Εθνικισμός, Φασισμός και Χρυσή Αυγή

Όταν ρωτάνε τους χρυσαυγίτες βουλευτές πως αυτοπροσδιορίζονται πολιτικά, αυτοί απαντάνε ότι είναι εθνικιστές. Όταν ρωτάνε τους αντίπαλους τους,  αυτοί  τους προσδιορίζουν ότι είναι φασίστες νεοναζί.  Υπάρχει δηλαδή ένα πρόβλημα ερμηνείας στο τι εκφράζει ο καθένας. Ο εθνολόγος-μελετητής  Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης, πριν 32 χρόνια σωστά είχε ερμηνεύσει ότι «σημαντικό ρόλο στην ιδεολογική σύγχυση και στον πολιτικό αποπροσανατολισμό, διαδραματίζει η αλλοίωση των εννοιών της πολιτικής, κοινωνιολογικής, φιλοσοφικής, κλπ ορολογίας»[1].

Αυτό το διαπίστωσα όταν είχα τις διαδικτυακές μου μάχες με  άτομα που εκφράζουν εθνομηδενιστικές και μεταμοντέρνες αντιλήψεις. Για αυτούς ήμουν ένας ακροδεξιός εθνικιστής. Σήμερα στην εποχή του μνημονίου και της αυταρχικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής των μνημονιακών κυβερνήσεων, για τους χρυσαυγίτες και τους μνημονιακούς, είμαι ένας ακροαριστερός, ένας σοσιαλιστής, ένας υπέρμαχος των..σοβιέτ.

Έτσι λοιπόν σε αυτό το μικρό άρθρο, θα προσπαθήσω να διευκρινίσω αυτές τις δύο ιδεολογικές έννοιες, ώστε ο καθένας να βγάλει τα συμπεράσματά του στο τι είναι τελικά η ΧΑ. Άλλωστε, πάντα ήμουν εναντίον στην....



«προκατάληψη επιβεβαίωσης», δηλαδή στην  τάση να ερμηνεύονται πληροφορίες με τρόπο που να επιβεβαιώνει τις δικές μας προδιαμορφωμένες αντιλήψεις.

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

Θα ξεκινήσω με τις ερμηνείες που του δίνουν διάφοροι μελετητές, οι οποίοι φυσικά δεν είναι μεταμοντέρνοι. Έτσι λοιπόν εθνικισμός …

 

·         γενικώς σημαίνει προσπάθειαν ενός έθνους προς επιβολήν τον. Αλλά δεν αποτελεί εθνικισμόν κάθε τοιαύτη επιβολή, παρά μόνον η γινομένη εντός των ορίων τον έθνους, αντιθέτως προς την εκτεινομένην πέραν αυτών, η οποία αποτελεί ιδιαιτέραν, ουσιωδώς διαφέρουσαν κατηγορίαν εθνικής εκδηλώσεως.[2]

·         είναι ένα ιδεολογικό κίνημα με σκοπό την επίτευξη και τη διατήρηση της αυτονομίας, της ενότητας και ταυτότητας για έναν πληθυσμό που ορισμένα από τα μέλη της κρίνουν ότι συνιστούν πραγματικό ή δυνητικό "έθνος".[3]

·         Όρος συνώνυμος του Πατριωτισμού, της Φιλοπατρίας. Αντίθετος του Διεθνισμού. Υποδηλώνει αφ' ενός μεν την στάση ενός ατόμου με ανεπτυγμένη εθνική συνείδηση το όποιον αγωνίζεται αδιάκοπος διά την προκοπή του Έθνους του, αφ' ετέρου δε την κοσμοθεωρία εκείνην της οποίας θεμελιώδης αρχή είναι η άποψη ότι το συμφέρον του Έθνους προέχει κάθε άλλου συμφέροντος ή επιδιώξεως ατομικής ή ομαδικής.[4]

Νομίζω ότι είναι αρκετοί αυτοί οι ορισμοί. Είναι ξεκάθαροι και αποδεικνύουν ότι ο εθνικισμός δεν είναι η κακιά ιδεολογία όπως έχει επικρατήσει στην Ελλάδα της Πνευματικής Διαστρέβλωσης. Επίσης μία μεγάλη και σκόπιμη εννοιολογική σύγχυση που υπάρχει και έχει επικρατήσει, είναι ότι πολλοί θεωρούν και νομίζουν ότι ο εθνικισμός είναι ένας. Δεν είναι έτσι. Οι εθνικισμοί είναι πολλοί και διάφορων τύπων. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με τον επηρεασμό του εθνικισμού από άλλες ιδεολογίες, όπως αυτές του ολοκληρωτισμού, του σοσιαλισμού, του φιλελευθερισμού ακόμα και αυτής της παγκοσμιοποιήσεως. Έτσι λοιπόν οι διάφοροι μελετητές(Παπαναστασίου, Κώστας Χατζηαντωνίου, Andrew Heywood, Anthony D.Smith, Λεξικό UNESCO κλπ) χωρίζουν τον εθνικισμό σε…

