Οι θεμελιώδεις Aρχές του Συντάγματος ως οδηγός για τις εκλογές.

Με αφορμές  την α) κατηγορία για αντισυνταγματικότητα των μνημονιακών νόμων  αλλά και β)την κατάργηση  ως υποχρεωτικού του μαθήματος «Πολιτική και Δίκαιο» στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση , θα ήθελα να υπενθυμίσω ποιες είναι οι Θεμελιώδεις Aρχές που διέπουν το Σύνταγμα μας, και οι οποίες κατά την γνώμη μου δεν παραβιάζονται σήμερα μόνο επί  της Μνημονιακής εποχής αλλά και πριν από αυτής.


Έχουμε λοιπόν τις εξής Αρχές που διέπουν το Σύνταγμα μας:

•  Λαϊκής και Εθνικής Κυριαρχίας
•  Κράτους Δικαίου
• Κοινωνικού Κράτους Δικαίου
• Διάκρισης Λειτουργιών

Για  να τις δούμε μία προς μία, ώστε να μπορέσουμε και καταλάβουμε  και το δίκαιο των παραπάνω αφορμών αλλά και να τις λάβουμε υπόψη ώστε να δούμε ως υπεύθυνοι πολίτες και όχι «ως μαζί τα φάγαμε», πια κόμματα πραγματικά υπερασπίζονται αυτές τις αρχές.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ

Το Σύνταγμα ορίζει ότι «θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία». «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ασκούνται υπέρ αυτού και του έθνους…» (άρθρο 1 παρ. 1, 2). Οι διατάξεις αυτές κατοχυρώνουν την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.

Η ταυτόχρονη συνταγματική αναφορά στο έθνος και τον λαό γίνεται για να συμπεριληφθεί και ο εκτός της ελληνικής επικράτειας ελληνισμός στην έννοια του συνόλου των πολιτών. Έθνος είναι ένα σύνολο ανθρώπων που συνδέονται μεταξύ τους με στοιχεία κοινού πολιτισμού, κοινής ιστορίας, κοινών επιδιώξεων.

Από τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 1, 2 του Συντάγματος προκύπτει ότι οι κρατικές εξουσίες όχι μόνον πηγάζουν από τον λαό, αλλά ασκούνται υπέρ αυτού. Οι αποφάσεις που παίρνουν τα κρατικά όργανα πρέπει να υπηρετούν τον λαό και γενικά το κοινωνικό σύνολο. Η δράση των κρατικών οργάνων πρέπει να έχει ως γνώμονα την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολιτών.

Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ

Kράτος δικαίου είναι το κράτος, στο οποίο οι κυβερνώντες είναι υποχρεωμένοι να ασκούν την εξουσία με βάση κανόνες δικαίου. Αποτρέπεται έτσι το ενδεχόμενο της αυθαίρετης άσκησης εξουσίας σε βάρος των πολιτών.

Η αρχή του κράτους δικαίου διασφαλίζεται:

α) με την αρχή της νομιμότητας. Τα κρατικά όργανα της Διοίκησης ενεργούν μόνον όταν και όπως προβλέπει ο νόμος. (Για παράδειγμα στους παραβάτες οδηγούς αυτοκινήτων επιβάλλονται χρηματικά πρόστιμα ή ποινές, όπως αφαίρεση της άδειας, μόνον στις περιπτώσεις που προβλέπονται από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας).

Η πολιτεία θεσπίζει νόμους (κανόνες δικαίου) βάσει των οποίων ενεργεί όταν νομοθετεί, δικάζει, διοικεί. Η ίδια η πολιτεία αυτοπεριορίζεται (δεσμεύεται) από τους κανόνες που η ίδια έθεσε.

Ο πολίτης αντίστοιχα, έχει νόμιμη αξίωση από την πολιτεία να μην περιορίζεται η δράση του πέρα από τα όρια που προβλέπει ο νόμος. Διαφορετικά, η άσκηση της δημόσιας εξουσίας είναι παράνομη.

β) με την αποτελεσματική προστασία των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών.

γ) με τη διαφάνεια, τη χρηστή διαχείριση, την αντιγραφειοκρατική και αποτελεσματική λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης.

δ) με τη διάκριση των εξουσιών / λειτουργιών του κράτους .

 Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ

Το άρθρο 25, παρ. 1 Σ. εμπλουτίζει την αρχή του κράτους δικαίου με στοιχεία κοινωνικής δικαιοσύνης: «Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους».

Αυτό σημαίνει ότι το κράτος προβαίνει σε αναδιανομή των αγαθών, προβαίνει δηλαδή σε κοινωνικές παροχές όπως είναι για παράδειγμα η δημόσια δωρεάν παιδεία σε όλους τους πολίτες, η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων κ.ά.

