Η λεπτή κόκκινη γραμμή εθνικής ασφάλειας

του Μάνου Ηλιάδη

Εφημερίδα «Κόσμος του Επενδυτή»

19-2-2011, σελ 32

Ορθή μεν η απόφαση για αυστηρή τήρηση του ισχύοντος μεταναστευτικού νόμου, δεν καλύπτει όμως το έλλειμμα συνολικής πολιτικής

Η σκληρή γραμμή που αποφασίστηκε να ακολουθήσει η κυβέρνηση στο μεταναστευτικό, κατά τη διυπουργική σύσκεψη προ δύο εβδομάδων υπό τον πρωθυπουργό, ήταν μία καθυστερημένη άλλα οπωσδήποτε ορθή απόφαση. Και την επικαιρότητα της ενισχύουν οι  εξελίξεις στη γειτονική και το αίτημα της κυβέρνησης της για ευρωπαϊκή συνδρομή στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ρευμάτων από τις χώρες του Μαγκρέμπ.

Η απόφαση για ενεργοποίηση και πιστή εφαρμογή των διατάξεων του νόμου του κ. Χ. Παπουτσή, ο οποίος αφορά τη χορήγηση του  ασύλου και προσδιορίζει...

 επακριβώς τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται σε περίπτωση συλλήψεως λαθρομεταναστών, η επιδίωξη να περάσει η εντύπωση ότι η Ελλάδα είναι μία χώρα δύσκολη για τους λαθρομετανάστες, η απόφαση για επίδειξη μηδενικής ανοχής απέναντι στη λαθρομετανάστευση, η επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε όσους απασχολούν λαθρομετανάστες και η προσπάθεια καταμετρήσεως των λαθρομεταναστών είναι μέτρα οπωσδήποτε θετικά. Ωστόσο, είναι συζητήσιμο αν το σύνολο των μέτρων αυτών συνιστά μία συνεκτική μεταναστευτική πολιτική. 

Κεντρικό στοιχείο ενός τέτοιου προβληματισμού είναι ότι, όσο και αν τα παραπάνω μέτρα κρίνονται θετικά, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα από κοινωνικής, οικονομικής και εργασιακής πλευράς, αλλά όχι και από απόψεως εθνικής ασφαλείας.

Η εμπειρία των ΗΠΑ

Ο διεθνούς φήμης επιστήμων Myron Weiner, γνωστός από το σημαντικό του έργο σχετικά με θέματα μεταναστεύσεως, κατέδειξε με ιδιαίτερη ενεργεία στο πρόσφατο βιβλίο του «International Migration and Security» την άμεση και ουσιώδη διασύνδεση μεταξύ μεταναστεύσεως και εθνικής ασφαλείας. Αντλώντας παραδείγματα από τις ΗΠΑ, διέκρινε τρεις περιπτώσεις κατά τις οποίες η μετανάστευση αποτελεί καταρχήν ζήτημα εθνικής ασφαλείας.

Πρώτον, όταν οι μετανάστες ή πρόσφυγες διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με τις χώρες καταγωγής τους (χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα εν προκειμένω η παρουσία μιας μεγάλης κοινότητας μεταναστών και προσφυγών από την Κούβα και οι γνωστές συνέπειες και επι-πτώσεις της στην πολιτική των ΗΠΑ).

Δεύτερον, όταν οι μετανάστες/πρόσφυγες εμφορούνται από πολιτικές ή ιδεολογικές αρχές (σ.σ.: εμείς θα προσθέταμε και θρησκευτικές) που μπορούν να αποβούν επιζήμιες για την χώρα υποδοχής τους σε βάθος χρόνου. Ιστορικό παράδειγμα εδώ η παρουσία στις ΗΠΑ, αμέσως μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στις αρχές της δεκαετίας του 1950, σημαντικού αριθμού μεταναστών από την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική, που εμφορούνταν από φιλοσοβιετικά φρονήματα και εθεωρήθησαν από το καθεστώς της περιβόητης περιόδου Μακάρθι απειλή κατά της εθνικής ασφαλείας της χώρας, γεγονός που οδήγησε στην απέλαση μεγάλου αριθμού τους.

Τρίτον, όταν η μάζα των μεταναστών και προσφύγων προσλάβει διαστάσεις που δύνανται να θεωρηθούν ότι αποτελούν απειλή κατά της εθνολογικής ταυτότητας και της εθνοπολιτισμικής φυσιογνωμίας της χώρας.