·         Πολιτικό και Οικονομικό

·         Αποικιοκρατικό και αντί-αποικιοκρατικό

·         Πολιτισμικό και εθνοπολιτισμικό

·         Εθνοτικό

·         Συντηρητικό και Φιλελεύθερο

·         Επιθετικό και επεκτατικό

·         Σοβινιστικό και ολοκληρωτικό

 

Οι παραπάνω εθνικισμοί είναι χαρακτηριστικοί. Θα μείνω όμως στους δύο(ή τέσσερεις) τελευταίους, μιας και κατά την γνώμη μου είναι αυτοί που μας ενδιαφέρουν σε αυτό το άρθρο και αφορούν και την ΧΑ. Εκείνο που διακρίνει αυτές από τις υπόλοιπες(ειδικά στην τελευταία)  είναι η ύπαρξη του σοβινισμού του (chauvinism), μια πίστη στην ανωτερότητα ή την υπεροχή του έθνους έναντι των άλλων. Τέτοιες ιδέες ήταν ιδιαίτερα εμφανείς στον Ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό, ο οποίος δικαιολογούταν από μια ιδεολογία φυλετικής και πολιτισμικής υπεροχής. Ο εθνικός σοβινισμός (national chauvinism) τρέφεται από ένα συναίσθημα έντονου, ακόμη και υστερικού εθνικιστικού ενθουσιασμού. Το άτομο ως ξεχωριστό, ορθολογικό ον εξαλείφεται εντελώς από την ίο κύμα του πατριωτικού αισθήματος, που εδράζεται με την επιθυμία για επίθεση, επέκταση και πόλεμο. Ο δεξιός Γάλλος εθνικιστής Charles Maurras απεκάλεσε αυτόν τον έντονο πατριωτισμό «ολοκληρωτικό εθνικισμό» (integral nationalism): άτομα και ανεξάρτητες ομάδες χάνουν την ταυτότητά τους μέσα σε ένα πανίσχυρο «έθνος», το οποίο έχει μια ύπαρξη και σημασία πέρα από τη ζωή κάθε μεμονωμένου ατόμου. Τέτοιος επιθετικός εθνικισμός συνοδεύεται συνήθως από μιλιταρισμό. Η στρατιωτική δόξα και κατάκτηση είναι οι απόλυτες αποδείξεις του εθνικού μεγαλείου και είναι ικανές να γεννούν έντονα συναισθήματα εθνικιστικής αφοσίωσης.[5]

 

Ο ολοκληρωτικός εθνικισμός  έχει μια ιδιαίτερα δυνατή απήχηση στους περιθωριοποιημένους και αδύναμους, στους οποίους ο εθνικισμός προσφέρει την προοπτική της ασφάλειας, του αυτοσεβασμού και της υπερηφάνειας. Ο ολοκληρωτικός εθνικισμός προϋποθέτει μια αυξημένη αίσθηση «του ανήκειν» σε μια ξεχωριστή εθνική ομάδα. Τέτοιο έντονο εθνικιστικό συναίσθημα συνήθως διεγείρεται από «αρνητική ενσωμάτωση», την περιγραφή ενός έθνους ή μιας φυλής ως απειλή ή ως εχθρό. Απέναντι στον εχθρό, το έθνος συσπειρώνεται και βιώνει ένα έντονο αίσθημα της δικής του ταυτότητας και σημασίας. Ο ολοκληρωτικός εθνικισμός γεννιέται επομένως από μια σαφή διάκριση ανάμεσα σε «αυτούς» και «εμάς». [6]Χρειάζεται να υπάρχει ένα «αυτοί» για να χλευάζουμε ή να μισούμε ούτως ώστε να σφυρηλατείται η αίσθηση του «εμείς». Στην πολιτική, ο ολοκληρωτικός εθνικισμός συχνά εμφανίστηκε στις ρατσιστικές ιδεολογίες, οι οποίες διαιρούν τον κόσμο στους «δικούς μας» και τους «άλλους», όπου οι «άλλοι» γίνονται αποδιοπομπαίος τράγος για όλες τις συμφορές και τις απογοητεύσεις από τις οποίες υποφέρουν οι «δικοί μας». Συνεπώς, μόνο σύμπτωση δεν είναι το γεγονός ότι τέτοιου είδους διαιρέσεις αποτελούν γόνιμο έδαφος για τις ακραίες φυλετιστικές ιδέες όπως αυτή του Φασισμού  αλλά και πολιτισμικές όπως της Πολυπολιτισμικότητας. Προσωπικά όπως έχω πει, κύριοι υπεύθυνοι για  την άνοδο του Φασισμού στην Ελλάδα, είναι οι εθνομηδενιστές με την πολυπολιτισμικότητα τους αλλά και το φαύλο Πολιτικό Σύστημα.

