Ποια χώρα και ποια περιοχή εννοεί εδώ ο Stiglitz;

Το ΔΝΤ, φυσικά, ισχυρίζεται ότι ποτέ δεν υπαγορεύει, αλλά πάντοτε διαπραγματεύεται τους όρους οποιοσδήποτε συμφωνίας για δάνειο με τη δανειζόμενη χώρα. Πρόκειται όμως για μονόπλευρες διαπραγματεύσεις, στις οποίες όλη η εξουσία βρίσκεται στα χέρια του ΔΝΤ, σε μεγάλο βαθμό επειδή πολλές από τις χώρες που ζητούν τη βοήθεια του ΔΝΤ έχουν απεγνωσμένα ανάγκη από κεφάλαια. Μολονότι το είχα δει αυτό ξεκάθαρα στην Αιθιοπία και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες με τις οποίες ασχολήθηκα, το αισθάνθηκα ξανά κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου στη ……. τον Δεκέμβριο του …… ενώ εξελισσόταν η κρίση στην ………. 

Οι οικονομολόγοι της ……. γνώριζαν ότι οι πολιτικές που προωθούσε στη χώρα τους το ΔΝΤ θα ήταν καταστροφικές. Και ενώ, εκ των υστέρων, ακόμα και το ΔΝΤ παραδέχθηκε ότι επέβαλε υπερβολική δημοσιονομική λιτότητα, τότε ελάχιστοι οικονομολόγοι (εκτός ΔΝΤ) θεωρούσαν ότι η πολιτική αυτή είχε νόημα.

Ωστόσο, οι οικονομικοί ηγέτες της …… παρέμεναν σιωπηλοί. Αναρωτήθηκα για την...

αιτία αυτής της σιωπής, αλλά δεν κατάφερα να πάρω την απάντηση από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους παρά μόνο δύο χρόνια αργότερα, σε επόμενη επίσκεψή μου, όταν η οικονομία της …..  είχε ανακάμψει. Η απάντηση ήταν, δεδομένων των προηγούμενων εμπειριών, αυτή που είχα εξαρχής υποπτευθεί.

Οι ……. αξιωματούχοι εξήγησαν απρόθυμα ότι είχαν φοβηθεί να διαφωνήσουν ανοιχτά. Το ΔΝΤ όχι μόνο μπορούσε να διακόψει τη διάθεση δικών του   κεφαλαίων, αλλά μπορούσε να χρησιμοποιήσει το φοβερό κύρος του για να αποθαρρύνει τις επενδύσεις από ιδιωτικά κεφάλαια της αγοράς, μεταδίδοντας στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς του ιδιωτικού τομέα τις αμφιβολίες που είχε το ΔΝΤ σχετικά με την οικονομία της …….. Επομένως η …… δεν είχε επιλογή. Ακόμα και μια έμμεση κριτική από την ……. για το πρόγραμμα του ΔΝΤ θα μπορούσε να έχει καταστροφική επίδραση.

Για το ΔΝΤ, θα σήμαινε ότι η κυβέρνηση δεν κατανοούσε πλήρως την «οικονομική πολιτική του ΔΝΤ», ότι διατηρούσε επιφυλάξεις και ότι θα ήταν επομένως λιγότερο πιθανό να υλοποιήσει πραγματικά το πρόγραμμα. (Το ΔΝΤ περιγράφει με μια ειδική έκφραση ανάλογες καταστάσεις: Η χώρα έχει «ξεστρατίσει». Υπάρχει μόνο μια «σωστή» οδός και οποιαδήποτε παρέκκλιση είναι σημάδι ενός επικείμενου εκτροχιασμού.) Μια δημόσια ανακοίνωση από το ΔΝΤ ότι οι διαπραγματεύσεις είχαν διακοπεί, ή έστω αναβληθεί, θα έστελνε ένα ιδιαίτερα αρνητικό σήμα στις αγορές. Το σήμα αυτό θα οδηγούσε, στην καλύτερη περίπτωση, σε υψηλότερα επιτόκια και, στη χειρότερη, σε πλήρη αποκοπή από τα ιδιωτικά κεφάλαια. Ακόμα πιο σοβαρό για μερικές από τις φτωχότερες χώρες, οι οποίες έχουν ούτως ή άλλως μικρή πρόσβαση σε ιδιωτικά κεφάλαια, είναι το γεγονός ότι άλλοι δωρητές (η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλές άλλες χώρες) εξαρτούν την πρόσβαση στα κεφάλαιά τους από την έγκριση του ΔΝΤ. Οι πρόσφατες πρωτοβουλίες για παραγραφή των χρεών έδωσαν στην πραγματικότητα ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στο ΔΝΤ, γιατί αν το ΔΝΤ δεν εγκρίνει την οικονομική πολιτική της χώρας, δεν θα υπάρξει παραγραφή των χρεών. Αυτό δίνει τεράστια ισχύ στο ΔΝΤ, όπως το ίδιο γνωρίζει καλά.