οι ακαδημαϊκοί, που συνήθως όλοι τους τη ζωή παρατηρούν τη δράση από τα παρασκήνια, θα μπορούσαν πλέον να παίξουν τον ρόλο του κριτή καλώντας μελετητές του παρελθόντος στο εδώλιο, παρ' όλο που είτε τα εγκλήματα τους διαπράχθηκαν πριν από πολύ καιρό είτε μέχρι τώρα είχαν περάσει απαρατήρητα. Με αυτόν τον τρόπο οι μεταμοντερνιστές ακαδημαϊκοί πίστευαν ότι οι ιστορικές αφηγήσεις δεν ήσαν μόνο σκονισμένα αρχεία που ενδιέφεραν τους ειδικούς, αλλά πανίσχυρα πολιτικά εργαλεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να μεταβάλλουν το status quo ή να επιφέρουν αναγκαίες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.

Το γεγονός ότι οι μύθοι πλέον διδάσκονται ως ιστορία έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τον μεταμοντερνισμό. Εάν ένας μύθος εξυπηρετεί έναν χρήσιμο κοινωνικό σκοπό, ή χρησιμοποιεί το παρελθόν ως ένα μέσο αποκατάστασης των αδικιών του παρόντος, πολλοί ακαδημαϊκοί δεν αντιδρούν στην παρουσία του στη διδακτέα ύλη.

Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά  αποσπάσματα από το βιβλίο της «Μάθημα Ιστορίας»( σελ 13-16) των εκδόσεων  Ενάλιος, 2010. Το συνιστώ για αγορά και μελέτη. Για να καταλάβει ο αναγνώστης όταν θα πάρει το βιβλίο της Λέφκοβιτς, και στην θέση του όρου «αφροκεντρισμού» βάλει την θέση τον «Σλαβομακεδονισμό», τότε θα διαπιστώσει ότι δεν διαφέρουν πουθενά σε ότι αφορά τον ρατσιστικό, την χλεύη και το αλλαζονικό χαρακτήρα τους.

Φυσικά όπως λέει και η ίδια δεν πολέμησε μόνο τον αφροκεντρισμό αλλά και τον μεταμοντερνισμό όπου με αυτόν «μαγειρεύονται» οι νέες εκδοχές της ιστορίας αλλά και της ταυτότητας, υπό τον πέπλο του....πολιτικώς ορθού.

Σας θυμίζει κάτι από τους ντόπιους εθνομηδενιστές αλλά και τους  ξένους κοινωνιολόγους που προωθούν εδώ και 20 χρόνια τον σλαβομακεδονισμό ως «Macedonian identity»;