 

ΦΑΣΙΣΜΟΣ

 

Ο φασισμός ως κοινωνικό-πολιτικό φαινόμενο ερμηνεύεται διττά [7]:

·         Ως πολιτικοκοινωνικό σύστημα της άκρας δεξιάς, με έντονα αυταρχικό και εθνικιστικό χαρακτήρα, που καταργεί τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία και βασίζεται στο μονοκομματισμό και στον ολοκληρωτισμό[8].

·         Ως συμπεριφορά, δηλαδή ο  χαρακτηρισμός  μίας αυταρχικής ενέργειας, πράξης ή καταπιεστικής ή/και δεσποτικής συμπεριφοράς.

 

Αυτή η ερμηνεία είναι μία απλή που δείχνει γενικευμένα την σημασία του φασισμού. Ένας από τους κορυφαίους μελετητές του φασισμού είναι πιο σαφής: «είναι μία  μορφή πολιτικής συμπεριφο­ράς που χαρακτηρίζεται από μονομανή ενασχόληση με την κοινωνική παρακμή, την ταπείνωση ή τον κατατρεγμό και από μια αντισταθμιστι­κή προσήλωση στην ενότητα, στην ενεργητικότητα και στον εξαγνισμό. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της στάσης, ένα κόμμα μαζικής απήχησης που αποτελείται από αφοσιωμένους εθνικιστές ακτιβιστές, οι οποίοι βρίσκονται σε ταραχώδη αλλά αποτελεσματική συνεργασία με παραδο­σιακές ελίτ, εγκαταλείπει τις δημοκρατικές ελευθερίες και, χωρίς ηθι­κούς ή νομικούς περιορισμούς, επιδιώκει να πραγματοποιήσει εσωτερι­κές εκκαθαρίσεις και να επεκταθεί εξωτερικά.»[9] Σας θυμίζει κάτι; Δεν νομίζω κάποιος να μπορούσε να φανταστεί ότι είναι ένα κομμάτι της Ελλάδας του 2012, της Ελλάδας του Μνημονίου. Φασισμός λοιπόν κατά τον Πάξτον είναι η συμπεριφορά.

Ως  ιδεολογία, έχει κάποια βασικά χαρακτηριστικά που τον κάνουν να ξεχωρίζει σαφέστατα από τις άκρες των ιδεολογιών(αριστερά και δεξιά), αν και σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές οι γραμμές συμπίπτουν. Γι’ αυτό και πολλοί μελετητές τον θεωρούν κοσμοθεωρία ή πολιτική θρησκεία και όχι πολιτική ιδεολογία. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι:

·      Αντί-ορθολογισμός ή/και η ανάπτυξη της αντί-διαφωτιστικής σκέψης γενικότερα.  Ο Διαφωτισμός βασίζεται σε γενικές γραμμές στην Δημοκρατία και στον Φιλελευθερισμό. Όλοι οι κοινωνοί του φασισμού σιχαίνονται τη φιλελεύθερη δημοκρατία για τον ανθρωπισμό της, τις αρχές του συμβιβασμού και της συνύπαρξης που τη διέπουν, την ισότητα των εθνών και των λαών, και τους δεσμούς της με το νόμο και την παράδοση και το έθιμο.