Η αρχή του κοινωνικού κράτους σήμερα υλοποιείται με τον παρεμβατισμό και τη συμμετοχή του κράτους στην κοινωνική ζωή. Η κατοχύρωση των λεγόμενων κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών, εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση και κοινωνική συνοχή.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ

Το Σύνταγμα διακρίνει τρία είδη κρατικής δράσης της πολιτείας:

• τη νομοθεσία, τη θέσπιση δηλαδή κανόνων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμβίωση,
• την εκτέλεση, την υλοποίηση δηλαδή και εφαρμογή αυτών των κανόνων
• τη δικαιοδοτική ή δικαστική λειτουργία, την επίλυση δηλαδή των διαφορών που ανακύπτουν από την εφαρμογή των κανόνων δικαίου.

Στο κράτος δικαίου, όπως είδαμε, η κρατική εξουσία αυτοπεριορίζεται με κανόνες δικαίου. Αν η νομοθετική και εκτελεστική λειτουργία ασκούνταν από τα ίδια κρατικά όργανα, δεν θα μπορούσε να νοηθεί περιορισμός της εκτελεστικής από τη νομοθετική λειτουργία.

Για παράδειγμα, η Δημόσια Διοίκηση (π.χ. Εφορίες) θα μπορούσε να πράττει ανεξέλεγκτα και να προβαίνει σε αυθαιρεσίες σε βάρος των πολιτών χωρίς δέσμευση από τον νόμο. Με τον ίδιο τρόπο, αν η δικαστική λειτουργία δεν ήταν ανεξάρτητη από τις άλλες δύο λειτουργίες, δεν θα μπορούσε να ελέγξει αποτελεσματικά τις πράξεις τους, να εξετάσει δηλαδή, αν είναι σύννομες (σύμφωνες με τον νόμο).

Η διάκριση των λειτουργιών καθιερώνεται, προκειμένου να περιορίζεται η κρατική εξουσία και να μην προβαίνει σε αυθαιρεσίες. Η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών υπηρετεί την αρχή του κράτους δικαίου.

Η διάκριση των λειτουργιών μπορεί να είναι απόλυτη ή σχετική.

Απόλυτη διάκριση υπάρχει όταν τα όργανα της μιας κρατικής λειτουργίας δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνουν και να ασκούν, έστω και ελάχιστο τμήμα μιας άλλης λειτουργίας.

Σχετική διάκριση υπάρχει όταν το Σύνταγμα αναγνωρίζει σε όργανα της μιας λειτουργίας να ασκούν τμήμα μιας άλλης, σε ποσοστό, όμως, μικρό, ώστε να μην επέρχεται ανατροπή στη βασική αρχή της διάκρισης των λειτουργιών.

Στην Ελλάδα υπάρχει σχετική διάκριση λειτουργιών. Για παράδειγμα η άσκηση της νομοθετικής λειτουργίας ανατίθεται στην εθνική αντιπροσωπεία (Βουλή). Για να τεθούν, όμως, σε ισχύ οι ψηφισμένοι νόμοι πρέπει να συμπράξει η εκτελεστική εξουσία και συγκεκριμένα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.


ΕΠΙΛΟΓΟΣ


Θα κλείσω με το εξής: δεν είναι τυχαίο ότι ο νομοθέτης καθιερώνει ρητά το δικαίωμα της αντίστασης των Ελλήνων με το «…που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία» ( παρ. 4 του άρθρου 120).


Η διάταξη αυτή απευθύνεται σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από το φύλο ή την ηλικία, ανεξάρτητα από την ιδιότητα που μπορεί να έχουν, του απλού πολίτη ή του κρατικού οργάνου. Ο λαός, ο πραγματικός φορέας κάθε εξουσίας, ανακηρύσσεται σε κρατικό όργανο υπεράσπισης του Συντάγματος και της μορφής του πολιτεύματος.


Ο δε ορισμός της βίας(Λεξικό Τριανταφυλλίδη) είναι σαφής:  η (υλική ή ψυχική) πίεση που ασκεί κάποιος επάνω σε κπ. άλλο για:

• να του επιβάλει τη δική του θέληση
• γεγονότα εξαιρετικά και απρόβλεπτα, που επιφέρουν αδυναμία εκπλήρωσης κάποιας υποχρέωσης 
• να δηλωθεί ανώτατο ποσοτικό, χρονικό κτλ. όριο

Χρησιμοποιούμενη κύρια βιβλιογραφία: Πολιτική και Δίκαιο, Β’ Λυκείου, ΟΕΔΒ