Σε συνέχεια του Μανιφέστου του NOF , το οποίο ψηφίσθηκε στο 2ο συνέδριο του το 1949 θα ήθελα να βάλω μερικές διευκρινήσεις ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τους Σλαβομακεδονισμό κατά την διάρκεια του εμφυλίου.
Οι χιλιάδες Σλαβομακεδόνες από την Ελλάδα (περίπου 30.000 σύμφωνα με τις σκοπιανές πηγές) που κατέφτασαν κατά κύματα στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία στη διάρκεια της δεκαετίας του '40 έγιναν, σε γενικές γραμμές, δεκτοί με εγκαρδιότητα από τις εντόπιες αρχές.
Ανάμεσα τους, όπως ήταν φυσικό, υπήρχαν ορισμένοι οι οποίοι διεκδικούσαν για τον εαυτό τους πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οι περισσότεροι από αυτούς πηγαινοέρχονταν ήδη από το 1944, στα Σκόπια και είχαν προλάβει να αποκτήσουν ισχυρές προσβάσεις στα ντόπια κέντρα εξουσίας. Η σπουδαιότερη μορφή ήταν ο Ναούμ Πέγιωφ, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιζαν επίσης ο Ηλίας Δημάκης(Γκότσε) ο Βαγκέλ Αγιάνοφσκι-Ότσε και ο Μιχαιλο Κεραμιτζίεφ. Αυτοί οι τέσσερις ήταν από παλιά οι εκφραστές της φιλογιουγκοσλαβικής τάσης μέσα στις τάξεις των Σλαβόφωνων της Ελλάδας,
Βασικός τους αντίπαλος ήταν ο γραμματέας του NOF, Πασχάλης Μητρόπουλος, ο οποίος απηχούσε τις απόψεις του ΚΚΕ εναντίον της απόσχισης της Μακεδονίας και υπέρ της υποταγής των Σλαβόφωνων στην κομματική πειθαρχία. Η διαμάχη του Κεραμιτζίεφ με τον Μητρόπουλο είχε μάλιστα κορυφωθεί από τις αρχές του 1948 έως τα μέσα του 1949, όταν ο Μητρόπουλος με την ιδιότητα του πολιτικού καθοδηγητή του NOF κατηγορούσε ανοιχτά τον Κεραμιτζίεφ, που ήταν τότε γραμματέας του NOF, ότι δεν ήθελε την ιδεολογική και ψυχική ενότητα, αλλά επιδίωκε να στρέψει το ΝΟΦ ενάντια στο ΚΚΕ. Οι κατηγορίες αυτές οδήγησαν τελικά τον Ιανουάριο του 1948 στην αντικατάσταση του Κεραμιτζίεφ και στην επιβολή του Μητρόπουλου από το ΚΚΕ στη θέση του γραμματέα του NOF. Η περιθωριοποίηση του Κεραμιτζίεφ τον οδήγησε τελικά μαζί με τους συναγωνιστές του Γκότσε και Ότσε στα Σκόπια, για να συνεχίσουν από εκεί τον αγώνα τους.
Η αποχώρηση τους σηματοδότησε και την οριστική ρήξη με τους πρώην συναγωνιστές τους. Στις 25 και 26 Μαρτίου 1949, στην εκκλησία του χωριού Ψαράδες στις Πρέσπες συνήλθε το 2ο Συνέδριο του ΝΟΦ, στο οποίο πήραν μέρος 700 περίπου αντιπρόσωποι. Το συνέδριο, στο οποίο παρευρέθηκε και ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης, επέβαλε τη γραμμή της πολιτικής ορθοφροσύνης του κόμματος. Στη διακήρυξη αναφερόταν ξεκάθαρα ότι τελικός σκοπός ήταν η δημιουργία ενός «ανεξάρτητου μακεδόνικου κράτους στο πλαίσιο μιας βαλκανικής ομοσπονδίας». Επρόκειτο ουσιαστικά για πολιτική ποδηγέτηση του αγώνα που έδινε το NOF και μια έμμεση αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας της νεοσύστατης ΛΔΜ. Από αυτές τις εξελίξεις ο Κεραμιτζίεφ, ο Γκότσε και ο Ότσε λίγες μέρες αργότερα, με επιστολή προς την ηγεσία του NOF, αφού αποκάλεσαν καταστροφή τις αποφάσεις του 2ου Συνεδρίου, ζητούσαν να μάθουν τη θέση της οργάνωσης για τη ΛΔΜ, η οποία, σύμφωνα με τα λεγόμενα τους, αποτελούσε το μεγαλύτερο τμήμα της Μακεδονίας και ήταν η βάση για την ανάπτυξη της «μακεδόνικης εθνικής κουλτούρας».