·         Αδιάκοπη Πάλη. Η αντίληψη που έχει ο φασισμός για τη ζωή ως «αδιάκοπη πάλη», έδωσε στον ίδιο έναν ανήσυχο και επεκτατικό χαρα­κτήρα. Τα εθνικά προσόντα μπορούν μονάχα να καλλιεργηθούν μέσα από τη σύγκρουση και να επιδειχθούν μέσα από την κατάκτηση και τη νίκη. Ουσιαστικό ρόλο σε αυτό παίζει και η Δαρβίνεια σκέψη επίσης περιέβαλε τον φασισμό με ένα ξε­χωριστό σύνολο πολιτικών αξιών, οι οποίες εξισώνουν το «καλό» με τη δύναμη και το «κακό» με την αδυναμία.

·         Ηγεσία και Ελιτισμός. Τα φασιστικά Κόμματα λειτουργούν σε αυστηρές ιεραρχικές γραμμές. Απαιτούν την ενθουσιώδη και υποταγή από τις ορδές τους, μέσω καλλιέργειας της αδιαμφισβήτητης cult γύρω από του πρόσωπο του Αρχηγού του Κόμματος, της πηγής όλης της Σοφίας και του Οφέλους – τον Fuhrer, τον Vozhd, τον Duce, τον Caudillo ή τον «Μεγάλο Τιμονιέρη». Η ιδέα αυτή αναπτύχθηκε εκτενέστερα από τον Νίτσε(ιδιαίτερα αγαπημένος φιλόσοφος των νεοναζί) όπου περιέγραψε τον «υπεράν­θρωπο» ως ένα άτομο που υπερβαίνει «το ένστικτο της αγέλης» της συμβατικής ηθικής και ζει σύμφωνα με τη δική του θέληση και τις δικές του επιθυμίες. Οι φασίστες, ωστόσο, μετέτρεψαν το ιδανικό του υπερανθρώπου οε μια θεωρία υπέρτατης και αδιαμφισβήτη­της πολιτικής ηγεσίας.

·         Σοσιαλισμός ή αντικαπιταλισμός. Για την φασιστική ιδεολογία,  ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα μέσω του οποίου το κεφάλαιο χρησιμοποιεί τον λαό ή την φυλή για τους δικούς του σκοπούς. Ο φασισμός είναι ένα σύστημα μέσω του οποίου ο λαός ή η φυλή χρησιμοποιούν το κεφάλαιο για τους δικούς τους σκοπούς. Οι φασίστες επίσης απεχθάνονται τον υλισμό που καλλιεργεί ο καπιταλισμός: η επιθυμία για πλούτο ή κέρδος κινείται αντίθετα στο ιδεαλιστικό όραμα της εθνικής αναγέννησης ή κατάκτησης, που εμπνέει τους φασίστες. Ιστορικά τα φασιστικά καθεστώτα εφάρμοσαν σοσιαλι­στικού τύπου οικονομικές πολιτικές που σχεδιάστηκαν για να ρυθ­μίσουν ή να ελέγξουν τον καπιταλισμό.

·         Ολοκληρωτικός εθνικισμός. Νομίζω ότι αναφέρθηκα εκτεταμένος σε αυτόν πιο πριν. Απλά προσθέτω ότι στον φασισμό, ανάλογη έκταση είναι και ο επεκτατικός εθνικισμός, οι «χαμένες πατρίδες».

·         Λαϊκισμός. Αυτός ορίζεται ως ιδεολογικό χαρακτηριστικό (και όχι απλώς πολιτικό χαρακτηριστικό) το οποίο θεωρεί ότι η κοινωνία διαχωρίζεται σε δύο ομοιογενείς και ανταγωνιστικές ομάδες, τον «αγνό λαό» εναντίον της «διεφθαρμένης elite» ή στην περίπτωσή μας οι «εθνικιστές» εναντίων των «φιλελευθέρων» και υποστηρίζει ότι η πολιτική θα πρέπει να αποτελεί έκφραση της λαϊκής βούλησης, μία πολιτική βέβαια που είναι εναντίον της. Κύριο πολιτικό της όπλο είναι ο κοινωνικός αυτοματισμός, δηλαδή η πρακτική που γίνεται όταν μια κοινωνική ή επαγγελματική ομάδα η τάξη αντιδρά (δικαίως ή αδίκως) σε μια ρύθμιση που την αφορά προσπαθούμε να στρέψουμε την υπόλοιπη κοινωνία εναντίον της. Ιστορικά,  μπορούμε να εστιάσουμε στην «νύχτα των μαχαιριών», όπου οι Ναζί εκτέλεσαν τα τάγματα εφόδου τους, όταν είδαν ότι αυτά ήταν  ανάχωμα για τις επιδιώξεις τους.