Η στήλη θα μπορούσε να αναφέρει αναρίθμητα ιστορικά παραδείγματα και επαρκώς τεκμηριωμένες απόψεις που επιβάλλουν την εξέταση του μεταναστευτικού από απόψεως εθνικής ασφαλείας. Αντί τούτου, επισημαίνει ότι η μία μετά την άλλη χώρες της Ευρώπης αναθεωρούν επί το αυστηρότερον το νομοθετικό πλαίσιο και την εν γένει πολιτική τους νια τους μετανάστες, αγνοώντας τις διεθνιστικές ιδεοληψίες της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, που συνιστά «τη διατήρηση σταθερών μεταναστευτικών εισροών στην Ευρώπη». Μεταξύ αυτών, χώρες τις οποίες ουδείς μπορεί να κατηγορήσει για έλλειμμα δημοκρατίας και συναφείς ευαισθησίες, όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Αυστρία, η Γερμανία, η Σουηδία, ακόμη δε προσφάτως και η Ισπανία, ενώ στην Αγγλία το θέμα αντιμετωπίζεται με ακόμη αυστηρότερα κριτήρια επιλογής και οικονομικές παραμέτρους. Η Αγγλία, μάλιστα, ζήτησε και επέτυχε την εξαίρεση της από το καθεστώς της Συνθήκης του Σένγκεν, με κύρια αιτιολογία ειδικά τη διατήρηση του εθνικού ελέγχου στη ροή μεταναστών από την ευρωπαϊκή ήπειρο στην επικράτεια της.

Ένας καλός τρόπος για να δει η δική μας πολιτική ηγεσία το πρόβλημα σε όλη του την έκταση είναι η θεώρηση της σημερινής καταστάσεως σε σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα τη δεκαετία του 1980. Και αν θέλει να το δει ακόμα καλύτερα, ας το εξετάσει σε χρονικό ορίζοντα όχι εικοσαετίας, αλλά μίας μόνο δεκαετίας από σήμερα.

Η Διάχυση αρμοδιοτήτων

Αιτία για το παρόν σημείωμα είναι η ίδια η σύνθεση της διυπουργικής επιτροπής που συνεδρίασε την προηγούμενη εβδομάδα υπό τον κ. Γ. Παπανδρέου (Γ. Ραγκούσης, Χρ. Παπουτσής, Χ. Καστανίδης, Λ. Κατσέλη, Γ. Κουτρουμάνης και Ά. Νταλάρα), η οποία κατά την άποψη μας -και παρά την παρουσία του κ. Χρ. Παπουτσή- εξέτασε το θέμα από κάθε άλλη άποψη εκτός από τη σκοπιά της πολιτικής εθνικής ασφαλείας. Μία άλλη αιτία είναι η ιστορική εμπειρία ότι με τόσους εμπλεκόμενους φορείς ουδέποτε προέκυψε λύση σε σοβαρά προβλήματα (βλ. πρόσφατο πινγκ πονγκ ευθύνης και αρμοδιοτήτων στο θέμα της καταλήψεως της Νομικής). Και μία τρίτη και πιο ουσιώδης αιτία είναι ότι το θέμα του γενικού συντονιστή ενός τέτοιου σημαντικού προβλήματος δεν μπορεί να αποτελεί ευθύνη μίας υφυπουργού Εργασίας, η οποία μόνο την ανθρωπιστική διάσταση του προβλήματος μπορεί να αντιμετωπίσει.

Διεθνής πρωτοτυπία

Από τις μέχρι τώρα δηλώσεις της, άλλωστε, προκύπτει ότι το κύριο ενδιαφέρον της για το πρόβλημα εστιάζεται στην πλευρά των μεταναστών και των προβλημάτων τους και όχι στη γενικότερη σκοπιά που εξέθεσε η στήλη στο παρόν φύλλο του «ΚτΕ». Η ανάθεση της ευθύνης σε μία υφυπουργό Εργασίας αποτελεί άλλωστε παγκόσμια πρωτοτυπία, διότι σε ολόκληρη την Ευρώπη, την Αμερική, και όχι μόνο, το πρόβλημα της μεταναστεύσεως αποτελεί την ευθύνη είτε ενός αρμόδιου υπουργείου ή μίας επί τούτου συσταθείσης ειδικής υπηρεσίας, είτε το αντικείμενο ενός ισχυρού υπουργείου, π.χ. Εσωτερικών ή ακόμη καλύτερα του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Και τούτο διότι το τελευταίο, ως εκ της εποπτείας που ασκεί επί της Ελληνικής Αστυνομίας και της ΕΥΠ, είναι και το μόνο που έχει πληροφορίες για τις ουσιώδεις, αλλά αθέατες στους άλλους υπουργούς, πλευρές του μεταναστευτικού.