Μέσα σ' ένα τέτοιο κλίμα, την άνοιξη του 1949 έγιναν κάποιες τελευταίες μεσολαβητικές προσπάθειες προκειμένου να αποκατασταθεί η ενότητα μεταξύ των στελεχών του NOF που βρίσκονταν στην Ελλάδα και εκείνων που είχαν διαφύγει στη ΛΔΜ. Αντιπροσωπεία του NOF μετέβη στο Μοναστήρι και τη Σόφια προκειμένου να συναντηθεί με τους αντάρτες, αλλά η πολυπόθητη αποκατάσταση τελικώς δεν επιτεύχθηκε. Το γυαλί είχε ραγίσει. Μάλιστα τρεις μήνες αργότερα ο Κεραμιτζίεφ και ο Γκότσε επανήλθαν με νέα τους επιστολή, αυτή τη φορά προς την ΚΕ του ΚΚΕ, με την οποία ασκούσαν σκληρή κριτική για την πολιτική του κόμματος στο Μακεδόνικο Ζήτημα.
Στα τέλη, λοιπόν, του 1949 ήταν εμφανές πως οι εκπρόσωποι της αποσχιστικής τάσης επέστρεφαν θριαμβευτικά στο προσκήνιο, καθώς πέντε μόλις χρόνια μετά την ήττα που είχαν υποστεί στα μέσα της δεκαετίας του '40 από τους Σλαβόφωνους που εκπροσωπούσαν την ορθοδοξία του ΚΚΕ αισθάνονταν απόλυτα δικαιωμένοι για τις επιλογές τους. Το ΚΚΕ είχε ηττηθεί στην πάλη για την εξουσία στην Ελλάδα και τα όνειρα για ισοτιμία των μειονοτήτων είχαν αποδειχθεί φρούδα. Από την άλλη, οι παρτιζάνοι του Τίτο ήταν θριαμβευτές και η Λαική Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν πραγματικότητα.
Είχε, λοιπόν, επιτέλους απελευθερωθεί, όπως έλεγαν, ένα σημαντικό κομμάτι της μακεδόνικης γης με επίκεντρο τα Σκόπια, ένα άλλο, εκείνο της Βουλγαρίας, βρισκόταν ήδη υπό διαπραγμάτευση και απέμεναν μόνο οι αλύτρωτοι αδελφοί στην Ελλάδα. Ο Πέγιωφ, λοιπόν, και οι ομοϊδεάτες του είχαν κάθε λόγο να αισθάνονται θριαμβευτές. Ο ίδιος μάλιστα ήταν ταγματάρχης της πανίσχυρης Διεύθυνσης Κρατικής Ασφαλείας στη ΛΔΜ και από τη θέση του αυτή είχε τη δυνατότητα να κινεί παρασκηνιακά τα νήματα και να κατευθύνει τις ζυμώσεις στο εσωτερικό της κοινότητας των «Αιγαιατών» προς όφελος του.
Πηγές
[1] Σπυρίδων Σφέτας, «Ανεπιθύμητοι σύμμαχοι και ανεξέλεγκτοι αντίπαλοι: Οι σχέσεις ΚΚΕ και ΝΟΦ στη διάρκεια του Εμφυλίου», Βαλκανικά Σύμμεικτα, 8 (1996), 224-227.
[2] Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Σλαβομακεδόνες πολιτικοί πρόσφυγες στην γιουγκοσλαβική Μακεδονία, Πρόσφυγες στα Βαλκάνια:Μνήμη και ενσωμάτωση, 2004
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια τα οποία θα περιέχουν Greekenglish, ύβρεις, μειωτικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς δεν θα αναρτώνται.