·         Φυλετισμός και αντιεθνισμός. Όλες οι μορφές φασισμού δεν περιλαμβάνουν απροκάλυπτο φυλε­τισμό (racialism), ούτε και όλοι οι φυλετιστές (racialists) είναι και’ α­νάγκη φασίστες. Αυτό όμως που είναι κοινό σε όλους τους υπέρμαχους τους φασισμού είναι η απόρριψη του έθνους ως πολιτισμική οντότητα  και η πίστη στην  φυλή, δηλαδή η αντανάκλαση  μια πίστη σε βιολογικές ή γενετικές διαφορές μεταξύ των ανθρωπίνων όντων.

·         Μιλιταρισμός και Συλλογική Κουλτούρα. Ο φασισμός μεγεθύνει κατά κόρον τον «εξωτερικό κίνδυνο», ή τον δημιουργεί,  με στόχο τη συσπείρωση των πολιτών για την υπεράσπιση της «γης των πατέρων». Επίσης μεγάλο ρόλο παίζει και τα κοινά τυποποιημένα κουστούμια, τα οποία  με τον τρόπο τους εξυπηρετούν την ενίσχυση υψηλών επιπέδων κοινωνικής τάξης και κομφορμιστικής συμπεριφοράς. Ο νεοφιλελευθεροποιημένος γκλομπαλισμός και η λαθρομετανάστευση είναι τροφές για τις νεοφασιστικές ιδεολογίες.

Ιστορικά η Φασιστική ιδεολογία εκφράστηκε και εκφράζεται με τα διάφορα εθνικοσοσιαλιστικά και φασιστικά κινήματα και κόμματα. Όπως αναφέρει ο Πάξτον, «οι φασίστες αλλάζουν συχνά θέσεις χωρίς να νιώθουν την υποχρέωση να εξηγήσουν τους λόγους». Και δίνει μία εξήγηση για τον κύκλο ζωής των φασιστικών κινημάτων και κομμάτων. Αναφέρει ότι «συνήθως ξεκινούν ως κινήματα διαμαρτυρίας, υιοθετώντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων που ακούγονται αντικαθεστωτικά, ακόμη και επαναστατικά. Αν δεν υπήρχε η εθνικιστική δημαγωγία τους, θα μπορούσε κανείς να τα νομίσει για αριστερά κινήματα. Ακόμη και όταν τα κινήματα ριζώνουν πια ως λειτουργικά κόμματα,εξακολουθούν να ακούγονται αντικαθεστωτικά. Στη συνέχεια, καταλαμβάνουν την εξουσία με τη βοήθεια ενός κατεστημένου που φοβάται τους ακροαριστερούς περισσότερο από τους ακροδεξιούς. Εκεί πια βρίσκουν τρόπους συνύπαρξης με το κατεστημένο, επειδή χρειάζονται το στρατό και τους βιομηχάνους για να προετοιμαστούν για τους επιθετικούς τους πολέμους. Στους απογοητευμένους αρχικούς οπαδούς τους χρυσώνουν το χάπι με όνειρα εθνικής νίκης και κάθαρσης.Φαίνεται, λοιπόν, ότι αποτελεί μέρος της φύσης της φασιστικής εμπειρίας η υιοθέτηση και στη συνέχεια η προδοσία των κινημάτων διαμαρτυρίας»[Ελευθεροτυπία, Έψιλον, 24-10-2010].

Οι Φασίστες, ιδιαίτερα στην Ιταλική παράδοση, θεωρούν το κράτος ως ένα υπέρτατο ηθικό ιδεώδες, που αντανακλά τα κοινά συμφέροντα της εθνικής κοινότητας, εξ ου και η πίστη τους στον ολοκληρωτισμό . Οι Ναζί, ωστόσο, αντιμετώπισαν το κράτος περισσότερο ως όχημα που περιέχει, ή ως εργαλείο που υπηρετεί, τη φυλή. Τελειώνω με το ερώτημα, τελικά ο Φασισμός είναι αριστερός ή δεξιός; Το μόνο σίγουρο είναι ότι είναι αντικαπιταλιστικός, αντιδημοκρατικός, γενικά αντίθετος σε ότι πρεσβεύει την Διαφώτιση, την ατομική και εν μέρη την συλλογική ελευθερία και ισότητα, ενώ ανήκει στο πολιτικό φάσμα του Ολοκληρωτισμού(όπως και ο κομμουνισμός), δηλαδή δεν ανήκει αποκλειστικά στην δεξιά ή στην αριστερά[10].

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Κλείνω πάλι με τον Ευαγγελίδη, όπου είχε πει προφητικά πάλι πριν 30 χρόνια ότι «η διαστρέβλωση των εννοιών και η χρησιμοποίηση των όρων είτε με άλλο, παραπλήσιο περιεχόμενο είτε ακόμη και με εντελώς αντίθετο του πραγματικού, είναι ένα ανυπολόγιστης άξιας όπλο στα χέρια εκείνων πού ξέρουν να το χειρισθούν». Για αυτό λοιπόν, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, διαβάζοντας την βιβλιογραφία που σας υπέδειξα και χρησιμοποίησα για την συγγραφή του παρόντος άρθρου(και όχι μόνο), θα μπορείτε να καταλάβετε τελικά τι είναι ο εθνικισμός, τι είναι ο φασισμός και κυρίως που ανήκει πολιτικά η Χρυσή Αυγή. Το Μνημόνιο τρέφει την Φασιστική ιδεολογία, η Πολιτική ανομία και η κρατική αυταρχικότητα την Φασιστική συμπεριφορά.

Και να το πω πιο ξεκάθαρα: η ΧΑ τρέφεται και δυναμώνει από το παρόν Πολιτικό Σύστημα. Η ΧΑ είναι ο συνδυασμός του ορθόδοξου σοσιαλιστικού τύπου αντίληψης της οικονομίας με τον ολοκληρωτικό εθνικισμό. Το παρόν Πολιτικό Σύστημα  ή το Κόμμα του Μνημονίου, είναι ο συνδυασμός του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού αντίληψης της οικονομίας με την πολιτικό ολιγαρχισμό.  Η ανισότητα και η αυταρχικότητα θρέφουν  φασιστικές πολιτικές και συμπεριφορές. Τι είναι για εμένα η ΧΑ; ένα νεοναζιστικό κόμμα,[11] το οποίο το παρόν  αυταρχικό  μνημονιακό Πολιτικό σύστημα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί επικοινωνιακά, με σκοπό τα περάσει με φασιστικό τρόπο τα απεχθή νεοφιλελεύθερα υφεσιακά μέτρα.




ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1]-«Πολιτική ορολογία», Λάβρυς, 1980, αντί προλόγου.

[2]-Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Επιθεώρηση Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Εθνικισμός, σελ 5-6

[3]- Anthony Smith, Nationalism, 2010, σελ 9

[4]- Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης, «Πολιτική ορολογία», Λάβρυς, 1980, αντί προλόγου.

[5]-Andrew Heywood, «Πολιτικές ιδεολογίες», Επίκεντρο, 2007, σελ 319-323

[6]- Την ίδια ακριβώς συμπεριφορά έχουν και οι υπέρμαχοι της πολυπολιτισμικότητας. Μόνο που αυτοί θεωρούν τους «αυτούς» υπεράνω από τους «εμείς». Περισσότερα στο έργο του Brian Barry με τον τίτλο «Culture and Equality».

[7]-Λεξικό Τριανταφυλλίδη στο http://www.greek-language.gr/

[8]- Ο ολοκληρωτισμός (totalitarianism) είναι ένα σύστημα πολιτικής εξουσίας, που περιστοιχίζει τα πάντα και εγκαθιδρύεται μέσα από ιδεολογική χειραγώγηση και απροκάλυπτο τρόμο και κτηνωδία. Διαφέρει από την απολυταρ­χία, τον αυταρχισμό και την παραδοσιακή δικτατορία στο ότι επιζητά την απόλυτη εξουσία μέσα από την πολιτικοποίηση κάθε πλευράς της κοινω­νικής και προσωπικής ύπαρξης.

[9]- Ρόμπερτ Πάξτον, «Η ανατομία του φασισμού», Κέδρος, 2006, σελ 302

[10]-Andrew Heywood στο «Πολιτικές ιδεολογίες», Gregor στο «Totalitarianism and Political Religion», Maier στο τρίτομο έργο «Totalitarianism and Political Religion», και πολλά άλλα.

[11]-Αν κοιτάξει κάποιος τα άρθρα των μελών του, μπορεί εύκολα κάποιος να διαπιστώσει ότι δεν έκρυψε ποτέ την νεοναζιστική του ιδεολογία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το άρθρο του βουλευτού Ηλία Κασιδιάρη με τον τίτλο «ο Χίτλερ πέρα από την ιστορία»(εφημ. ΧΑ, 20-4-2011, σελ  2), όπου είναι ένας ύμνος στον Χίτλερ και στη εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία.